Τα "παραπονεμένα" έργα της Εθνικής Πινακοθήκης

 Προσωπικά θεωρώ ιδιαίτερα σημαντικό ότι ο επίσημος εορτασμός των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση του 1821, ξεκίνησε από την ανακαινισμένη Εθνική Πινακοθήκη. Μία πράξη υψηλού συμβολισμού, που τοποθετεί στην πρώτη γραμμή τις εικαστικές τέχνες.   Αν αναλογιστούμε ότι τα ζητήματα τέχνης στην πατρίδα μας, δεν απολαμβάνουν όλα εκείνα, που μια πολιτεία θα όφειλε να προσφέρει από τη μία αλλά και τη μεγάλη μερίδα του κόσμου που την απαξιώνει συστηματικά  από την άλλη (δες τους συνεχείς βανδαλισμούς σε όλη τη χώρα).

  Με αφορμή λοιπόν την πράξη αυτή θα ήθελα να ευχηθώ μια καλύτερη τύχη για το σύνολο των Τεχνών στην πατρίδα μας. Εν ολίγοις θα ήθελα να δω συστηματική εισαγωγή της σε όλες τι βαθμίδες  εκπαίδευσης, θα ήθελα να δω γενναίες χρηματοδοτήσεις σε δημιουργούς με την μορφή παραγγελιών έργων τους, θα ήθελα να δω τη στήριξη των ερασιτεχνικών ομάδων, ιδιαίτερα στην επαρχία, θα ήθελα να δω πολιτικές, όπου κάθε μορφή Τέχνης θα φτάνει προς τους πολίτες εύκολα, κλπ, κλπ.

Ευχές είναι αυτές βέβαια!

  Στη σημερινή μου εγγραφή, θα προσπαθήσω να παρουσιάσω κάποια "παραπονεμένα" έργα της Εθνικής Πινακοθήκης, με θεματολογία σχετική με την Ελληνική Επανάσταση. Παραπονεμένα διότι δεν μπόρεσαν να λάβουν τη δημοσιότητα την οποία αξίζουν. Βλέπεις, παντού και πάντα, υπάρχουν οι "σταρ" που κλέβουν τη δόξα από τους υπόλοιπους.... Τα έργα αυτά δημιουργήθηκαν από το 1823 ως το 1858 είναι δηλαδή, πολύ κοντά στα χρόνια που φλεγόταν η χώρα μας για την απόκτηση της πολυπόθητης ανεξαρτησίας της.

Έργα που έγιναν με διάφορες τεχνικές, στο πεδίο ή στο εργαστήρι του καλλιτέχνη, και σίγουρα συμπληρώνουν την εικόνα που έχουμε διαμορφώσει στο μυαλό μας για τα γεγονότα και τους ανθρώπους της Επανάστασης. 

Οι ζωγράφοι είναι: 1) Krepin Louis-Philippe (Γάλλος, 1772-1851, θαλασσογράφος)

                                 2) Krazeisen Carl (Γερμανός, 1797-1878, φιλέλληνας και εθελοντής στην Ελληνικής Επανάστασης, μας έδωσε μοναδικά πορτραίτα των αγωνιστών της εποχής.)

                                 3) Gosse Nicolas Louis Francois (Γάλλος, 1787-1878, ιστορικός ζωγράφος.)

                                 4) Marsigli Filippo ( Ιταλός, 1790-1863, ιστορικός ζωγράφος.)

                                 5) Γεώργιος Μαργαρίτης (Έλληνας, 1814-1884, από τους πρώτους ζωγράφους της μεταεπαναστατικής Ελλάδας, σπούδασε στο Παρίσι.)

                                 6) Θεόδωρος Βρυζάκης (Έλληνας, 1814-1878, ένας από τους κορυφαίους μας ζωγράφους του 19ου αιώνα, θεμελιωτής της σχολής του Μονάχου)

                                 7) Delacroix Eygene (Γάλλος, 1798-1863, της ρομαντικής σχολής, εμπνεύστηκε πολλά έργα του από την Γαλλική και Ελληνική Επανάσταση.)

                                 8) Διονύσιος Τσόκος (Έλληνας, 1814-1862, σπούδασε στη Βενετία, ένας από τους πρώτους μας εθνικούς ζωγράφους της ελεύθερης Ελλάδας.)

 Απολαύστε τώρα όμως τα έργα, που επέλεξα για να προβάλλω στην εγγραφή μου αυτή, για να κερδίσουν λίγη από τη δόξα που τους αξίζει:

Krepin Louis-Philippe  Η ναυμαχία του Ναυπλίου 1823. Ελαιογραφία.

Krazeisen Carl Ο πολεμιστής Ι.Γ. Πέτας, 1826. Υδατογραφία

Gosse Nicolas Louis Francois Η μάχη της Ακρόπολης, 1827. Λάδι σε μουσαμά

Krazeisen Carl Καπετάνιος με τα παλικάρια του μαχόμενοι, 1829. Λιθογραφία σε χαρτί 

Marsigli Filippo Ο θάνατος του Μάρκου Μπότσαρη, 1829. Σέπια με κιμωλία

Γεώργιος Μαργαρίτης Ο Γεώργιος Καραϊσκάκης ορμά έφιππος προς την Ακρόπολη, 1844.
Λάδι σε μουσαμά

Θεόδωρος Βρυζάκης Τυφλός τραυματίας, 1850. Λάδι σε μουσαμά

Delacroix Eygene Επεισόδιο του Ελληνικού Αγώνα, 1856. Λάδι σε μουσαμά

Διονύσιος Τσόκος Γέρος αγωνιστής που παίζει λύρα, 1858. Λάδι σε χαρτί

Συρτάκι

 

  Ίσως ο πιο γνωστός ελληνικός χορός σε όλον τον κόσμο. Ο οποίος έχει χορογραφηθεί από τον Γιώργο Προβιά, σε μουσική του Μίκη Θεοδωράκη, το 1964, για την ταινία Zorba the Greek, σε σκηνοθεσία: Μιχάλη Κακογιάννη.  

Άντονι Κουίν - Λίλα Κέντροβα

  Όσοι έχουν δει την ταινία, έχουν θαυμάσει έναν απίστευτο Άντονι Κουίν στο ρόλο του Ζορμπά ( η απόλυτη ενσάρκωση του αρχετυπικού ήρωα του Καζαντζάκη), τον Άλαν Μπέιτς στον ρόλο του Μπάζιλ ( πίσω του κρύβεται ο Καζαντζάκης), την Ειρήνη Παππά στο ρόλο της δυναμικής χήρας, την Λίλα Κέντροβα, που υποδύθηκε την Μαντάμ Ορτάνς και κέρδισε το Όσκαρ Β΄ γυναικείου ρόλου, την Ελένη Ανουσάκη, τον Γιώργο Φούντα, τον Σωτήρη Μουστάκα, τον Γιάννη Βογιατζή... και σίγουρα θυμούνται την σκηνή του χορού του Ζορμπά με τον Μπάζιλ. Μια σκηνή ύμνος, από την μία στην ελευθερία, την μεγαλύτερη αξία που πίστευε ο Ζορμπάς αλλά και την αντρική φιλία από την άλλη. Αξίζει να την θυμηθούμε:

 Η ταινία απέσπασε θετικές κριτικές σε όλον τον κόσμο, έκανε γνωστή την Ελλάδα ( γυρίστηκε στην Κρήτη) και απέσπασε τρία Όσκαρ. 

 Το Συρτάκι αγαπήθηκε αμέσως και δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι έγινε κάτι σαν χορευτικό σήμα κατατεθέν της χώρας μας. 

  Η μεγάλη επιτυχία του μουσικού κομματιού, αμέσως εμφάνισε και άλλους διεκδικητές της πατρότητας του. Όπως τον σπουδαίο, κρητικό λαουτιέρη Γιώργο Κουτσουρέλη, που υποστήριξε ότι το μουσικό θέμα είναι δικό του και το είχε ηχογραφήσει το 1950, με τίτλο: Αρμενοχωριανός συρτός.

Ή τον σπουδαίο μας συνθέτη και μπουζουξή, Γιώργο Ζαμπέτα, ο οποίος υποστήριξε ότι αυτός "κέντησε" το μουσικό θέμα πάνω στο τραγούδι: "Στρώσε το στρώμα σου για δυο" αλλά ο Θεοδωράκης ποτέ δεν του αναγνώρισε. Στη συνέχεια γράφει την μουσική για το θεατρικό: "Η κόρη μου η σοσιαλίστρια" σε σκηνοθεσία Αλέκου Σακελλάριου ( 1965) και την επόμενη χρονιά γίνεται ταινία με τεράστια επιτυχία. Εκεί υπάρχει και το δικό του, Σήκω χόρεψε συρτάκι, σε χορογραφία του Μανώλη Καστρινού. Ο Ζαμπέτας, την επιτυχία του αυτή την θεώρησε ως δική του δικαίωση για όσα υποστήριζε.

  Πέρα από τις ταβέρνες που χορεύεται, πέρα από τα χορευτικά ελληνικών χορών που το εντάσσουν στο πρόγραμμα τους, πέρα από τους τουρίστες που μετά από λίγα ποτηράκια ούζο σηκώνονται για να χορέψουν τον δημοφιλή ελληνικό χορό, δεν είναι τυχαίο ότι το συρτάκι του Θεοδωράκη εντάσσεται στο πρόγραμμα πολλών ξένων ορχηστρών, ακόμα και συμφωνικών, όπως του γνωστού Ολλανδού βιολιστή, ιδρυτή της ορχήστρας βαλς Johan Strauss, Αντρέ Ριέ.  Μία απολαυστική και διασκεδαστική εκτέλεση  μπορείτε να δείτε στο παρακάτω βίντεο: 

Κλείνοντας θα ήθελα να κάνω μία επισήμανση. Στην τέχνη δεν υπάρχει παρθενογένεση. Αντίθετα φαίνεται ότι υπάρχει μια συνεχή εξέλιξη, η οποία πατά στέρεα σε προγενέστερα δημιουργήματα και προχωρά στον χρόνο. Η μουσική ιδιοφυία του Θεοδωράκη, του μεγάλου μας μουσικοσυνθέτη, σε αυτή του την σύνθεση, κατά την γνώμη μου, εκφράζεται με τον καλύτερο τρόπο. Φυσικά και πήρε στοιχεία από διάφορα γνωστά μουσικά μοτίβα, το χασάπικο, το συρτό και τα μετουσίωσε σε κάτι διαφορετικό, που αγαπήθηκε απ΄ όλους τους Έλληνες. Δεν είναι και λίγο, ένα μουσικό σου κομμάτι, να δίνει ταυτότητα σε έναν ολόκληρο λαό.

Γκούσταφ Κλιμτ (Gustaf Klimt) με ελληνικό ενδιαφέρον.

το φιλί (1908)

  Ο Γκούσταφ Κλιμτ (1862-1918), είναι ένας από τους  αγαπημένους μου καλλιτέχνες. Θεωρείται  ως ο σημαντικότερος Αυστριακός ζωγράφος και σίγουρα ο πιο εμπορικός τους. 

Οι πίνακες του πωλούνται σε αστρονομικές τιμές, αρκετοί πάλι θεωρούνται εθνικοί θησαυροί της Αυστρίας, όπως το περίφημο "Φιλί".  Αν βρεθείς στην Βιέννη, βρίσκεις παντού αναμνηστικά με το έργο αυτό, από αφίσες ως μπλοκ και στυλό. Αυτό που με εντυπωσιάζει στην ζωγραφική του, είναι η εξύψωση της γυναικείας υπόστασης διαμέσου ενός  αχαλίνωτου ερωτισμού που εκπέμπεται απροκάλυπτα. 

  Σε αυτήν μου την εγγραφή δεν διαπραγματεύομαι καλλιτεχνικά ρεύματα ή κινήματα στα οποία ανήκει  η ζωγραφική του, αλλά θα αναφέρω ότι στους πίνακες του υπάρχουν πολλές επιρροές από την αρχαία ελληνική, μυκηναϊκή και αιγυπτιακή ζωγραφική αλλά και τα ιαπωνικά χαρακτικά. Στο τέλος κάνω ένα μικρό αφιέρωμα στα έργα του με ελληνικό ενδιαφέρον.

Αυτό πάντως, που μας άφησε ο Κλιμτ, είναι κάτι το εντελώς νέο και πρωτοποριακό, που αν και όλοι οι σχετικοί με την τέχνη της εποχής του το αναγνώριζαν, λίγοι μπόρεσαν να το

Gustav Klimt (1862-1918) Emilie Floge (1874-1952)

αποδεχθούν. Πλην των γυναικών των πλουσίων ανδρών της εποχής, που περίμεναν στη σειρά για να έχουν την τύχη να τις ζωγραφίσει ο σημαντικός καλλιτέχνης, με τον δικό του, μοναδικό τρόπο. Κάθε γυναίκα της οποίας έφτιαχνε το πορτραίτο, κέρδιζε την αθανασία της πιο "δυνατής" της εικόνας.  Πολλά φημολογούνται για την ερωτική του ζωή. Χαρακτηριστικά λένε, ότι κοιμήθηκε με κάθε γυναίκα που ζωγράφισε. Το σίγουρο είναι ότι ήταν πάντα στενά συνδεδεμένος με την σχεδιάστρια μόδας Emilie Floge, την οποία έχει χρησιμοποιήσει ως μοντέλο σε αρκετούς πίνακες του. 

  Ο Κλιμτ ήταν ένας καλλιτέχνης αφοσιωμένος απόλυτα στην τέχνη του, την οποία υπηρέτησε με πάθος από την παιδική του ηλικία. Για την συνεισφορά του στην τέχνη βραβεύτηκε από τον αυτοκράτορα Φραγκίσκο Ιωσήφ αλλά και κατηγορήθηκε ως πορνογράφος, όταν φιλοτέχνησε την οροφή της μεγάλης αίθουσας του Πανεπιστημίου της Βιέννης. Οι ίδιοι οι εργοδότες του, μη ανεχόμενοι την τολμηρή απεικόνιση των τριών επιστημών (Φιλοσοφίας, Ιατρικής και Νομικής), αρνήθηκαν να παραλάβουν το έργο αυτό. Ποτέ δεν φανερώθηκε και τελικά καταστράφηκε κατά την αποχώρηση των Ναζί από την Αυστρία. 

Πίνακες του Κλιμτ, που έχουν σχέση με την πατρίδα μας:

Δανάη ( 1907) Σύμφωνα με τον μύθο, η πανέμορφη πριγκίπισσα
 είχε φυλακιστεί από τον πατέρα της, βασιλιά του Άργους, Ακρίσιο.
Ο Δίας όμως που την είχε ερωτευτεί, μπόρεσε να την φτάσει
μεταμορφωμένος σε χρυσή βροχή. Στον πίνακα βλέπουμε αυτήν
 ακριβώς την σκηνή, όπου η βροχή ρέει ανάμεσα της ενώ εκείνη 
απολαμβάνει την ηδονή της στιγμής.

Αθηνά Παλλάδα (1898). Η θεά της Σοφίας, η προστάτρια των
γραμμάτων, σε όλο το μεγαλείο της. Η θεά επελέγη ως
προστάτρια του καλλιτεχνικού κινήματος της απόσχισης,
στο οποίο ηγετικό ρόλο είχε ο Κλιμτ. 

 

Υγεία, λεπτομέρεια από τον κατεστραμμένο πίνακα του, Ιατρική.
Στο δεξί χέρι της κρέμεται το φίδι του Ασκληπιού ( ήταν πατέρας της),
ενώ στο αριστερό κρατά το δοχείο της λήθης.

Σαπφώ (1888) Από τα πρώτα έργα του, προτού
προσχωρήσει στο κίνημα της απόσχισης.

Ο δικός μου, αγαπημένος πίνακας του Κλιμτ

Οι τρεις ηλικίες της γυναίκας (1905)
Ο πίνακας απεικονίζει τον κύκλο της ζωής. Στα δεξιά του, 
η γεμάτη νιάτα μητέρα αγκαλιά με το κοριτσάκι της σε ψυχρά χρώματα,
ενώ στα αριστερά, η ηλικιωμένη γυναίκα, με όλες τις ατέλειες
της ηλικίας της, σε θερμά, γήινα χρώματα. Το κοντράστ χρωμάτων
αλλά και συναισθημάτων είναι καταπληκτικό.

Επίσημη ιστοσελίδα Gustaf Klimt

Γεώργιος Βιζυηνός, ένας κλασσικός της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας

 Την ευκαιρία για την σημερινή μου εγγραφή,  μου την έδωσε η ανάγνωση των διηγημάτων του Γεώργιου Βιζυηνού στα πλαίσια της Λέσχης Ανάγνωσης Δράμας. 

Το έργο του Βιζυηνού δεν είναι ιδιαίτερα μεγάλο, αλλά μπόρεσε να συγκινήσει, διότι περιγράφει με αμεσότητα την σκληρή πραγματικότητα της ζωής του. Τα διηγήματά του είναι αυτοβιογραφικά στο μεγαλύτερο μέρος τους και μας προσφέρουν την αναγνωστική χαρά που αποκομίζουμε από την κλασσική λογοτεχνία.

 Όπως διαβάζω στο οπισθόφυλλα της έκδοσης που έχω: "...διαβάζουμε τα μεγάλα κλασσικά έργα, για να κατανοήσουμε ...τον εαυτό μας και τον κόσμο, μέσα από την αναμέτρηση με τα μεγάλα ερωτήματα που μας θέτουν, όπως είναι, εν προκειμένω, η σχέση αρσενικού και θηλυκού, λογικής και τρέλας, πραγματικότητας και πλάνης, ταυτότητας και ετερότητας, και προ πάντων, το περί του θανάτου ερώτημα..."

 Μου είναι πολύ δύσκολο, να κατατάξω τα διηγήματά του, σύμφωνα με την αναγνωστική απόλαυση που μου πρόσφεραν. Θα το επιχειρήσω όμως, και στην πρώτη θέση θα τοποθετήσω το Μοσκώβ-Σελήμ. Πρωταγωνιστής είναι το τρίτο παιδί μίας πλούσιας οικογένειας Τούρκων της Δυτικής Θράκης, ο οποίος μεγαλώνει από την μητέρα ως κορίτσι ενώ το πρότυπο-πατέρας του τον περιφρονεί. Σε μικρή ηλικία κατατάσσεται στον Τουρκικό στρατό, παίρνοντας τη θέση του λιποτάκτη (φυγόστρατου) αδελφού του. Πολεμά με γενναιότητα συμμετέχοντας σε όλους  σχεδόν τους Ρωσο-τουρκικούς  πολέμους του 19ου αιώνα, κατακτά τα γαλόνια του με την αξία του στο πεδίο της μάχης, αλλά χάνει τα πάντα (σπίτι και οικογένεια) από την ανικανότητα του Οθωμανικού κράτους να υπερασπιστεί τους πολεμιστές του. Στο διήγημα εμφανίζεται γέρος πια, ως μία παρεξηγημένη φιγούρα, φορώντας την μισο-διαλυμένη στολή Κοζάκου και στο κεφάλι κόκκινο φέσι, να περιμένει εναγωνίως τον ερχομό των λυτρωτικών Ρωσικών στρατευμάτων για να τους υποδεχτεί με κάθε τιμή. Ήταν οι μόνοι, που αν και αιχμάλωτος στα χέρια τους, του πρόσφεραν κάθε περιποίηση και θαλπωρή, που η πατρίδα και η οικογένειά του ακόμα, του αρνήθηκαν. Αυτό όμως, πρέπει να ήταν ένα θεραπευτικό ψέμα, για να αντέξει την καταστροφή όλων εκείνων που τον έκαναν άνθρωπο και αγαπούσε, από την πίστη του στον μεγάλο του αφέντη, τον Σουλτάνο, ο οποίος, όχι μόνο δεν ενδιαφέρθηκε για την κατάντια του αλλά εν πολλοίς ήταν και υπεύθυνος γι΄ αυτήν. Υπάρχουν και άλλα ζητήματα, όπως ο συνεχής αγώνας του μέχρι να τον αποδεχθεί ο πατέρας του, η αγάπη του για την μητέρα του και η αποδοχή της φτωχής γυναίκας που του διάλεξε για σύζυγο, το γκρέμισμα κάθε ιδανικού, το μεγάλωμα του ως κορίτσι κ.α. 

Γεώργιος Βιζυηνός (1849-1896)

  Ο Γεώργιος Βιζυηνός, ήταν μια τραγική και αδικημένη μορφή της εποχής του. Γεννήθηκε από μία πάμπτωχη οικογένεια στη Βιζύη της Δυτικής Θράκης και μικρός στάλθηκε να μάθει την τέχνη του ράπτη στην Πόλη. Η εξυπνάδα του ήταν η αιτία, που μπόρεσε να βρει ισχυρούς προστάτες και να τον στείλουν να σπουδάσει, στην Κύπρο, στην Αθήνα, στη Σχολή της Χάλκης και την Γερμανία. Μπόρεσε να επισκεφτεί και το Παρίσι και το Λονδίνο. Μετά τον θάνατο του μεγάλου προστάτη του, του Γ. Ζαρίφη, επιστρέφει στην Αθήνα με σημαντικές ανώτατες σπουδές αλλά και βραβεύσεις ποιημάτων του. Προσπαθεί να καταλάβει κάποια θέση ισάξια των σπουδών του, αυτό καθίσταται αδύνατον καθώς θεωρείται ξένο σώμα στο πνευματικό κατεστημένο της πόλης. Φεύγει για την Θράκη, ασχολείται ατυχώς με την εκμετάλλευση κάποιου μεταλλείου, ενώ αρρωσταίνει από κάποια εκφυλιστική ασθένεια των οστών. Πηγαίνει στην Αυστρία για θεραπεία και μετά επιστρέφει στην Αθήνα.  Πιθανόν η αρρώστια αυτή να τον οδήγησε στην τρέλα σε συνδυασμό με την απόρριψη που βίωνε. Πεθαίνει στο Δρομοκαΐτειο, στα 47 του χρόνια μόλις. Προσφιλές θέμα των Αθηναίων ήταν για πολύ καιρό, ο ανάρμοστος έρωτας του για την Μπετίνα Φραβασίλη, 12-14 χρόνων, μαθήτρια του στο ωδείο που δίδασκε, ενώ αυτός ήταν 43 χρόνων. 

Μπετίνα Φραβασίλη, μουσικός, (1876-1596)

 Είναι άξιο μελέτης, δεν ξέρω αν πρέπει να αποδοθεί στις επικρατούσες αντιλήψεις της εποχής, που υποστήριζαν ότι τα κορίτσια πρέπει να παντρεύονται πολύ μικρά αλλά υπάρχει μία εμμονή και στη ζωή του και στο έργο του για κορίτσια, της πρώιμης εφηβικής ηλικίας. Έτσι εκτός από την Μπετίνα, όταν βρέθηκε στην Κύπρο ως νεαρός ιεροδιάκονος, έγραφε ερωτικές επιστολές και ποιήματα στην 14χρονη Ελένη Φυσεντζίδη. Αυτός ήταν και ο λόγος που ανακλήθηκε άρον άρον πίσω στην Κωνσταντινούπολη. Εκείνη δεν έπαψε ποτέ να τον αγαπά, περιμένοντας ματαίως την επιστροφή του. Στα διηγήματά του αναφέρονται η 14χρονη, Αγγλίδα Μάσιγγα, η οποία πρόκειται με εντολή του πατέρα της να παντρευτεί κάποιον αρκετά μεγαλύτερο της και χήρο. Η Γερμανίδα Κλάραν, που από τα συμφραζόμενα, θα πρέπει να βρισκόταν σε αυτήν την ηλικία και η οποία τρελαίνεται μετά  από ερωτική απογοήτευση. Αλλά και η γιαγιά του παιδί ήταν ακόμα, μας διηγείται, όταν παντρεύτηκε τον αγαπημένο του παππού.  Πουθενά δεν υπάρχει οποιαδήποτε αναφορά για κάποιον άλλο έρωτα ή σχέση του Βιζυηνού.

Κλείνοντας θα αφήσω τον σύνδεσμο, για όποιον ενδιαφέρεται, της ταινίας "Το μόνον της ζωής του ταξείδιον" (2001), σε σκηνοθεσία του Λάκη Παπαστάθη.   Ο Ηλίας Λογοθέτης σε δύο ρόλους (του έγκλειστου στο Δρομοκαΐτειο Βιζυηνού και του παππού του), είναι απολαυστικός.

Fikos

Fikos 

  Στην σημερινή μου εγγραφή θα σας παρουσιάσω έναν νέο Έλληνα καλλιτέχνη, ο οποίος ζει στην Πατρίδα μας και στα μόλις 32 χρόνια του, κατακτά τον κόσμο. 
Πρόκειται για τον Fikos, όπως υπογράφει τα έργα του.

 Έναν νέο και αντισυμβατικό καλλιτέχνη που ζωγραφίζει σε εξωτερικούς χώρους, σε εγκαταλειμμένους τοίχους ή προσόψεις κτιρίων αλλά και σε εσωτερικά κτιρίων. Δεν κάνει γκράφιτι, ούτε street art αλλά τα έργα του ανήκουν στο νέο καλλιτεχνικό είδος, το neo-muralism, δηλαδή τη ζωγραφική μεγάλων διαστάσεων. 

  Αυτό που τον διακρίνει είναι το ύφος του, που έχει παντρέψει την σύγχρονη ζωγραφική με την Βυζαντινή αγιογραφία, την οποία έχει σπουδάσει (έχει μαθητεύσει δίπλα στο νεωτεριστή αγιογράφο Γιώργο Κόρδη). Ένα τολμηρό εγχείρημα το οποίο έχει μέχρι στιγμής, προσφέρει υπέροχα έργα, που στολίζουν πολλές πόλεις του κόσμου.

  Κατά την άποψη μου, κάνει το βήμα που χρειάζεται η ελληνική τέχνη, για να ξεφύγει από τα στερεότυπα και το βάρος των προγονικών κληρονομιών. Γνωρίζει καλά τις φόρμες της αυστηρής αγιογραφίας. Τολμά να κάνει το επόμενο βήμα, να τις διαλύει δηλαδή και να τις ανασυνθέτει στηριζόμενος σε αυτά που η σύγχρονα τέχνη επιτάσσει. Ο ίδιος ως φοιτητής της Σχολής Καλών Τεχνών, βρίσκει ένα εχθρικό περιβάλλον για το όραμα του, τόσο εχθρικό από τους καθηγητές και συμφοιτητές του, που μετά από επτά χρόνια διαγράφεται οικειοθελώς από αυτήν.

Ο ίδιος χαρακτηρίζει την ζωγραφική του ως " Σύγχρονη Βυζαντινή Ζωγραφική" ( όχι αγιογραφία ).

Καλύτερα όμως να σας παρουσιάσω κάποια από τα έργα του τα οποία σίγουρα, θα σας μιλήσουν καλύτερα για τον καλλιτέχνη, απ' ότι εγώ. 

Ιέρειες της Αφροδίτης - Λευκωσία                 

Πήγασος και Βελλεροφόντης -Σιμπιου Ρουμανία

SOVANN MACHA-Μπανγκογκ Ταϊλάνδη

Κενταυρομαχία - Πάτρα

Εσπερίδες - Ραμπάτ Μαρόκο 

Επίσημο Σάιτ του Καλλιτέχνη

Louise Glück , Νόμπελ Λογοτεχνίας 2020 και Ελλάδα!

 

    

  Στην 77/χρονη Αμερικανίδα ποιήτρια, Louise Gluck, απονεμήθηκε φέτος το Νόμπελ Λογοτεχνίας. Δεν θα αναφέρω περισσότερα στοιχεία γι΄ αυτήν - έχουν γραφτεί τόσο πολλά τις τελευταίες ημέρες για τη ζωή το και το έργο της εξάλλου. 

Στο μικρό μου αφιέρωμα θα παρουσιάσω μόνο πέντε ποιήματα της, που έχουν σχέση με την αρχαία ελληνική μυθολογία ( και δεν είναι τα μόνα ), την οποία έχει αγαπήσει από τα μαθητικά της χρόνια. Για μία ακόμα φορά επαληθεύεται η παγκόσμια πολιτισμική δύναμη της ελληνικής μυθολογίας. Των διαχρονικών νοημάτων, των ανθρώπινων αξιών και των ισχυρών συμβολισμών που περιέχει. Η δική μας αρχαία μυθολογία, που κατέβασε τους Θεούς στο επίπεδο του ανθρώπου, με όλα τα καλά του αλλά και όλα τα ελαττώματά του. 

Το φετινό Νόμπελ επιπλέον, ας αποτελέσει την ευκαιρία να υπενθυμίσει σε όλους αυτούς που καταρτίζουν τα αναλυτικά προγράμματα των σχολείων, ότι στο μάθημα της Ελληνικής Γλώσσας θα πρέπει να προσέξουν λίγο παραπάνω, την κλασσική λογοτεχνική μας κληρονομιά!

«Ο θρίαμβος του Αχιλλέα» 
                                            (μτφ. Γιώργος Χουλιάρας)

Ο Πάτροκλος υποβασταζόμενος από τον Μενέλαο!

Στην ιστορία του Πάτροκλου 
δεν υπάρχει επιζών, ούτε καν ο Αχιλλέας
που ήταν σχεδόν θεός.
Ο Πάτροκλος τού έμοιαζε· φορούσαν
την ίδια πανοπλία.
Πάντοτε στις φιλίες αυτές
ο ένας υπηρετεί τον άλλο, ο ένας είναι πιο λίγος:
η ιεραρχία
είναι πάντοτε εμφανής, αν και οι θρύλοι

δεν είναι αξιόπιστοι –
πηγή τους είναι ο επιζών,
αυτός τον οποίο εγκατέλειψαν.
Τι ήταν τα ελληνικά πλοία που καίγονταν

μπροστά σε αυτή την απώλεια;

Στη σκηνή του, ο Αχιλλέας

πενθούσε με όλη την ύπαρξή του

και οι θεοί είδαν

πως ήταν ένας άνθρωπος ήδη νεκρός, θύμα

της πλευράς εκείνης η οποία αγαπούσε,

της πλευράς που ήταν θνητή.

Νόστος

Στην αυλή ήταν μια μηλιά-
αυτό θα ήταν πριν
σαράντα χρόνια- πίσω της,
μόνο αγρολίβαδα. Σωροί
από κρόκο στο υγρό γρασίδι.
Στάθηκα στο παράθυρο:
τέλη Απρίλη. Λουλούδια ανοιξιάτικα
μες στην αυλή του γείτονα.
Πόσες φορές, αλήθεια, άνθισε το δέντρο
στα γενέθλιά μου,
τη μέρα εκείνη ακριβώς, ούτε
πιο πριν, ούτε μετά; Το αμετάβλητο
αντίβαρο στην αλλαγή, την μετεξέλιξη.
Η εικόνα αντίβαρο
στο ανυποχώρητο της γης. Τι
ξέρω εγώ γιʼ αυτό εδώ το μέρος,
τον ρόλο που το δέντρο είχε για δεκαετίες
τον πήρε ένα μπονσάι, φωνές
που ανεβαίνουν απʼ τα γήπεδα του τέννις-
Λιβάδια. Άρωμʼ από ψηλό χορτάρι, φρεσκοκουρεμένο.
Τι περιμένεις από λυρική ποιήτρια.
Κοιτάζουμε τον κόσμο μια φορά, στα παιδικά μας χρόνια.
Τα άλλα όλα είνʼ ανάμνηση.

Η Θλίψη της Κίρκης

Με σύστησα, εν τέλειστη γυναίκα σου, σα μια
Θεά, στο ίδιο της το σπίτι, στην
Ιθάκη, σα μια φωνή
χωρίς το σώμα: άφησʼ εκείνη
το υφαντό, γύρισε το κεφάλι.
Πρώτα δεξιά, ύστερʼ αριστερά.
Αν και δεν είχʼ ελπίδα φυσικά
να αποδώσει τη φωνή σε κάποια
υπαρκτή πηγή: Εγώ αμφιβάλλω
αν γυρίσει πια στον αργαλειό της
με όσα ξέρει τώρα. Όταν
την δεις ξανά, πες της πως
έτσι αποχαιρετάει μια Θεά:
Αν στο μυαλό της είμαι δια παντός
είμαι και στη ζωή σου δια παντός.

Ένας μύθος αφοσίωσης

Όταν ο Άδης αποφάσισε ότι αγαπούσε το κορίτσι

τής έφτιαξε μια απομίμηση της γης,

τα πάντα ίδια, και το λιβάδι ακόμη,

αλλά προσθέτοντας ένα κρεβάτι.

Τα πάντα ίδια, περιλαμβάνοντας το φως του ήλιου

γιατί θα ήταν δύσκολο για νέο κορίτσι

να πάει τόσο γρήγορα από λαμπρό φως σε απόλυτο σκοτάδι

Σταδιακά, σκέφτηκε, θα έφερνε τη νύχτα,

πρώτα ως σκιές φύλλων που φτερουγίζουν.

Περσεφόνη 

Μετά σελήνη, μετά άστρα. Έπειτα ούτε σελήνη, ούτε άστρα.

Ας συνηθίσει η Περσεφόνη σιγά σιγά.

Στο τέλος, σκέφτηκε, θα το έβρισκε ανακουφιστικό.

Ένα ομοιότυπο της γης

αλλά εδώ υπήρχε αγάπη.

Αγάπη δεν θέλουν όλοι;

Περίμενε πολλά χρόνια,

χτίζοντας έναν κόσμο, παρακολουθώντας

την Περσεφόνη στο λιβάδι.

Η Περσεφόνη μύριζε, γευόταν.

Αν έχεις κάποια όρεξη, σκέφτηκε,

τις έχεις όλες.

Δεν θέλουν όλοι να νιώσουν τη νύχτα

το αγαπημένο σώμα, πυξίδα, πολικό αστέρα,

να ακούσουν την ήρεμη ανάσα που λέει

είμαι ζωντανός, που σημαίνει επίσης

είσαι ζωντανός, γιατί με ακούς,

είσαι εδώ μαζί μου. Και όταν γυρνά ο ένας,

γυρνά και ο άλλος –

κοιτάζοντας τον κόσμο που είχε

 οικοδομήσει για την Περσεφόνη. Καθόλου δεν σκέφτηκε

πως μυρωδιές πια δεν θα υπήρχαν εδώ,

ασφαλώς ούτε θα έτρωγες πια.

Ενοχή; Τρόμος; Ο φόβος της αγάπης;

Αυτά τα πράγματα δεν μπορούσε να τα φανταστεί∙

κανείς που αγαπά δεν τα φαντάζεται ποτέ.

Ονειρεύεται, αναρωτιέται πώς να ονομάσει το μέρος.

Πρώτα σκέφτεται: Η Νέα Κόλαση. Έπειτα: Ο Κήπος.

Τελικά, αποφασίζει να το αποκαλέσει

Η Νεότητα της Περσεφόνης.

Ένα απαλό φως που σηκώνεται πάνω από το επίπεδο λιβάδι,

πίσω από το κρεβάτι. Την παίρνει στην αγκαλιά του.

Θέλει να πει σε αγαπώ, τίποτε δεν μπορεί να σε βλάψει

αλλά σκέφτεται

αυτό είναι ψέμα, οπότε λέει τελικά

είσαι νεκρή, τίποτε δεν μπορεί να σε βλάψει

που του φαίνεται

μια πιο ελπιδοφόρα αρχή, πιο αληθινό.

Ορφέας
Ω Ευρυδίκη, εσύ που με παντρεύτηκες για τα τραγούδια μου,
γιατί έρχεσαι σ’ εμένα ζητώντας παρηγοριά;
Ποιος ξέρει τι θα πεις στις Ερινύες
όταν τις συναντήσεις πάλι.
Πες τους ότι έχω χάσει την αγαπημένη μου·
είμαι εντελώς μόνος τώρα.
Πες τους ότι δεν υπάρχει τέτοια μουσική
χωρίς αληθινή οδύνη.
Στον Άδη, τραγούδησα γι’ αυτές· θα με θυμούνται

Ορφέας και Ευρυδίκη 

Σάκης ή Δασκαλάκης ...

 

Ο Nass δίπλα στον δικό μας Δασκαλάκη

  Όταν το 2009 ο Σάκης Ρουβάς καταλάμβανε την τρίτη θέση στη Γιουροβίζιον, ο Ελληνικός λαός συνεπικουρούμενος από τα ΜΜΕ, έπεσε σε βαριά κατάθλιψη διότι έχασε την πρωτιά... Τις ημέρες εκείνες κάποιος έκανε μια ανάρτηση στο twitter, με τον τίτλο "Σάκης ή Δασκαλάκης", παραπονούμενος διότι ο κόσμος ασχολούνταν με τον Ρουβά και όχι με τον νέο, τότε, επιστήμονα Κωνσταντίνο Δασκαλάκη, ο οποίος είχε λύσει τον περίφημο μαθηματικό γρίφο του Nass (μη με ρωτάτε τι λέει ) και βραβεύτηκε από τον διεθνή οργανισμό της επιστήμης των υπολογιστών ACM, για την καλύτερη διδακτορική διατριβή στην επιστήμη των υπολογιστών. Κορυφαία διάκριση, για όσους γνωρίζουν. Σήμερα οι περισσότεροι έχουμε ακούσει για τον Δασκαλάκη, καθηγητής στο  ΜΙΤ πλέον, εξακολουθούμε όμως να αγνοούμε την αξία της δουλειάς του. Το ίδιο γίνεται ακόμα και σήμερα, με πλήθος νέων Ελλήνων επιστημόνων, που διαπρέπουν στο εξωτερικό και την Ελλάδα και οι επιτυχίες τους περνάνε στα ψιλά των media. Είναι πολλές δεκάδες και δεν είναι υπερβολή αυτό. Ένα μικρό αριθμό τους μπορείτε να δείτε εδώ

  Η ανάρτηση μου γίνεται με την ευκαιρία όλων αυτών των τηλεσκουπιδιών- reallity show, που η ιδιωτική τηλεόραση ταΐζει τον τηλεθεατή καθημερινά. 

  Και δεν με νοιάζει για την πεθαμένη από πλήξη, μεσοαστή νοικοκυρά που περνά την ώρα της ανάμεσα στο fb και την τηλεόραση, αλλά για την νεολαία της πατρίδας μας, τους μαθητές και τις μαθήτριες, που μπροστά τους βλέπουν όλο αυτόν τον οχετό, να του προβάλλεται ως το πρότυπο του επιτυχημένου νέου άντρα ή γυναίκας.

  Το πρότυπο του ωραίου έστω κι αν η ομορφιά είναι εφήμερη, το πρότυπο του ξεπουλήματος του σώματος  με σκοπό την ανάδειξη, το πρότυπο του νταή που όμως αγνοεί τον πραγματικό κόσμο, το πρότυπο αυτής που ψωνίζει ασθμαίνουσα για να κρίνουν το γούστο της, το πρότυπο αυτής που τα δίνει όλα για να κατακτήσει τον γόη γαμπρό κλπ κλπ.

  

Ποιος τις θυμάται; γι΄αυτές μιλά το βιβλίο της Πληροφορικής.

  Το πρότυπο του ανθρώπου της επιστήμης, που κοπιάζει στα θρανία για να πετύχει, που οι  επιτυχίες του αλλάζουν τον κόσμο, παραμένουν αδιάφορες από το σύστημα. 

  Ακόμα πιο λυπηρό όμως είναι ότι οι επιτυχίες όλων αυτών των νέων Ελλήνων επιστημόνων - ισσών, παραμένουν μακριά από το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα.   Φανταστείτε ότι το βιβλίο της Πληροφορικής του Γυμνασίου, γράφτηκε πριν από μια εικοσαετία για να σκεφτείτε το μέγεθος της τραγωδίας. Το πρότυπο του Δασκαλάκη ( και όχι μόνο), θα έπρεπε να είναι γνωστό σε κάθε νέο της Πατρίδας μας σε αντιδιαστολή με αυτό... της Τούνη που παίζει τον τελευταίο καιρό!

  Τέλος δεν θα υποκύψω στο πειρασμό, να θυμίσω ότι οι νέοι αυτοί επιστήμονες στη συντριπτική τους πλειοψηφία καταξιώνονται στο εξωτερικό. Δυστυχώς, η αριστεία στην Πατρίδα μας έχει δαιμονοποιηθεί, φοβόμαστε να αναδείξουμε τον άριστο, φοβόμαστε να τον προβάλλουμε. Ευτυχώς όμως, δεν είμαστε όλοι οι άνθρωποι ίσοι και όμοιοι. 

  Τέλος ένας λόγος που χάνονται από την Ελλάδα είναι η ανυπαρξία οποιουδήποτε αξιόπιστου, αξιοκρατικού μηχανισμού. Τον οποίο δεν θέλουν για ευνόητους λόγους. 

Κυρίως κομματικούς... αχ Ελλάδα, πόσο σ΄αγαπώ!

Ποια Πατρίδα;..

  Το καλοκαίρι πέρασε και σιγά σιγά, προσαρμοζόμαστε στην κανονικότητα του χειμώνα.

Μέρος της κανονικότητας είναι και το γράψιμο.

  Επανέρχομαι λοιπόν, με την ευκαιρία της ανάγνωσης του βιβλίου  "ΠΑΤΡΙΔΑ" του Φερνάντο Αραμπούρου...το μοναδικό βιβλίο που κατόρθωσα να διαβάσω το καλοκαίρι.

 Ογκώδες ναι (720 σελίδες), με απλή δομή  (πολλά μικρά κεφάλαια) και με μια ενδιαφέρουσα ιστορία από τα χρόνια της ΕΤΑ, της τρομοκρατικής οργάνωσης που επιδίωκε την ανεξαρτησία της γης των Βάσκων. Μια ιστορία που ο συγγραφέας παρουσιάζει δύο οικογένειες Βασκικής καταγωγής από το ίδιο χωριό, από την ίδια γειτονιά, με φιλικές σχέσεις ανάμεσα τους. Σε ένα από εκείνα τα τραγικά παιχνίδια της ιστορίας, η μία οικογένεια βρίσκεται στη πλευρά των θυμάτων και η άλλη των θυτών. Η πρώτη χάνει τον πατέρα της και η δεύτερη βλέπει τον πρωτότοκο γιο της να συλλαμβάνεται και να καταδικάζεται σε πολυετή κάθειρξη. Το θύμα, οικονομικός παράγοντας της μικρής τους κοινότητας, αδυνατεί να πιστέψει ότι θα δολοφονηθεί από συμπατριώτες του, στο όνομα μιας ελεύθερης Πατρίδας. Ο θύτης, ο γιος της δεύτερης οικογένειας, αν και ο ίδιος δεν τολμά να σηκώσει το όπλο στον γείτονα και οικογενειακό τους φίλο, συμμετέχει στην οργάνωση της επικείμενης δολοφονίας. Τραγικές φιγούρες , από τη μια η σύζυγος του θύματος που μέσα σε μια στιγμή γκρεμίζεται όλη της η ζωή και από την άλλη η μητέρα του επαναστάτη-τρομοκράτη, παιδιού της όμως, που υπερασπίζεται με όλη την ψυχή της το όραμα του για ανεξαρτησία της Πατρίδας τους. Το αξιοσημείωτο είναι ότι αυτές οι δυο γυναίκες, στα νιάτα τους ήταν αχώριστες φίλες.
  Η ιστορία διαδραματίζεται στα χρόνια που η ΕΤΑ αποκηρύσσει την ένοπλη πάλη και η Μπιτόρι αποφασίζει να επιστρέψει στο σπίτι της, το οποίο εγκατέλειψε μετά τη δολοφονία του άντρα της. Η Μίρεν, η γειτόνισσα και άλλοτε φίλη της βλέπει αυτή την επιστροφή με αγωνία, διαισθανόμενη την πιθανή δικαίωση του αδίκως δολοφονημένου γείτονα και άλλοτε οικογενειακού τους φίλου. Διαισθανόμενη την οριστική καταδίκη των ενεργειών του γιου της, που από χρόνια βρίσκεται φυλακισμένος, έχοντας χάσει μια ζωή που δεν πρόλαβε καν να χαρεί. Με συνεχόμενα φλας μπακ ανάμεσα στο παρόν και τα τραγικά γεγονότα που χώρισαν τις δυο οικογένειες, ο συγγραφέας οικοδομεί αριστοτεχνικά την όλη πλοκή της ιστορίας του, μέχρι την τελική δικαίωση της Μπιτόρι.

  Κι ένα ερώτημα πλανάται συνεχώς στην άκρη του μυαλού μας, καθώς ξεφυλλίζουμε το βιβλίο, τι είναι η Πατρίδα για τον κάθε έναν πρωταγωνιστή; Τον δολοφονημένο Τσάτο, τον φυλακισμένο Χοσε Μαρι, τη σύζυγο του πρώτου και τη μητέρα του δεύτερου, τα άλλα παιδιά των δύο οικογενειών;

Και το μυαλό ταξιδεύει και το πάει και πιο πέρα, τι είναι η Πατρίδα για τον κάθε έναν μας;
Μήπως αυτό, που μας έμαθαν με τους στίχους ενός ποιήματος του Ιωάννη Πολέμη, στα μαθητικά μας χρόνια:

Τι είναι η πατρίδα μας; Μην είν΄ οι κάμποι;

Μην είναι τ΄άσπαρτα ψηλά βουνά;

Μην είναι ο ήλιος της, που χρυσολάμπει;

Μην είναι τ΄ άστρα της τα φωτεινά;

Μην είναι κάθε της ρηχό ακρογιάλι

και κάθε χώρα της με τα χωριά;

κάθε νησάκι της που αχνά προβάλλει,

κάθε της θάλασσα, κάθε στεριά;

Μην είναι τάχατε τα ερειπωμένα
αρχαία μνημεία της χρυσή στολή
που η τέχνη εφόρεσε και το καθένα
μια δόξα αθάνατη αντιλαλεί;

Όλα πατρίδα μαζί!Κι αυτά κι εκείνα
και κάτι που'χουμε μες στη καρδιά
και λάμπει αθώρητο σαν ήλιου αχτίνα
και κράζει μέσα μας: Εμπρός παιδιά!

Όθος, Το όμορφο χωριό που μεγάλωσα!

  Το καλοκαίρι βρέθηκα στην Πατρώα γη μου, τον τόπο καταγωγής μου, την Κάρπαθο. Εκεί που πέρασα τα παιδικά και εφηβικά μου χρόνια, εκεί που ξεκίνησα την οικογένεια μου. 

  Δεν ήταν πια για μένα Πατρίδα τίποτε από τα παραπάνω. Μήτε τα ακρογιάλια της, μήτε τα βουνά της, μήτε τα μνημεία της. Παρά μόνο οι συγγενείς και οι φίλοι μου, τους οποίους είχα τη χαρά να δω και πάλι. Το μόνο που με δένει πλέον με τον αγαπημένο τόπο, είναι οι άνθρωποι με τους οποίους μεγαλώσαμε μαζί, που κι αν τα χρόνια περνούν αδυσώπητα από πάνω μας, όταν καθίσουμε στο ίδιο τραπέζι κάτι έχουμε να πούμε, κι όχι μόνο από το παρελθόν. Τι αντίφαση... Αγαπημένος τόπος διότι από τη μια οι μνήμες των όμορφων χρόνων ποτέ δεν ξεθώριασαν αλλά συγχρόνως τόπος ξένος, μιας που ελάχιστες ποια πλευρές του, μου θυμίζουν τα όμορφα χρόνια της νιότης μου. Δεν είναι το ίδιο νησί με αυτό που μεγάλωσα! Πως θα μπορούσε άραγε να είναι όταν η ανάγκη για επιβίωση των κατοίκων του, το μετέτρεψε σε έναν προορισμό μαζικού τουρισμού;

-Ποια είναι η δική σου Πατρίδα;

-Ο τόπος που ζω εδώ και είκοσι χρόνια. Ο τόπος στις παρυφές του Μενοίκιου όρους και με θέα το χρυσοφόρο Παγγαίο. Σε αυτόν έχω την οικογένεια μου, το σπίτι μου, τους νέους φίλους μου. 

-Δεν νομίζω... τον τόπο αυτόν εσύ ο ίδιος τον έχεις χαρακτηρίσει ως τη "δεύτερη" Πατρίδα σου".

-Πατρίδα όμως!...

  Για μένα πια, Πατρίδα είναι ο κάθε τόπος που ακούω τη γλώσσα μας από τα χείλη των γύρω μου. Πατρίδα για μένα είναι ο κάθε τόπος που θα συναντήσω την ιστορία που γαργαλάει τη ψυχή μου, που ταράζει την καρδιά μου.  Πατρίδα είναι για μένα ο τόπος εκείνος που οι λέξεις συνταιριάζονται η μία δίπλα στην άλλη με τρόπο όμορφο και γαλήνιο, αποσπώντας με από την καθημερινότητα.
  Κι αυτά μπορώ να τα βρω οπουδήποτε στην όμορφη Ελλάδα μας. Το έζησα στο νησί μου, το έζησα στην Κρήτη όσο σπούδαζα, το ζω σήμερα στη φιλόξενη γη της Μακεδονίας, το έζησα ακόμα και για ένα βράδυ στα Ζαγοροχώρια, στο Μονοδένδρι που μέσα από την ησυχία της βραδιάς, ακούγονταν οι ψίθυροι της καρδιάς να κατεβαίνουν απ΄ τα γύρω βουνά. 
  Πατρίδα μου είναι η γλώσσα μου!!!! *

*κλεμμένο, αλλά με εκφράζει απόλυτα