Η Λέσχη των αθεράπευτα αισιόδοξων κ' Οι χώρες της Επαγγελίας του Jean Michel Guenassia

Jean Michel Guenassia

  Αν κάποιος θέλει να διαβάσει ένα μεγάλο μυθιστόρημα, με μία ιστορία ενηλικίωσης, με επεκτάσεις στον ιστορικό γίγνεσθαι της εποχής που πραγματεύεται (1959 - 1989), με πρωταγωνιστές που ξεκινούν αμφισβητώντας τα πάντα αλλά στο τέλος αγωνίζονται για τη δική τους γη της επαγγελίας, τότε συστήνω ανεπιφύλακτα τα δύο αυτά έργα του Jean Michel Guenassia. Σίγουρα Η Λέσχη των Αθεράπευτα Αισιόδοξων υπερτερεί  του Οι χώρες της Επαγγελίας αλλά το δεύτερο, το οποίο διάβασα μετά από κάποιους μήνες, μου έδωσε τη χαρά να ξανασυντήσω παλιούς γνώριμους και να ακολουθήσω τη μετέπειτα ζωή τους. Διότι είναι γεγονός, ότι αναγνωστικά την ήθελα αυτήν τη συνέχεια, πιστεύω όμως ότι και ο συγγραφέας είχε την ανάγκη, να εξελίξει την πορεία της ζωής των πρωταγωνιστών του, διότι τελειώνοντας Η Λέσχη των Αθεράπευτα Αισιόδοξων, μου άφησε την αίσθηση, ότι δεν μου είχε πει όλα όσα χρειαζόμουν να ακούσω για τη ζωή τους. Σίγουρα όμως και τα δύο μυθιστορήματα μπορεί κάποιος να τα διαβάσει αυτόνομα. 

    Κεντρικό πρόσωπο των Αθεράπευτα Αισιόδοξων, είναι ο Μισέλ Μαρινί, όπου το 1959 είναι μόλις δώδεκα χρόνων. Κακός μαθητής στο σχολείο, δίχως κανέναν προσανατολισμό στη ζωή του, μεγαλώνει μέσα σε μια δυσλειτουργική οικογένεια. Κι όμως είναι μανιώδης αναγνώστης κάθε βιβλίου το οποίο μπορεί και το διαβάζει σε χρόνο ρεκόρ. Στον ελεύθερο χρόνο του συχνάζει στο μπιστρό Balto, όπου συναντιέται με τους φίλους του για να παίξει ποδοσφαιράκι, στο οποίο είναι παιχνίδι είναι ανίκητος. Στην πίσω αίθουσα του μπιστρό, λειτουργεί  μια άτυπη σκακιστική λέσχη, στην οποία κατορθώνει πολύ γρήγορα να γίνει δεκτός ως θεατής. Το ιδιαίτερο σε αυτήν τη λέσχη είναι, ότι εκεί συχνάζουν πολιτικοί πρόσφυγες από τις κομμουνιστικές χώρες, βρισκόμαστε στην εποχή του ψυχρού πολέμου, οι οποίοι σε κάποια στιγμή της ζωής τους ασμένως εγκατέλειψαν τις οικογένειες τους, μαζί εγκατέλειψαν και τα ιδεώδη με τα οποία μεγάλωσαν και πίστεψαν για να γλιτώσουν τις ζωές τους. Κι όμως αυτοί οι άνθρωποι, ο Ίγκορ, ο Λεονίντ, ο Σάσα, ο Ίμρε και άλλοι, που κάνουν κάθε είδους δουλειές για να επιβιώσουν, φαινομενικά χωρίς κανένα μέλλον, διακρίνονται για την αισιοδοξία τους. Είναι αθεράπευτα αισιόδοξοι. Ο συγχρωτισμός του Μισέλ Μαρινί με αυτούς τους ανθρώπους, είναι η αιτία για να αλλάξουν τα πάντα στη ζωή του. Κοντά στον Σάσα, έναν αποκομμένο απ΄ τους υπόλοιπους πρόσφυγα,  κάνει και τα πρώτα του βήματα στην τέχνη της φωτογραφίας, με την οποία στο μέλλον θα ασχοληθεί επαγγελματικά.

  Στις σελίδες των Αθεράπευτα Αισιόδοξων, θα δούμε τις ανησυχίες της γαλλικής νεολαίας της δεκαετίας του '60, θα νιώσουμε τα πρώτα ερωτικά σκιρτήματα του πρωταγωνιστή για τη γυναίκα που τον σημάδεψε για πάντα, την Καμίγ, τις ανησυχίες του ιδεαλιστή αδελφού του Φρανκ αλλά και την ιδιαίτερη  σχέση του Μισέλ με την κοπέλα του Φρανκ, την Σεσίλ και τον αδελφό της. Κι όλα αυτά με φόντο τον Αλγερινο-γαλλικό πόλεμο, που σκίαζε όλη της Γαλλική κοινωνία. Στον πόλεμο αυτόν στέλνεται και ο Φρανκ, ο οποίος μπλέκει σε μια πολύ δύσκολη κατάσταση, από την οποία όπως φαίνεται δεν υπάρχει διαφυγή. Χωρίζει την Σεσίλ με έναν άκομψο τρόπο, γεγονός που αυτή ποτέ δεν του συγχωρεί.

 

  Οι Χώρες της Επαγγελίας ακολουθούν όχι μόνο τον Μισέλ Μαρινί (από τα δεκαεπτά του και μετά) αλλά και τον αδελφό του, τον Φρανκ, ο οποίος βρίσκεται εγκλωβισμένος στην Ελεύθερη πια Αλγερία, έχοντας πείσει τον εαυτό του, ότι εκεί επιτέλους θα οικοδομηθεί ένα νέο, δίκαιο, μα κυρίως σοσιαλιστικό κράτος. Συγχρόνως παρακολουθούμε και τη συνέχεια της ζωής των μελών της Λέσχης των Αθεράπευτα Αισιόδοξων του μπιστρό Batlo. Του Ίγκορ, ο οποίος γεμάτος τύψεις, αποδέχεται ένα έγκλημα το οποίο ουδέποτε διέπραξε. Αφού αποφυλακιστεί μαζί με τον Λεονίντ και τον Μισέλ ταξιδεύουν ως το Ισραήλ. Οι δύο πρώτοι προσπαθούν να ξαναφτιάξουν τις ζωές τους σε μία χώρα που αποδέχεται τον καθένα, φτάνει να δηλώνει Εβραίος και ο Μισέλ για να αναζητήσει την αγαπημένη του Καμίγ, της οποίας έχει χάσει τα ίχνη. Κι από εκεί και πέρα ξεκινά ένα απίστευτο γαϊτανάκι εξελίξεων και συμπτώσεων, τις οποίες ο συγγραφέας με μαεστρία παρουσιάζει, την μία εστιάζοντας στον Μισέλ και την άλλη στον Φράνκ, τα δύο αδέλφια που έχουν χάσει τα ίχνη ο ένας του άλλου.

  Με την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης, όταν ανατρέπεται πλήρως το παγκόσμιο πολιτικό σκηνικό, βρίσκουμε τον Φράνκ ως έναν ιδιαίτερα αγαπητό μοναχό στην ενδοχώρα της Ρωσίας. Το αποκορύφωμα έρχεται όταν τα αδέλφια συναντώνται, μαζί τους και η κόρη του Φρανκ και της Σεσίλ, την ύπαρξη της οποίας αγνοούσε έως τότε.

  Και τα δύο μυθιστορήματα διαβάζονται ευχάριστα, κράτησαν το ενδιαφέρον μου αμείωτο σε κάθε στιγμή του, απόλαυσα μια ιστορία με πολλές διαφορετικές παραμέτρους και τελικά με δικαίωσαν,  που τα επέλεξα. Τα πλεονεκτήματά τους είναι ότι κατόρθωσαν να με συμπαρασύρουν σε ένα νοερό ταξίδι στον χρόνο και την εποχή όπου διαδραματίστηκαν σημαντικά ιστορικά γεγονότα στην ήπειρο μας, να με τοποθετήσουν ανάμεσα στους πρωταγωνιστές τους, να με κάνουν συμμέτοχο των αγωνιών και των προσδοκιών τους. Ο Γάλλος συγγραφέας  Jean Michel Guenassia, απέδειξε  πόσο μεγάλος συγγραφέας είναι, φτιάχνοντας δύο πολυσέλιδα μυθιστορήματα, τα οποία όχι μόνο δεν σε κουράζουν αλλά τελειώνοντάς τα, αισθάνεσαι εκείνη την ιδιαίτερη ικανοποίηση που αφήνει η ανάγνωση ενός βιβλίου, που σε κάνει σοφότερο άνθρωπο. 

 

Τίποτε δεν χάνεται της Cloe Mehdi

 Το βιβλίο με τίτλο: "Τίποτε δεν χάνεται" της νεοεμφανιζόμενης, Γαλλίδας Cloe

Mehdi ανήκει σίγουρα στο είδος του νουάρ μυθιστορήματος. Η συγγραφέας γεννήθηκε το 1992, γράφει από την ηλικία των 11 ετών και η ενασχόληση της με την γαλλική λογοτεχνία στο σχολείο την απωθούσε εξαιτίας του σχολαστικισμού που επέβαλαν οι καθηγητές της στο μάθημα αυτό. 

Κι όμως, έγραψε μία ιστορία που ήδη έχει διαβαστεί από χιλιάδες αναγνώστες σε όλον τον κόσμο. Θέμα του βιβλίου είναι η αστυνομική βία αλλά και τα σύγχρονα γκέτο της χώρας της, η Άλλη Γαλλία, όπως έχουν χαρακτηριστεί οι κάτοικοι τους.  Αυτά βρίσκονται στα υποβαθμισμένα προάστια των μεγάλων πόλεων και κατοικούνται κυρίως από τους απόκληρους της γαλλικής κοινωνίας. Τους απογόνους των Αράβων που ακολούθησαν του Γάλλους στην μεγάλη έξοδο μετά την απελευθέρωση των αποικιών της Βόρειας Αφρικής και νεότερους Αφρικανούς, οικονομικούς πρόσφυγες. Οι πρώτοι ποτέ δεν μπόρεσαν να ενσωματωθούν στην πραγματικότητα της χώρας που τους υποδέχθηκε ενώ οι δεύτεροι είναι υποχρεωμένοι, έτσι κι αλλιώς, να κατοικούν στο περιθώριο. 

Tο μυθιστόρημα "τίποτα δεν χάνεται" της Cloe Mehdi, παρουσιάζει την σκληρή πραγματικότητα με ωμό τρόπο, δίχως ωραιοποιήσεις και μέσα από μία παράδοξη "οικογένεια". Τον πανέξυπνο, εντεκάχρονο Ματιά, του οποίου την κηδεμονία έχει ο Ζε (αυτός μόλις στα είκοσι τέσσερα του) με πολλά προβλήματα και η Γκαμπριέλ ( αυτή γύρω στα τριάντα) με αυτοκτονικές τάσεις. Σαν σκιά πλανάται η μορφή του δεκαπεντάχρονου, μουσουλμάνου  Σαΐντ Ζαϊντέ, ο οποίος δολοφονήθηκε πριν την γέννηση του Ματιά σε ένα επεισόδιο άσκοπης αστυνομικής βίας, η οποία μάλιστα ποτέ δεν τιμωρήθηκε αφού οι συνάδελφοι του δολοφόνου αστυνομικού φρόντισαν να τον καλύψουν. Ο Ματιά δεν βρίσκει καμία ικανοποίηση στο σχολείο που πάει και το μόνο ενδιαφέρον του, όταν δεν βλέπει τηλεόραση, είναι να βρει τις απαντήσεις στα ερωτήματα που στοιχειώνουν την ζωή του. Από τις αλλόκοτες καταστάσεις που βιώνει στην καθημερινότητα του μέχρι τι τον συνδέει με την δολοφονία του Σαΐντ. 

Οι πρώτες σελίδες του μυθιστορήματος αυτού σου προκαλούν δυσφορία για τις ζοφερές καταστάσεις που εμπλέκεται ο Ματιά, στη συνέχεια νιώθεις μια τρυφεράδα με τις σχέσεις που έχουν διαμορφώσει μεταξύ τους οι τρεις ήρωες, συνεχίζεις με οργή όταν αντιλαμβάνεσαι τον σκοτεινό ρόλο σε όλη την υπόθεση της αστυνομίας και καταλήγεις με αισιοδοξία, όταν ο Ματιά ομολογεί:

"Είμαι καλά, τ' ορκίζομαι. Η βρωμιά του κόσμου δεν μπορεί να μ' αγγίξει. Έχω το απόρθητο τείχος μου."                                                                                                 Μία υπέροχη επιλογή για όσους αρέσκονται να αναζητούν διαμέσου της λογοτεχνίας, τις αθέατες πλευρές του κόσμου μας, αυτές που κρύβονται καλά πίσω από τις λουστραρισμένες βιτρίνες των μεγαλουπόλεων μας.  

  Και ποια είναι λοιπόν αυτή η αθέατη πλευρά; Περιορίζομαι μόνο στην Γαλλία, την οποία δικαίως θαυμάζουμε για πολλά αλλά δεν μπορεί πλέον να κρύψει τα γκέτο της. Πάνω από 2.000.000 άνθρωποι στοιβάζονται σε αυτά, σε πανάθλιες γειτονιές, δίχως πράσινο, δίχως εμπορικό-πολιτιστικό κέντρο, δίχως οτιδήποτε που να κάνει την ζωή τους πιο ανθρώπινη. Η ανεργία στους νέους φτάνει ως και το 40% ενώ το 50% τους δεν τελειώνει την Β/μια Εκπαίδευση. Υπάρχει βία και εγκληματικότητα κάθε είδους και τακτικές συγκρούσεις με την αστυνομία. Πολλές φορές αυτές λαμβάνουν την μορφή μαζικών και έντονων εξεγέρσεων, τις οποίες όλοι μας έχουμε παρακολουθήσει στην τηλεόραση. Είναι η χαμένη γενιά της Γαλλίας, η οποία θέλει να ενσωματωθεί στην Γαλλική κοινωνία αλλά αυτή δεν της το επιτρέπει. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, εύκολα διεισδύουν οι ακραίες μουσουλμανικές απόψεις, όλοι χρειάζονται μία ταυτότητα, και αφού η Γαλλική δεν τους είναι ευδιάκριτη, η θρησκεία τους την προσφέρει μαζί με μία τάση εκδικητικότητας ενάντια στην εχθρότητα που εισπράττουν από το κράτος τους.  

  Αν και είπα ότι θα περιοριστώ στην Γαλλία, ψάχνοντας, με έκπληξη ανακάλυψα πληθώρα γκέτων, Μουσουλμάνων κυρίως,  στις Σκανδιναβικές χώρες, οι οποίοι αδυνατούν να εγκλιματιστούν στις ιδιαίτερες κοινωνικές συνθήκες των χωρών αυτών. 

Τα ερωτήματα είναι πολλά. Δύσκολα ερωτήματα. Όπως τι θα απογίνουν αυτοί οι άνθρωποι; Γιατί πάνω απ΄ όλα, δεν παύουν να είναι άνθρωποι.

Αν θέλετε περισσότερες πληροφορίες για το μυθιστόρημα της Cloe Mehdi, σας παραπέμπω στην εγγραφή της φίλης, Χριστίνας Παπαγγελή, στο blog της Ανάγνωση