Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα Κατίνα Παξινού. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων
Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα Κατίνα Παξινού. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων

Τετάρτη 15 Μαρτίου 2023

Μήδεια: σατανική, ερωτευμένη και πληγωμένη ή καιροσκόπος;

  Η Μήδεια είναι μία από τις αρχαίες, τραγικές ηρωίδες, η οποία εξακολουθεί, αιώνες μετά, να εμπνέει τους καλλιτέχνες όλων των ειδών. Είναι αδύνατον σε ένα τέτοιο αφιέρωμα να παρουσιάσω τα πάντα, σταχυολόγησα λοιπόν μόνο εκείνα, τα οποία αρέσουν σε μένα για κάποιον λόγο.

Medea
 Μήδεια του Φρέντερικ Σαντις (1868)
 Η ιστορία της Μήδειας, λίγο πολύ είναι γνωστή. Όταν ο Ιάσωνας εκστρατεύει στην Κολχίδα για να πάρει το Χρυσόμαλλο Δέρας, εκείνη τον ερωτεύεται και κρυφά τον βοηθά, να ξεπεράσει τις δοκιμασίες, στις οποίες τον υπέβαλε ο πατέρας της, βασιλιάς Αιήτης. Διαφεύγοντας με το πολύτιμο τρόπαιο ο Ιάσωνας, παίρνει μαζί του και τη Μήδεια, η οποία όταν διαπιστώνει ότι τα πλοία του πατέρα της πλησιάζουν, σφαγιάζει τον αδελφό της και σκορπά τα κομμάτια του στη θάλασσα, αναγκάζοντας τον δυστυχή πατέρα να σταματήσει την καταδίωξη για να μαζέψει τα κομμάτια του αγαπημένου μοναχογιού του Άψυρτου.       Επιστρέφοντας στην Ιωλκό, ο Ιάσωνας ζητά από την Μήδεια να τον βοηθήσει να εκδικηθεί τον σφετεριστή του θρόνου και θείο του, Πελία. Εκείνη, πείθει τις αγαθές του κόρες να τον τεμαχίσουν και να τον βράσουν, διότι έτσι θα γινόταν και πάλι νέος. Μετά το έγκλημα αυτό, το ζευγάρι καταδιώκεται από την Ιωλκό και καταφεύγει στην Κόρινθο. Εκεί ο Ιάσωνας, χωρίζει την Μήδεια για να παντρευτεί μια από τις κόρες του βασιλιά Κρέοντα. Αυτή η προδοσία του Ιάσωνα, η Μήδεια την εκλαμβάνει ως την υπέρτατη προσβολή για το πρόσωπό της. Η εκδίκηση είναι τρομερή. Στέλνει έναν δηλητηριασμένο χιτώνα στην αντίζηλο της, η οποία μόλις τον φορά "καίγεται". Και στη συνέχεια σκοτώνει και τα δύο παιδιά της, αυτά που είχε αποκτήσει από  τον Ιάσωνα. Δραπετεύει από εκεί και φτάνει στην Αθήνα, όπου αποκτά έναν γιό, τον Μήδο από τον βασιλιά Αιγέα. Η αντιπάθεια της όμως για τον Θησέα, οδήγησε τον Αιγέα να την διώξει κι εκείνη τότε καταφεύγει στην Μικρά Ασία. Και το κερασάκι στην τούρτα... μετά το θάνατο της παντρεύεται τον Αχιλλέα στον Κάτω κόσμο.

  Ποια είναι τελικά η Μήδεια; Μια σατανική γυναίκα από γεννησιμιού της; Ή απλώς μια ερωτευμένη και συγχρόνως πληγωμένη γυναίκα, η οποία σε έναν ξένο γι' αυτήν κόσμο, αντί για αγάπη ανταμείβεται με την προδοσία εκείνου, για τον οποίο εγκατέλειψε όλα τα πριγκιπικά της ευεργετήματα στη χώρα της; Ή μήπως  είναι μια καιροσκόπος, η οποία θέλει πάντα να επιβάλλει τη δική της θέληση;

  Όπως καταλαβαίνετε, όλο το παραπάνω ιστορικό, είναι ικανό να εμπνεύσει ποικιλοτρόπως. Έτσι, πρώτος πρώτος, ο τραγικός ποιητής μας, ο Ευριπίδης, γράφει τη δική του Μήδεια. Ένα έξοχο έργο, το οποίο εστιάζει στην μέγιστη αγριότητα και παραφροσύνη, που μπορεί να φτάσει μια απατημένη σύζυγος. Παρακάτω θα ακούσετε ένα συγκλονιστικό, ολιγόλεπτο απόσπασμα με την μεγάλη Κατίνα Παξινού στον πρωταγωνιστικό ρόλο.


  Το 1797, στο Παρίσι παρουσιάζεται η όπερα του Λουίτζι Κερουμπίνι, με θέμα την Μήδεια. Φυσικά και παίζεται ως τις μέρες μας, διασκευασμένη όμως στα ιταλικά. Παρακάτω για τους λάτρεις του είδους, ένα μικρό απόσπασμα. Ακούτε τη, Σόντρα Ραντβανοβόσκι, η οποία υποδύεται της Μήδεια, στην Μητροπολιτική Όπερα της Νέας Υόρκης, το 2022.   

  Αλλά και ο Μίκης Θεοδωράκης έχει γράψει τη δική του άρια με θέμα την Μήδεια, η οποία μέχρι στιγμής έχει παιχτεί σε διάφορες σκηνές στον κόσμο. Επέλεξα ένα απόσπασμα από την παράσταση που δόθηκε στο Ηρώδειο το 1993, όπου την Μήδεια υποδύεται η Κατερίνα Οικονόμου και τον Ιάσωνα ο Άγγελος Τερζάκης.


  Μια υπέροχη θεατρική εκδοχή, άκρως σουρεαλιστική, έχει δώσει και ο Μποστ (Μέντης Μποσταντζόγλου), η οποία τα τελευταία χρόνια, παρουσιάζεται με ιδιαίτερη επιτυχία από πολλούς θιάσους.  Παρακάτω βρήκα ένα αντιπροσωπευτικό απόσπασμα, από μία παράσταση του 2007 σε σκηνοθεσία του Σταμάτη Φασουλή.


  Υπάρχει όμως και η κινηματογραφική εκδοχή του 1969, του Πιερ Πάολο Παζολίνι, όπου η μεγάλη υψίφωνος καλλιτέχνης Μαρία Κάλλας, παίζει την Μήδεια ως ηθοποιός πια και όπου αποδεικνύει ότι μπορούσε να είναι εξίσου καλή. Ένα μικρό απόσπασμα για του λόγου το αληθές:


  Μα και συγγραφείς και ποιητές έχουν γράψει για την Μήδεια, έργα σπαρακτικά, που ψάχνουν απαντήσεις για τα τόσο μεγάλα κρίματά της. Διάλεξα ένα ποίημα του Νίκου Καρούζου:

Η ΧΑΡΑ ΤΗΣ ΜΗΔΕΙΑΣ
Είμαι γεννημένη να πράξω τους ζεστούς φόνους,
η Μήδεια λέει αγκαλιάζοντας τ’ αστέρια
δεν έχω έναν άνθρωπο
ν’ ακούσει απ’ το στόμα μου τη μέσα δικαιοσύνη
οπού με καίει στην κάθε ρόγα στα βυζιά
με καίει στην ήβη.
Κόσμε άδικε ο γιος της Σεμέλης
με το βότρυ σε πάει πάντα στους θανάτους
κι ο πράος μουσηγέτης όμορφος απ’ τη διάρκεια
μ’ αφήνει μονάχη με τα αίματα
κόσμε άδικε ο γιος της Σεμέλης —
η Μήδεια λέει δείχνοντας τα κόκκινα χέρια.
Μεγάλο δικαστήριο η ορμή και την ακούω θεέ μου
σε δύσκολους χυμούς ω νύχτες
η βλάστηση μυρίζει από νυφικό φεγγάρι
σκοτώνω για να φτάσει στα ουράνια η οργή
να σχίσω και το στήθος
αν ίσως η φωνή δεν άρκεσε ποτέ να λάμψει η μοίρα —
πόσες, αλήθεια, ηλιαχτίδες είν’ ακόμη ώς το τέλος,
η Μήδεια λέει
καθώς αφρίζει ο νους της άσπρη συμφορά
στο μανιασμένο στήθος η εκδίκηση
σαν αιθάλη.
Τραγουδήσετε τη χαρά μου
κάποτε είχα κι εγώ τα όνειρά μου
με πόνο τραγουδήσετε,
η Μήδεια κλαίει.

  Και για το τέλος κράτησα ένα τραγούδι, σε στίχους και μουσική του Λουβοδίκου των Ανωγείων και εκτέλεση της Μελίνας Κανά. Μόνο, που εδώ, η αναφορά είναι για μια σύγχρονη μητροκτόνο, μία Μήδεια της εποχής μας, την οποία δεν την περιβάλει με κανέναν τρόπο η αίγλη της πλανεμένης πριγκίπισσας από την Κολχίδα. 

            

Νάρκισσος, ο μυθικός ωραιοπαθής!

    « Αυτός που ερωτεύεται τον εαυτό του δεν θα έχει αντίπαλους ».  -Βενιαμίν Φραγκλίνος Ο Νάρκισσος είναι ένας ιδιαίτερος χαρακτήρας της...