Τίποτε δεν χάνεται της Cloe Mehdi

 Το βιβλίο με τίτλο: "Τίποτε δεν χάνεται" της νεοεμφανιζόμενης, Γαλλίδας Cloe

Mehdi ανήκει σίγουρα στο είδος του νουάρ μυθιστορήματος. Η συγγραφέας γεννήθηκε το 1992, γράφει από την ηλικία των 11 ετών και η ενασχόληση της με την γαλλική λογοτεχνία στο σχολείο την απωθούσε εξαιτίας του σχολαστικισμού που επέβαλαν οι καθηγητές της στο μάθημα αυτό. 

Κι όμως, έγραψε μία ιστορία που ήδη έχει διαβαστεί από χιλιάδες αναγνώστες σε όλον τον κόσμο. Θέμα του βιβλίου είναι η αστυνομική βία αλλά και τα σύγχρονα γκέτο της χώρας της, η Άλλη Γαλλία, όπως έχουν χαρακτηριστεί οι κάτοικοι τους.  Αυτά βρίσκονται στα υποβαθμισμένα προάστια των μεγάλων πόλεων και κατοικούνται κυρίως από τους απόκληρους της γαλλικής κοινωνίας. Τους απογόνους των Αράβων που ακολούθησαν του Γάλλους στην μεγάλη έξοδο μετά την απελευθέρωση των αποικιών της Βόρειας Αφρικής και νεότερους Αφρικανούς, οικονομικούς πρόσφυγες. Οι πρώτοι ποτέ δεν μπόρεσαν να ενσωματωθούν στην πραγματικότητα της χώρας που τους υποδέχθηκε ενώ οι δεύτεροι είναι υποχρεωμένοι, έτσι κι αλλιώς, να κατοικούν στο περιθώριο. 

Tο μυθιστόρημα "τίποτα δεν χάνεται" της Cloe Mehdi, παρουσιάζει την σκληρή πραγματικότητα με ωμό τρόπο, δίχως ωραιοποιήσεις και μέσα από μία παράδοξη "οικογένεια". Τον πανέξυπνο, εντεκάχρονο Ματιά, του οποίου την κηδεμονία έχει ο Ζε (αυτός μόλις στα είκοσι τέσσερα του) με πολλά προβλήματα και η Γκαμπριέλ ( αυτή γύρω στα τριάντα) με αυτοκτονικές τάσεις. Σαν σκιά πλανάται η μορφή του δεκαπεντάχρονου, μουσουλμάνου  Σαΐντ Ζαϊντέ, ο οποίος δολοφονήθηκε πριν την γέννηση του Ματιά σε ένα επεισόδιο άσκοπης αστυνομικής βίας, η οποία μάλιστα ποτέ δεν τιμωρήθηκε αφού οι συνάδελφοι του δολοφόνου αστυνομικού φρόντισαν να τον καλύψουν. Ο Ματιά δεν βρίσκει καμία ικανοποίηση στο σχολείο που πάει και το μόνο ενδιαφέρον του, όταν δεν βλέπει τηλεόραση, είναι να βρει τις απαντήσεις στα ερωτήματα που στοιχειώνουν την ζωή του. Από τις αλλόκοτες καταστάσεις που βιώνει στην καθημερινότητα του μέχρι τι τον συνδέει με την δολοφονία του Σαΐντ. 

Οι πρώτες σελίδες του μυθιστορήματος αυτού σου προκαλούν δυσφορία για τις ζοφερές καταστάσεις που εμπλέκεται ο Ματιά, στη συνέχεια νιώθεις μια τρυφεράδα με τις σχέσεις που έχουν διαμορφώσει μεταξύ τους οι τρεις ήρωες, συνεχίζεις με οργή όταν αντιλαμβάνεσαι τον σκοτεινό ρόλο σε όλη την υπόθεση της αστυνομίας και καταλήγεις με αισιοδοξία, όταν ο Ματιά ομολογεί:

"Είμαι καλά, τ' ορκίζομαι. Η βρωμιά του κόσμου δεν μπορεί να μ' αγγίξει. Έχω το απόρθητο τείχος μου."                                                                                                 Μία υπέροχη επιλογή για όσους αρέσκονται να αναζητούν διαμέσου της λογοτεχνίας, τις αθέατες πλευρές του κόσμου μας, αυτές που κρύβονται καλά πίσω από τις λουστραρισμένες βιτρίνες των μεγαλουπόλεων μας.  

  Και ποια είναι λοιπόν αυτή η αθέατη πλευρά; Περιορίζομαι μόνο στην Γαλλία, την οποία δικαίως θαυμάζουμε για πολλά αλλά δεν μπορεί πλέον να κρύψει τα γκέτο της. Πάνω από 2.000.000 άνθρωποι στοιβάζονται σε αυτά, σε πανάθλιες γειτονιές, δίχως πράσινο, δίχως εμπορικό-πολιτιστικό κέντρο, δίχως οτιδήποτε που να κάνει την ζωή τους πιο ανθρώπινη. Η ανεργία στους νέους φτάνει ως και το 40% ενώ το 50% τους δεν τελειώνει την Β/μια Εκπαίδευση. Υπάρχει βία και εγκληματικότητα κάθε είδους και τακτικές συγκρούσεις με την αστυνομία. Πολλές φορές αυτές λαμβάνουν την μορφή μαζικών και έντονων εξεγέρσεων, τις οποίες όλοι μας έχουμε παρακολουθήσει στην τηλεόραση. Είναι η χαμένη γενιά της Γαλλίας, η οποία θέλει να ενσωματωθεί στην Γαλλική κοινωνία αλλά αυτή δεν της το επιτρέπει. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, εύκολα διεισδύουν οι ακραίες μουσουλμανικές απόψεις, όλοι χρειάζονται μία ταυτότητα, και αφού η Γαλλική δεν τους είναι ευδιάκριτη, η θρησκεία τους την προσφέρει μαζί με μία τάση εκδικητικότητας ενάντια στην εχθρότητα που εισπράττουν από το κράτος τους.  

  Αν και είπα ότι θα περιοριστώ στην Γαλλία, ψάχνοντας, με έκπληξη ανακάλυψα πληθώρα γκέτων, Μουσουλμάνων κυρίως,  στις Σκανδιναβικές χώρες, οι οποίοι αδυνατούν να εγκλιματιστούν στις ιδιαίτερες κοινωνικές συνθήκες των χωρών αυτών. 

Τα ερωτήματα είναι πολλά. Δύσκολα ερωτήματα. Όπως τι θα απογίνουν αυτοί οι άνθρωποι; Γιατί πάνω απ΄ όλα, δεν παύουν να είναι άνθρωποι.

Αν θέλετε περισσότερες πληροφορίες για το μυθιστόρημα της Cloe Mehdi, σας παραπέμπω στην εγγραφή της φίλης, Χριστίνας Παπαγγελή, στο blog της Ανάγνωση

Γκούσταφ Κλιμτ (Gustaf Klimt) με ελληνικό ενδιαφέρον.

το φιλί (1908)

  Ο Γκούσταφ Κλιμτ (1862-1918), είναι ένας από τους  αγαπημένους μου καλλιτέχνες. Θεωρείται  ως ο σημαντικότερος Αυστριακός ζωγράφος και σίγουρα ο πιο εμπορικός τους. 

Οι πίνακες του πωλούνται σε αστρονομικές τιμές, αρκετοί πάλι θεωρούνται εθνικοί θησαυροί της Αυστρίας, όπως το περίφημο "Φιλί".  Αν βρεθείς στην Βιέννη, βρίσκεις παντού αναμνηστικά με το έργο αυτό, από αφίσες ως μπλοκ και στυλό. Αυτό που με εντυπωσιάζει στην ζωγραφική του, είναι η εξύψωση της γυναικείας υπόστασης διαμέσου ενός  αχαλίνωτου ερωτισμού που εκπέμπεται απροκάλυπτα. 

  Σε αυτήν μου την εγγραφή δεν διαπραγματεύομαι καλλιτεχνικά ρεύματα ή κινήματα στα οποία ανήκει  η ζωγραφική του, αλλά θα αναφέρω ότι στους πίνακες του υπάρχουν πολλές επιρροές από την αρχαία ελληνική, μυκηναϊκή και αιγυπτιακή ζωγραφική αλλά και τα ιαπωνικά χαρακτικά. Στο τέλος κάνω ένα μικρό αφιέρωμα στα έργα του με ελληνικό ενδιαφέρον.

Αυτό πάντως, που μας άφησε ο Κλιμτ, είναι κάτι το εντελώς νέο και πρωτοποριακό, που αν και όλοι οι σχετικοί με την τέχνη της εποχής του το αναγνώριζαν, λίγοι μπόρεσαν να το

Gustav Klimt (1862-1918) Emilie Floge (1874-1952)

αποδεχθούν. Πλην των γυναικών των πλουσίων ανδρών της εποχής, που περίμεναν στη σειρά για να έχουν την τύχη να τις ζωγραφίσει ο σημαντικός καλλιτέχνης, με τον δικό του, μοναδικό τρόπο. Κάθε γυναίκα της οποίας έφτιαχνε το πορτραίτο, κέρδιζε την αθανασία της πιο "δυνατής" της εικόνας.  Πολλά φημολογούνται για την ερωτική του ζωή. Χαρακτηριστικά λένε, ότι κοιμήθηκε με κάθε γυναίκα που ζωγράφισε. Το σίγουρο είναι ότι ήταν πάντα στενά συνδεδεμένος με την σχεδιάστρια μόδας Emilie Floge, την οποία έχει χρησιμοποιήσει ως μοντέλο σε αρκετούς πίνακες του. 

  Ο Κλιμτ ήταν ένας καλλιτέχνης αφοσιωμένος απόλυτα στην τέχνη του, την οποία υπηρέτησε με πάθος από την παιδική του ηλικία. Για την συνεισφορά του στην τέχνη βραβεύτηκε από τον αυτοκράτορα Φραγκίσκο Ιωσήφ αλλά και κατηγορήθηκε ως πορνογράφος, όταν φιλοτέχνησε την οροφή της μεγάλης αίθουσας του Πανεπιστημίου της Βιέννης. Οι ίδιοι οι εργοδότες του, μη ανεχόμενοι την τολμηρή απεικόνιση των τριών επιστημών (Φιλοσοφίας, Ιατρικής και Νομικής), αρνήθηκαν να παραλάβουν το έργο αυτό. Ποτέ δεν φανερώθηκε και τελικά καταστράφηκε κατά την αποχώρηση των Ναζί από την Αυστρία. 

Πίνακες του Κλιμτ, που έχουν σχέση με την πατρίδα μας:

Δανάη ( 1907) Σύμφωνα με τον μύθο, η πανέμορφη πριγκίπισσα
 είχε φυλακιστεί από τον πατέρα της, βασιλιά του Άργους, Ακρίσιο.
Ο Δίας όμως που την είχε ερωτευτεί, μπόρεσε να την φτάσει
μεταμορφωμένος σε χρυσή βροχή. Στον πίνακα βλέπουμε αυτήν
 ακριβώς την σκηνή, όπου η βροχή ρέει ανάμεσα της ενώ εκείνη 
απολαμβάνει την ηδονή της στιγμής.

Αθηνά Παλλάδα (1898). Η θεά της Σοφίας, η προστάτρια των
γραμμάτων, σε όλο το μεγαλείο της. Η θεά επελέγη ως
προστάτρια του καλλιτεχνικού κινήματος της απόσχισης,
στο οποίο ηγετικό ρόλο είχε ο Κλιμτ. 

 

Υγεία, λεπτομέρεια από τον κατεστραμμένο πίνακα του, Ιατρική.
Στο δεξί χέρι της κρέμεται το φίδι του Ασκληπιού ( ήταν πατέρας της),
ενώ στο αριστερό κρατά το δοχείο της λήθης.

Σαπφώ (1888) Από τα πρώτα έργα του, προτού
προσχωρήσει στο κίνημα της απόσχισης.

Ο δικός μου, αγαπημένος πίνακας του Κλιμτ

Οι τρεις ηλικίες της γυναίκας (1905)
Ο πίνακας απεικονίζει τον κύκλο της ζωής. Στα δεξιά του, 
η γεμάτη νιάτα μητέρα αγκαλιά με το κοριτσάκι της σε ψυχρά χρώματα,
ενώ στα αριστερά, η ηλικιωμένη γυναίκα, με όλες τις ατέλειες
της ηλικίας της, σε θερμά, γήινα χρώματα. Το κοντράστ χρωμάτων
αλλά και συναισθημάτων είναι καταπληκτικό.

Επίσημη ιστοσελίδα Gustaf Klimt

Γεώργιος Βιζυηνός, ένας κλασσικός της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας

 Την ευκαιρία για την σημερινή μου εγγραφή,  μου την έδωσε η ανάγνωση των διηγημάτων του Γεώργιου Βιζυηνού στα πλαίσια της Λέσχης Ανάγνωσης Δράμας. 

Το έργο του Βιζυηνού δεν είναι ιδιαίτερα μεγάλο, αλλά μπόρεσε να συγκινήσει, διότι περιγράφει με αμεσότητα την σκληρή πραγματικότητα της ζωής του. Τα διηγήματά του είναι αυτοβιογραφικά στο μεγαλύτερο μέρος τους και μας προσφέρουν την αναγνωστική χαρά που αποκομίζουμε από την κλασσική λογοτεχνία.

 Όπως διαβάζω στο οπισθόφυλλα της έκδοσης που έχω: "...διαβάζουμε τα μεγάλα κλασσικά έργα, για να κατανοήσουμε ...τον εαυτό μας και τον κόσμο, μέσα από την αναμέτρηση με τα μεγάλα ερωτήματα που μας θέτουν, όπως είναι, εν προκειμένω, η σχέση αρσενικού και θηλυκού, λογικής και τρέλας, πραγματικότητας και πλάνης, ταυτότητας και ετερότητας, και προ πάντων, το περί του θανάτου ερώτημα..."

 Μου είναι πολύ δύσκολο, να κατατάξω τα διηγήματά του, σύμφωνα με την αναγνωστική απόλαυση που μου πρόσφεραν. Θα το επιχειρήσω όμως, και στην πρώτη θέση θα τοποθετήσω το Μοσκώβ-Σελήμ. Πρωταγωνιστής είναι το τρίτο παιδί μίας πλούσιας οικογένειας Τούρκων της Δυτικής Θράκης, ο οποίος μεγαλώνει από την μητέρα ως κορίτσι ενώ το πρότυπο-πατέρας του τον περιφρονεί. Σε μικρή ηλικία κατατάσσεται στον Τουρκικό στρατό, παίρνοντας τη θέση του λιποτάκτη (φυγόστρατου) αδελφού του. Πολεμά με γενναιότητα συμμετέχοντας σε όλους  σχεδόν τους Ρωσο-τουρκικούς  πολέμους του 19ου αιώνα, κατακτά τα γαλόνια του με την αξία του στο πεδίο της μάχης, αλλά χάνει τα πάντα (σπίτι και οικογένεια) από την ανικανότητα του Οθωμανικού κράτους να υπερασπιστεί τους πολεμιστές του. Στο διήγημα εμφανίζεται γέρος πια, ως μία παρεξηγημένη φιγούρα, φορώντας την μισο-διαλυμένη στολή Κοζάκου και στο κεφάλι κόκκινο φέσι, να περιμένει εναγωνίως τον ερχομό των λυτρωτικών Ρωσικών στρατευμάτων για να τους υποδεχτεί με κάθε τιμή. Ήταν οι μόνοι, που αν και αιχμάλωτος στα χέρια τους, του πρόσφεραν κάθε περιποίηση και θαλπωρή, που η πατρίδα και η οικογένειά του ακόμα, του αρνήθηκαν. Αυτό όμως, πρέπει να ήταν ένα θεραπευτικό ψέμα, για να αντέξει την καταστροφή όλων εκείνων που τον έκαναν άνθρωπο και αγαπούσε, από την πίστη του στον μεγάλο του αφέντη, τον Σουλτάνο, ο οποίος, όχι μόνο δεν ενδιαφέρθηκε για την κατάντια του αλλά εν πολλοίς ήταν και υπεύθυνος γι΄ αυτήν. Υπάρχουν και άλλα ζητήματα, όπως ο συνεχής αγώνας του μέχρι να τον αποδεχθεί ο πατέρας του, η αγάπη του για την μητέρα του και η αποδοχή της φτωχής γυναίκας που του διάλεξε για σύζυγο, το γκρέμισμα κάθε ιδανικού, το μεγάλωμα του ως κορίτσι κ.α. 

Γεώργιος Βιζυηνός (1849-1896)

  Ο Γεώργιος Βιζυηνός, ήταν μια τραγική και αδικημένη μορφή της εποχής του. Γεννήθηκε από μία πάμπτωχη οικογένεια στη Βιζύη της Δυτικής Θράκης και μικρός στάλθηκε να μάθει την τέχνη του ράπτη στην Πόλη. Η εξυπνάδα του ήταν η αιτία, που μπόρεσε να βρει ισχυρούς προστάτες και να τον στείλουν να σπουδάσει, στην Κύπρο, στην Αθήνα, στη Σχολή της Χάλκης και την Γερμανία. Μπόρεσε να επισκεφτεί και το Παρίσι και το Λονδίνο. Μετά τον θάνατο του μεγάλου προστάτη του, του Γ. Ζαρίφη, επιστρέφει στην Αθήνα με σημαντικές ανώτατες σπουδές αλλά και βραβεύσεις ποιημάτων του. Προσπαθεί να καταλάβει κάποια θέση ισάξια των σπουδών του, αυτό καθίσταται αδύνατον καθώς θεωρείται ξένο σώμα στο πνευματικό κατεστημένο της πόλης. Φεύγει για την Θράκη, ασχολείται ατυχώς με την εκμετάλλευση κάποιου μεταλλείου, ενώ αρρωσταίνει από κάποια εκφυλιστική ασθένεια των οστών. Πηγαίνει στην Αυστρία για θεραπεία και μετά επιστρέφει στην Αθήνα.  Πιθανόν η αρρώστια αυτή να τον οδήγησε στην τρέλα σε συνδυασμό με την απόρριψη που βίωνε. Πεθαίνει στο Δρομοκαΐτειο, στα 47 του χρόνια μόλις. Προσφιλές θέμα των Αθηναίων ήταν για πολύ καιρό, ο ανάρμοστος έρωτας του για την Μπετίνα Φραβασίλη, 12-14 χρόνων, μαθήτρια του στο ωδείο που δίδασκε, ενώ αυτός ήταν 43 χρόνων. 

Μπετίνα Φραβασίλη, μουσικός, (1876-1596)

 Είναι άξιο μελέτης, δεν ξέρω αν πρέπει να αποδοθεί στις επικρατούσες αντιλήψεις της εποχής, που υποστήριζαν ότι τα κορίτσια πρέπει να παντρεύονται πολύ μικρά αλλά υπάρχει μία εμμονή και στη ζωή του και στο έργο του για κορίτσια, της πρώιμης εφηβικής ηλικίας. Έτσι εκτός από την Μπετίνα, όταν βρέθηκε στην Κύπρο ως νεαρός ιεροδιάκονος, έγραφε ερωτικές επιστολές και ποιήματα στην 14χρονη Ελένη Φυσεντζίδη. Αυτός ήταν και ο λόγος που ανακλήθηκε άρον άρον πίσω στην Κωνσταντινούπολη. Εκείνη δεν έπαψε ποτέ να τον αγαπά, περιμένοντας ματαίως την επιστροφή του. Στα διηγήματά του αναφέρονται η 14χρονη, Αγγλίδα Μάσιγγα, η οποία πρόκειται με εντολή του πατέρα της να παντρευτεί κάποιον αρκετά μεγαλύτερο της και χήρο. Η Γερμανίδα Κλάραν, που από τα συμφραζόμενα, θα πρέπει να βρισκόταν σε αυτήν την ηλικία και η οποία τρελαίνεται μετά  από ερωτική απογοήτευση. Αλλά και η γιαγιά του παιδί ήταν ακόμα, μας διηγείται, όταν παντρεύτηκε τον αγαπημένο του παππού.  Πουθενά δεν υπάρχει οποιαδήποτε αναφορά για κάποιον άλλο έρωτα ή σχέση του Βιζυηνού.

Κλείνοντας θα αφήσω τον σύνδεσμο, για όποιον ενδιαφέρεται, της ταινίας "Το μόνον της ζωής του ταξείδιον" (2001), σε σκηνοθεσία του Λάκη Παπαστάθη.   Ο Ηλίας Λογοθέτης σε δύο ρόλους (του έγκλειστου στο Δρομοκαΐτειο Βιζυηνού και του παππού του), είναι απολαυστικός.