Νίκος Φλώρος, ένας διεθνώς καταξιωμένος γλύπτης μας....

   Πέρσι μου έκανε εντύπωση η ιστορία ενός Έλληνα γλύπτη, του Νίκου Φλώρου, καταξιωμένου στη διεθνή σκηνή, του οποίου το έργο Μαρία Κάλλας, η Εθνική Πινακοθήκη αρνήθηκε την έκθεσή του, δίχως παραπέρα εξηγήσεις. Παρ' όλο που ο καλλιτέχνης έχει παρουσιάσει έργα του στην πατρίδα μας, αυτήν την φορά η Πινακοθήκη μας του έκλεισε την πόρτα. Και ευλόγως δημιουργήθηκαν ερωτήματα.

   Η καινοτομία του έργου του είναι, ότι μετατρέπει τα ευτελή αλουμινένια τενεκεδάκια σε τρισδιάστατα έργα τέχνης, ιδιαίτερης τεχνοτροπίας, κυρίως με ελληνοκεντρική θεματολογία. Θεματολογία η οποία την αποδέχονται με σεβασμό όπου κι αν παρουσιαστεί στο εξωτερικό, αλλά και στη χώρα μας. Για παράδειγμα η σειρά έργων του εμπνευσμένα από το έργο του Δομίνικου Θεοτοκόπουλου, τα επισκέφτηκαν πάνω από ένα εκατομμύριο φιλότεχνοι, όταν εκτέθηκαν στην Παλιά Πόλη της Ρόδου. Το δε γλυπτό της Μαρίας Κάλλας με την ελληνική σημαία έχει ήδη εκτεθεί στην Όπερα της Ρώμης, στο κτίριο της UNESCO στο Παρίσι, στη Βενετία στον υπαίθριο χώρο του Teatro La Fenice και στη στη Φλωρεντία, έξω από την είσοδο του θεάτρου Maggio Musicale Fiorentino.  Είναι γεγονός ότι έχει ενθουσιάσει όσους είχαν την τύχη να το δουν από κοντά. Ειδικά τους Ιταλούς, που θεωρούν δική τους την Κάλλας. Αλλά και το προηγούμενο έργο του Έλληνα γλύπτη, αντιμετωπίστηκε με ενθουσιασμό όπου κι αν εκτέθηκε. 

Μαρία Κάλλας, έργο από ατσάλι

  Το αίτημα του Νίκου Φλώρου, να γίνουν τα αποκαλυπτήρια του γλυπτού της Μαρίας Κάλλας με την ευκαιρία της συμπλήρωσης των 100 χρόνων από τη γέννησή της στην Αθήνα, δεν έγινε δεκτό από κανέναν πολιτιστικό φορέα της πόλης, διότι ήδη έγιναν πάρα πολλά αφιερώματα για την μεγάλη Ελληνίδα αοιδό, και δεν χωρούσε μία ακόμα, όπως λέει ο ίδιος ο καλλιτέχνης ότι του ψιθύρισαν οι διάφοροι ειδικοί επί των πολιτιστικών στη χώρα μας. Κάποιοι άλλοι είπαν ότι ενόχλησε η ελληνική σημαία στην πλάτη της Κάλλας, ζήτησαν μάλιστα αν γινόταν να αφαιρεθεί. Αυτό το τελευταίο, αποτελεί μια στρέβλωση του εθνικού έναντι του εθνικιστικού. Από πότε η σημαία μιας χώρας "χαρίζεται" στους εθνικιστές και δεν αντιπροσωπεύει όλον τον Λαό;

  Φοβάμαι ότι ο Νίκος Φλώρος δεν γίνεται δεκτός στη χώρα μας από το αθηνοκεντρικό κατεστημένο, το οποίο καθορίζει την πολιτιστική κίνηση της χώρας μας. Ένα κατεστημένο το οποίο αντιμετωπίζει τους Έλληνες καλλιτέχνες που δραστηριοποιούνται και πετυχαίνουν στο εξωτερικό, με ένα φοβικό σύνδρομο. Τους κλείνουν την πόρτα, φοβούμενοι μήπως τους επισκιάσουν πιότερο, μιας κι αυτοί είναι αναγκασμένοι να εκφράζονται στα στενά όρια της πατρίδας μας. Πρόσφατα το ΚΑΣ απέρριψε αίτημα του Λάνθιμου, να του παραχωρηθεί ο χώρος της Ακροπόλεως για γυρίσματα. Πώς μια ταινία, ενός καταξιωμένου Έλληνα της διασποράς πλέον, μπορεί να προσβάλει το μνημείο; Πώς γίνεται ένα έργο ενός καταξιωμένου και πολυβραβευμένου γλύπτη σε όλον τον κόσμο, να μην γίνεται αποδεκτό στην πόλη που τα μουσεία είναι πλήρη γλυπτών, τα οποία την κοσμούσαν στην αρχαιότητα;

  Ο Νίκος Φλώρος είναι εδώ και πολλά χρόνια όχι μόνο αποδεκτός στο εξωτερικό, αλλά οι εκθέσεις των έργων του αντιμετωπίζονται με ενθουσιασμό. Μια σειρά πέντε τρισδιάστατων έργων του, εμπνευσμένα από τον Δομίνικο Θεοτοκόπουλο και τίτλο "Φως στο σκοτάδι" εκτίθενται το 2014 στην Αγία Πετρούπολη και στη συνέχεια στο Τολέδο, στο μουσείο του μεγάλου ζωγράφου. Κι αυτό από μόνο είναι σημαντικό. Στη συνέχεια τα έργα εκτέθηκαν στο Μεσαιωνικό Κάστρο της Ρόδου.

Έργο από τη σειρά: " Φως στο σκοτάδι"

  Το 2017 ο Φλώρος παρουσιάζει στη Λισαβώνα την έκθεση έργων του με τίτλο Μαρία Κάλλας - Μήδεια - Αργοναύτες εμπνευσμένο από την εκτέλεση του έργου Μήδεια από της Κάλλας. Τη νύχτα των εγκαινίων της έκθεσης ο διεθνώς βραβευμένος και εκπαιδευμένος στην École des Beaux Arts του Παρισιού, Νίκος Φλώρος έγινε επίτιμο Μέλος της Ακαδημίας Γραμμάτων και Τεχνών της Λισαβόνας και τιμήθηκε με το χρυσό παράσημο από τον Πρόεδρο της Γεωγραφικής Εταιρείας της Λισαβόνας και την Αυτού Υψηλότητα τον Πρίγκιπα της Πορτογαλίας H.R.H. Dom Miguel de Braganaça.

  Το 2021 με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση, εκτίθεται και εντυπωσιάζει στην Καλαμάτα η σειρά έργων του Ήρωες από μέταλλο. 

Δύο γλυπτά του από τη σειρά: Ήρωες από μέταλλο

  Το 2025 δωρίζει στην Εθνική Πινακοθήκη δύο από τα έργα αυτής της συλλογής (ένα από αυτά ήταν η παραπάνω Ελληνική σημαία), αλλά η διευθύντρια της δεν ανταποκρίνεται καν στη χειρονομία αυτή, η οποία κοστίζει δεκάδες χιλιάδες ευρώ....  

  Ουδείς προφήτης στον τόπο του; Ή κάτι βαθύτερο το οποίο η άρνηση της όποιας αιτιολόγησης του προσβάλει όχι μόνο τον καλλιτέχνη, αλλά και όλους εμάς!

Λεπτομέρεια έργου του

Μήδεια: σατανική, ερωτευμένη και πληγωμένη ή καιροσκόπος;

  Η Μήδεια είναι μία από τις αρχαίες, τραγικές ηρωίδες, η οποία εξακολουθεί, αιώνες μετά, να εμπνέει τους καλλιτέχνες όλων των ειδών. Είναι αδύνατον σε ένα τέτοιο αφιέρωμα να παρουσιάσω τα πάντα, σταχυολόγησα λοιπόν μόνο εκείνα, τα οποία αρέσουν σε μένα για κάποιον λόγο.

 Μήδεια του Φρέντερικ Σαντις (1868)

 Η ιστορία της Μήδειας, λίγο πολύ είναι γνωστή. Όταν ο Ιάσωνας εκστρατεύει στην Κολχίδα για να πάρει το Χρυσόμαλλο Δέρας, εκείνη τον ερωτεύεται και κρυφά τον βοηθά, να ξεπεράσει τις δοκιμασίες, στις οποίες τον υπέβαλε ο πατέρας της, βασιλιάς Αιήτης. Διαφεύγοντας με το πολύτιμο τρόπαιο ο Ιάσωνας, παίρνει μαζί του και τη Μήδεια, η οποία όταν διαπιστώνει ότι τα πλοία του πατέρα της πλησιάζουν, σφαγιάζει τον αδελφό της και σκορπά τα κομμάτια του στη θάλασσα, αναγκάζοντας τον δυστυχή πατέρα να σταματήσει την καταδίωξη για να μαζέψει τα κομμάτια του αγαπημένου μοναχογιού του Άψυρτου.       Επιστρέφοντας στην Ιωλκό, ο Ιάσωνας ζητά από την Μήδεια να τον βοηθήσει να εκδικηθεί τον σφετεριστή του θρόνου και θείο του, Πελία. Εκείνη, πείθει τις αγαθές του κόρες να τον τεμαχίσουν και να τον βράσουν, διότι έτσι θα γινόταν και πάλι νέος. Μετά το έγκλημα αυτό, το ζευγάρι καταδιώκεται από την Ιωλκό και καταφεύγει στην Κόρινθο. Εκεί ο Ιάσωνας, χωρίζει την Μήδεια για να παντρευτεί μια από τις κόρες του βασιλιά Κρέοντα. Αυτή η προδοσία του Ιάσωνα, η Μήδεια την εκλαμβάνει ως την υπέρτατη προσβολή για το πρόσωπό της. Η εκδίκηση είναι τρομερή. Στέλνει έναν δηλητηριασμένο χιτώνα στην αντίζηλο της, η οποία μόλις τον φορά "καίγεται". Και στη συνέχεια σκοτώνει και τα δύο παιδιά της, αυτά που είχε αποκτήσει από  τον Ιάσωνα. Δραπετεύει από εκεί και φτάνει στην Αθήνα, όπου αποκτά έναν γιό, τον Μήδο από τον βασιλιά Αιγέα. Η αντιπάθεια της όμως για τον Θησέα, οδήγησε τον Αιγέα να την διώξει κι εκείνη τότε καταφεύγει στην Μικρά Ασία. Και το κερασάκι στην τούρτα... μετά το θάνατο της παντρεύεται τον Αχιλλέα στον Κάτω κόσμο.

  Ποια είναι τελικά η Μήδεια; Μια σατανική γυναίκα από γεννησιμιού της; Ή απλώς μια ερωτευμένη και συγχρόνως πληγωμένη γυναίκα, η οποία σε έναν ξένο γι' αυτήν κόσμο, αντί για αγάπη ανταμείβεται με την προδοσία εκείνου, για τον οποίο εγκατέλειψε όλα τα πριγκιπικά της ευεργετήματα στη χώρα της; Ή μήπως  είναι μια καιροσκόπος, η οποία θέλει πάντα να επιβάλλει τη δική της θέληση;

  Όπως καταλαβαίνετε, όλο το παραπάνω ιστορικό, είναι ικανό να εμπνεύσει ποικιλοτρόπως. Έτσι, πρώτος πρώτος, ο τραγικός ποιητής μας, ο Ευριπίδης, γράφει τη δική του Μήδεια. Ένα έξοχο έργο, το οποίο εστιάζει στην μέγιστη αγριότητα και παραφροσύνη, που μπορεί να φτάσει μια απατημένη σύζυγος. Παρακάτω θα ακούσετε ένα συγκλονιστικό, ολιγόλεπτο απόσπασμα με την μεγάλη Κατίνα Παξινού στον πρωταγωνιστικό ρόλο.

  Το 1797, στο Παρίσι παρουσιάζεται η όπερα του Λουίτζι Κερουμπίνι, με θέμα την Μήδεια. Φυσικά και παίζεται ως τις μέρες μας, διασκευασμένη όμως στα ιταλικά. Παρακάτω για τους λάτρεις του είδους, ένα μικρό απόσπασμα. Ακούτε τη, Σόντρα Ραντβανοβόσκι, η οποία υποδύεται της Μήδεια, στην Μητροπολιτική Όπερα της Νέας Υόρκης, το 2022.   

  Αλλά και ο Μίκης Θεοδωράκης έχει γράψει τη δική του άρια με θέμα την Μήδεια, η οποία μέχρι στιγμής έχει παιχτεί σε διάφορες σκηνές στον κόσμο. Επέλεξα ένα απόσπασμα από την παράσταση που δόθηκε στο Ηρώδειο το 1993, όπου την Μήδεια υποδύεται η Κατερίνα Οικονόμου και τον Ιάσωνα ο Άγγελος Τερζάκης.

  Μια υπέροχη θεατρική εκδοχή, άκρως σουρεαλιστική, έχει δώσει και ο Μποστ (Μέντης Μποσταντζόγλου), η οποία τα τελευταία χρόνια, παρουσιάζεται με ιδιαίτερη επιτυχία από πολλούς θιάσους.  Παρακάτω βρήκα ένα αντιπροσωπευτικό απόσπασμα, από μία παράσταση του 2007 σε σκηνοθεσία του Σταμάτη Φασουλή.

  Υπάρχει όμως και η κινηματογραφική εκδοχή του 1969, του Πιερ Πάολο Παζολίνι, όπου η μεγάλη υψίφωνος καλλιτέχνης Μαρία Κάλλας, παίζει την Μήδεια ως ηθοποιός πια και όπου αποδεικνύει ότι μπορούσε να είναι εξίσου καλή. Ένα μικρό απόσπασμα για του λόγου το αληθές:

  Μα και συγγραφείς και ποιητές έχουν γράψει για την Μήδεια, έργα σπαρακτικά, που ψάχνουν απαντήσεις για τα τόσο μεγάλα κρίματά της. Διάλεξα ένα ποίημα του Νίκου Καρούζου:

Η ΧΑΡΑ ΤΗΣ ΜΗΔΕΙΑΣ
Είμαι γεννημένη να πράξω τους ζεστούς φόνους,
η Μήδεια λέει αγκαλιάζοντας τ’ αστέρια
δεν έχω έναν άνθρωπο
ν’ ακούσει απ’ το στόμα μου τη μέσα δικαιοσύνη
οπού με καίει στην κάθε ρόγα στα βυζιά
με καίει στην ήβη.
Κόσμε άδικε ο γιος της Σεμέλης
με το βότρυ σε πάει πάντα στους θανάτους
κι ο πράος μουσηγέτης όμορφος απ’ τη διάρκεια
μ’ αφήνει μονάχη με τα αίματα
κόσμε άδικε ο γιος της Σεμέλης —
η Μήδεια λέει δείχνοντας τα κόκκινα χέρια.
Μεγάλο δικαστήριο η ορμή και την ακούω θεέ μου
σε δύσκολους χυμούς ω νύχτες
η βλάστηση μυρίζει από νυφικό φεγγάρι
σκοτώνω για να φτάσει στα ουράνια η οργή
να σχίσω και το στήθος
αν ίσως η φωνή δεν άρκεσε ποτέ να λάμψει η μοίρα —
πόσες, αλήθεια, ηλιαχτίδες είν’ ακόμη ώς το τέλος,
η Μήδεια λέει
καθώς αφρίζει ο νους της άσπρη συμφορά
στο μανιασμένο στήθος η εκδίκηση
σαν αιθάλη.
Τραγουδήσετε τη χαρά μου
κάποτε είχα κι εγώ τα όνειρά μου
με πόνο τραγουδήσετε,
η Μήδεια κλαίει.

  Και για το τέλος κράτησα ένα τραγούδι, σε στίχους και μουσική του Λουβοδίκου των Ανωγείων και εκτέλεση της Μελίνας Κανά. Μόνο, που εδώ, η αναφορά είναι για μια σύγχρονη μητροκτόνο, μία Μήδεια της εποχής μας, την οποία δεν την περιβάλει με κανέναν τρόπο η αίγλη της πλανεμένης πριγκίπισσας από την Κολχίδα.