Όλα τα πήρε το καλοκαίρι...

  Τελειώνοντας και τη φετινή μου σεζόν για το ιστολόγιο μου, συνεχίζω με το αφιέρωμά μου στο καλοκαίρι.  Αυτό που έρχεται και με αγωνία, αυτό που άλλος με περισσότερες κι άλλος με λιγότερες προσδοκίες, περιμένει. Είναι η εποχή της χαλάρωσης σε κάθε επίπεδο (εξαιρώ αυτούς που εργάζονται στην τουριστική μας βιομηχανία), είναι η εποχή που τα όνειρα θα ταξιδέψουν ελεύθερα προς κάθε κατεύθυνση. Θα φορτίσουμε τις μπαταρίες μας ώστε, καλά να είμαστε όλοι, και τον επόμενο χειμώνα να είμαστε μαζί.

  Αυτό δεν σημαίνει blogo - φίλοι μου ότι θα χάσω κάθε επαφή μαζί σας. Θα φροντίσω να σας διαβάζω, θα απαντώ στις εγγραφές σας όσο πιο συχνά μπορώ, θα συμμετάσχω ακόμα και στις όποιες διαδικτυακές προκλήσεις σας και φυσικά, το fb μου θα είναι πάντα ενεργό.

   Δεν θα χαθούμε και δίνω νέο ραντεβού για το επερχόμενο φθινόπωρο....

Είμαι αυτή η ροή της άμμου που γλιστράει – Σάμιουελ Μπέκετ

Είμαι αυτή η ροή της άμμου που γλιστράει

ανάμεσα στο βότσαλο και στον αμμόλοφο

η καλοκαιρινή βροχή πέφτει πάνω στη ζωή μου

πάνω σ' εμένα η ζωή μου που μου ξεφεύγει με

καταδιώκει

και θα σβήσει τη μέρα που άρχισε

αγαπημένη στιγμή σε βλέπω

μέσα σ' αυτό το παραπέτασμα της ομίχλης που χάνεται

όπου δε θα 'χω παρά να πατήσω σ' αυτά τα μακριά

κινούμενα κατώφλια

και θα ζήσω

όσο ν' ανοιγοκλείσει μια πόρτα

Pablo Picasso: Δυο γυναίκες τρέχουν στην παραλία

Το καλοκαίρι  Στίχοι/Μουσική/τραγούδι: Μαρίζα Ρίζου

Ο Τίτος Πατρίκιος αφηγείται το ποίημα του: Άλλο ένα καλοκαίρι

Λουκάς Γεραλής: Παιδί που τρώει καρπούζι

Καλοκαίρι Μουσική/στίχοι/τραγούδι: Διονύσης Σαββόπουλος

Όλα τα πήρε το καλοκαίρι του Οδυσσέα Ελύτη

Όλα τα πήρε το καλοκαίρι

τ’ άγριο μαλλί σου στην τρικυμία

το ραντεβού μας η ώρα μία

Όλα τα πήρε το καλοκαίρι

τα μαύρα μάτια σου το μαντίλι

την εκκλησούλα με το καντήλι

Όλα τα πήρε το καλοκαίρι

κι εμάς τους δύο χέρι με χέρι

Όλα τα πήρε το καλοκαίρι

με τα μισόλογα τα σβησμένα

τα καραβόπανα τα σχισμένα

Μες στις αφρόσκονες και τα φύκια

όλα τα πήρε τα πήγε πέρα

τους όρκους που έτρεμαν στον αέρα

Όλα τα πήρε το καλοκαίρι

κι εμάς τους δύο χέρι με χέρι.

Henri Matisse:   Απόλαυση της ζωής

 Το καλοκαίρι Στίχοι/Μουσική/Τραγούδι: Αρλέτα

ΚΑΛΟ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ ΦΙΛΟΙ ΜΟΥ!!!

...σώμα του καλοκαιριού, γλυκό καμένο...

   Κι ενώ πλησιάζει πλέον το καλοκαίρι -  όλοι μας για κάποιον λόγο το περιμένουμε, αν και ξέρουμε ότι ποτέ δεν θα προλάβουμε να φάμε όσα παγωτά λαχταρά η ψυχή μας - θα αποχαιρετήσω τον χειμώνα που πέρασε με ένα μικρό αφιέρωμα σε αυτό, με την κρυφή ελπίδα ότι θα είναι ένα από εκείνα τα οποία στο μέλλον, θα αναπολώ με ένα γλυκό μειδίαμα. 

  Ποίηση, τραγούδι και ζωγραφική από σπουδαίους καλλιτέχνες, συνταξιδιώτες μου... 

Σώμα του καλοκαιριού - Οδυσσέας Ελύτης

Ω σώμα του καλοκαιρού γυμνό καμένο

Φαγωμένο από το λάδι κι από το αλάτι

Σώμα του βράχου και ρίγος της καρδιάς

Μεγάλο ανέμισμα της κόμης λυγαριάς

Άχνα βασιλικού πάνω από το σγουρό εφηβαίο

Γεμάτο αστράκια και πευκοβελόνες

Σώμα βαθύ πλεούμενο της μέρας!

Νικόλαος Λύτρας  Το ψάθινο καπέλο

Το ωραίο καλοκαίρι, στίχοι Αργύρης Χιόνης, Μουσική και τραγούδι Αδελφοί Κατσιμίχα (συμμετοχή Πασχάλης)

Σαν δέσμη από τριαντάφυλλα - Κώστας Καρυωτάκης

Σαν δέσμη από τριαντάφυλλα είδα το βράδυ αυτό. 

Κάποια χρυσή, λεπτότατη

 στους δρόμους ευωδιά. 

Και στην καρδιά αιφνίδια καλοσύνη. 

Στα χέρια το παλτό, στ' ανεστραμμένο πρόσωπο η σελήνη. Ηλεκτρισμένη από φιλήματα θα 'λεγες την ατμόσφαιρα. 

Η σκέψις, τα ποιήματα, βάρος περιττό.

Έχω κάτι σπασμένα φτερά. Δεν ξέρω καν γιατί μας ήρθε το καλοκαίρι αυτό. Για ποιαν ανέλπιστη χαρά, για ποιες αγάπες, για ποιο ταξίδι ονειρευτό.

Edward Hopper, Second Story Sunlight, 1960

Για ένα καλοκαίρι, στίχοι - μουσική: Φοίβος Δεληβοριάς, τραγούδι: Νεφέλη Φασούλη

Το καλοκαίρι – Κωστής Παλαμάς

Απ' το κανάλι οι πάσσαρες με τ' απλωτά πανιά

γυρίζουν πρίμα,

μας φέρνουν τα ζακυθιανά λουλούδια τ' ακριβά,

το πέρασμά τους γλύκανε κ' εσένα, πικρό κύμα!

Και πιο καλοπιθύμητα και πιο φανταχτερά

κι από τα κρίνα,

πάσσαρες γοργοσάλευτες, με τ' άσπρα σας φτερά,

μας φέρνετε τ' αγόρια μας απ' τη μεγάλη Αθήνα.

Κι ανοίχτε, λιακωτά, χλωρά, φουντώστε, πασκαλιές,

του πόθου τη σκόλη˙

και σείστε τα μαντήλια σας ανάερα, λιγερές˙

παραμονεύουν οι έρωτες˙ ετοιμαστήτε, μώλοι,

το καλοκαίρι μύρισε˙ προσμένουν οι αμμουδιές

και τα πρυάρια,

πριν έμπης, άθεη χειμωνιά, να γίνουν εκκλησιές˙

οι ερωτεμένοι λειτουργοί και τα φιλιά τροπάρια.

Παύλος Σάμιος - Και με της θάλασσας την αύρα

Το καλοκαίρι πέρασε σαν ρίγος  στίχοι: Ναπολέων Λαπαθιώτης, μουσική: Γιώργος Κοστογιώργης, τραγούδι: Αργύρης Μπακιρτζής

ν δέσμη από τριαντάφυλλα - Κώστας Καρυωτάκης Σαν δέσμη από τριαντάφυλλα είδα το βράδυ αυτό. Κάποια χρυσή, λεπτότατη στους δρόμους ευωδιά. Και στην καρδιά αιφνίδια καλοσύνη. Στα χέρια το παλτό, στ' ανεστραμμένο πρόσωπο η σελήνη. Ηλεκτρισμένη από φιλήματα θα 'λεγες την ατμόσφαιρα. Η σκέψις, τα ποιήματα, βάρος περιττό. Έχω κάτι σπασμένα φτερά. Δεν ξέρω καν γιατί μας ήρθε το καλοκαίρι αυτό. Για ποιαν ανέλπιστη χαρά, για ποιες αγάπες, για ποιο ταξίδι ονειρευτό. [Πηγή: www.doctv.gr]

Σαν δέσμη από τριαντάφυλλα - Κώστας Καρυωτάκης Σαν δέσμη από τριαντάφυλλα είδα το βράδυ αυτό. Κάποια χρυσή, λεπτότατη στους δρόμους ευωδιά. Και στην καρδιά αιφνίδια καλοσύνη. Στα χέρια το παλτό, στ' ανεστραμμένο πρόσωπο η σελήνη. Ηλεκτρισμένη από φιλήματα θα 'λεγες την ατμόσφαιρα. Η σκέψις, τα ποιήματα, βάρος περιττό. Έχω κάτι σπασμένα φτερά. Δεν ξέρω καν γιατί μας ήρθε το καλοκαίρι αυτό. Για ποιαν ανέλπιστη χαρά, για ποιες αγάπες, για ποιο ταξίδι ονειρευτό. [Πηγή: Kalwww.doctv.gr]

Σαν δέσμη από τριαντάφυλλα - Κώστας Καρυωτάκης Σαν δέσμη από τριαντάφυλλα είδα το βράδυ αυτό. Κάποια χρυσή, λεπτότατη στους δρόμους ευωδιά. Και στην καρδιά αιφνίδια καλοσύνη. Στα χέρια το παλτό, στ' ανεστραμμένο πρόσωπο η σελήνη. Ηλεκτρισμένη από φιλήματα θα 'λεγες την ατμόσφαιρα. Η σκέψις, τα ποιήματα, βάρος περιττό. Έχω κάτι σπασμένα φτερά. Δεν ξέρω καν γιατί μας ήρθε το καλοκαίρι αυτό. Για ποιαν ανέλπιστη χαρά, για ποιες αγάπες, για ποιο ταξίδι ονειρευτό. [Πηγή: www.doctv.gr]

Ο Γιάννης Φέρτης απαγγέλει...

  Ο Γιάννη Φέρτης (21 Απριλίου 1938 - 14 Απριλίου 2024), υπήρξε ένας από τους πιο αγαπητούς ηθοποιούς της γενιάς του. Υπηρέτησε όλα τα είδη της υποκριτικής τέχνης με απόλυτη επιτυχία, θέατρο, κινηματογράφο, τηλεόραση, τραγούδι, διαφήμιση, αφήγηση. 

  Στην εγγραφή μου αυτή θα σταθώ στον αγαπημένο ηθοποιό ως αφηγητή.  Η φωνή του, απολύτως δίκαια, χαρακτηρίστηκε ως βελούδινη, κάνοντάς τον περιζήτητο σε κάθε δραστηριότητα, όπου χρειαζόταν κάποιος να ερεθίσει το αυτί και την καρδιά αυτού που είχε απέναντί του.

  Μία από τις αξέχαστες ερμηνείες του πολυτάλαντου  ηθοποιού είναι η συμμετοχή του στον δίσκο Μικρά Ασία (1972, συνθέτης: Απόστολος Καλδάρας, στιχουργός: Πυθαγόρας Παπασταματίου, ερμηνεία: Γιώργος Νταλάρας και Χάρις Αλεξίου). Ο δίσκος αυτός έκανε τεράστια επιτυχία, θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους της ελληνικής δισκογραφίας και κυκλοφόρησε με την ευκαιρία της συμπλήρωσης των 50 χρόνων από την Μικρασιατική καταστροφή. Ο Φέρτης συμμετέχει ως αφηγητής για ελάχιστα δευτερόλεπτα (22''), στο τραγούδι: Τι να θυμηθώ, Τι να ξεχάσω. Χρόνος που όμως είναι αρκετός  να σε υποβάλλει στη βάσανο της μνήμης των τραγικών γεγονότων της Μικρασιατικής Καταστροφής.

  Μία ακόμη αφήγηση του Γιάννη Φέρτη που έγραψε ιστορία, ήταν η συμμετοχή του στον δίσκο του Μίκη Θεοδωράκη, Άξιον Εστί (στίχοι: Οδυσσέα Ελύτη) και Πνευματικό εμβατήριο (στίχοι: Άγγελος Σικελιανός) με τους Γιάννη Κότσιρα, Ανδρέα Κουλουμπή και Ιωάννα Φόρτη. 

  Στο παρακάτω απόσπασμα από την Μεγάλη Έξοδο του Ελύτη, όπου η φωνή του που αναδύεται από τα βάθη της ψυχής, επιβλητική,  στιγματισμένη από τον πόνο αλλά και την περηφάνια, μας περιγράφει όλη την τραγικότητα των γεγονότων της πρώτης οργανωμένης κίνησης διαμαρτυρίας ενάντια των Κατακτητών Γερμανών, ανήμερα της 25ης Μαρτίου του 1942 στο κέντρο των Αθηνών.

Αξίζει να καταγράψω τους παραπάνω στίχους:

Τις ημέρες εκείνες έκαναν σύναξη μυστική τα παιδιά και λάβανε την απόφαση, επειδή τα κακά μαντάτα πλήθαιναν στην πρωτεύουσα, να βγουν έξω σε πλατείες με το μόνο πράγμα που τους είχε απομείνει: μια παλάμη τόπο κάτω από τ’ ανοιχτό πουκάμισο, με τις μαύρες τρίχες και το σταυρουδάκι του ήλιου. Όπου είχε κράτος η Άνοιξη.

Και επειδή σίμωνε η μέρα που το Γένος είχε συνήθειο να γιορτάζει τον άλλο Σηκωμό, τη μέρα πάλι εκείνη ορίσανε για την Έξοδο. Και νωρίς εβγήκανε καταμπροστά στον ήλιο, με πάνου ως κάτου απλωμένη την αφοβία σα σημαία, οι νέοι με τα πρησμένα πόδια που τους έλεγαν αλήτες.

Και ακολουθούσανε άντρες πολλοί, και γυναίκες, και λαβωμένοι με τον επίδεσμο και τα δεκανίκια. Όπου έβλεπες άξαφνα στην όψη τους τόσες χαρακιές, που ‘λεγες είχανε περάσει μέρες πολλές μέσα σε λίγην ώρα. Τέτοιας λογής αποκοτιά, ωστόσο, μαθαίνοντας οι Άλλοι, σφόδρα ταράχτηκαν.

Και τρεις φορές με το μάτι αναμετρώντας το έχει τους, λάβανε την απόφαση να βγουν έξω σε δρόμους και σε πλατείες, με το μόνο πράγμα που τους είχε απομείνει: μια πήχη φωτιά κάτω απ’ τα σίδερα, με τις μαύρες κάννες και τα δόντια του ήλιου. Όπου μήτε κλώνος μήτε ανθός, δάκρυο ποτέ δεν έβγαλαν. Και χτυπούσανε όπου να ‘ναι, σφαλώντας τα βλέφαρα με απόγνωση. Και η Άνοιξη ολοένα τους κυρίευε.

Σαν να μην ήτανε άλλος δρόμος πάνω σ’ ολάκερη τη γη, για να περάσει η Άνοιξη παρά μονάχα αυτός, και να τον είχαν πάρει αμίλητοι, κοιτάζοντας πολύ μακριά, περ’ απ’ την άκρη της απελπισιάς, τη Γαλήνη που έμελλαν να γίνουν, οι νέοι με τα πρησμένα πόδια που τους έλεγαν αλήτες, και οι άντρες, και οι γυναίκες, και οι λαβωμένοι με τον επίδεσμο και τα δεκανίκια.

Και περάσανε μέρες πολλές μέσα σε λίγην ώρα.

Και θερίσανε πλήθος τα θηρία, και άλλους εμάζωξαν.

Και την άλλη μέρα εστήσανε στον τοίχο τριάντα.

   Κλείνω το αφιέρωμα αυτό, με το Τραγούδι του παλιού καιρού, σε στίχους του Νίκου Γκάτσου και μουσική  του Ηλία Ανδριόπουλου. Τραγουδά ο Μανώλης Μητσιάς και απαγγέλει ο αγαπητός σε όλους μας, Γιάννης Φέρτης.

Ο σκίνος

  Η άνοιξη είναι εδώ, ότι πισωγυρίσματα και να κάνει ο καιρός, αυτό δεν πρόκειται να αλλάξει. Και μαζί με την άνοιξη, το μυαλό κάνει τα δικά του παιχνίδια. Τα παιχνίδια αυτά ήταν η αιτία, που το ιστολόγιο μου, από την αρχή το ονόμασα: Του Μυαλού τα Γυρίσματα. Ήθελα να είμαι δεκτικός σε κάθε τι, το οποίο μπορεί να παίξει με αυτό. Κι αυτή τη φορά, οι πρώτες ανοιξιάτικες ζέστες στο μυαλό μου έφεραν τον σχίνο. 

  Ο σχίνος (αλλιώς σκίνος) είναι ένας αυτοφυής θάμνος, που ευδοκιμεί στη Μεσόγειο, κοντά στη θάλασσα. Ένα είδος σχίνου, είναι και τα μαστιχόδεντρα της Χίου, αλλά δεν θα αναφερθώ σε αυτά. Ανθεκτικό φυτό, στην ανομβρία, τους ανέμους, τα μασήματα των ζώων που το βρίσκουν πολύ εύγευστο αλλά και σε κάθε είδους κλάδεμα από τον άνθρωπο. Ακόμα κι από τις πυρκαγιές γλιτώνει μιας κι ο κορμός του ξαναβλασταίνει σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα. Από τον σκληρό κορμό του παλιά έφτιαχναν ξύλινα αντικείμενα, όπως γκλίτσες ή άλλα γεωργικά εργαλεία. Κάποιοι τρώνε και τον καρπό του, δεν έχω δοκιμάσει, δεν ξέρω αν είναι νόστιμος ή όχι.

  Διαβάζοντας το ποίημα του Ελύτη, "Ψαλμός και ψηφιδωτό για μιαν άνοιξη" (παραθέτω απόσπασμα), βλέπουμε ότι ένα από τα πολλά χαρακτηριστικά της άνοιξης, που εντοπίζει ο μεγάλος ποιητής, είναι το πίκρισμα του σκίνου. Κάτι παραπάνω σίγουρα ήξερε αυτός, το οποίο με παρηγορεί, διότι φαίνεται ότι η ανοιξιάτικη επιφοίτησή μου, δεν είναι και τόσο άσχετη, όπως αρχικά πίστεψα.

 Άνοιξη θρύψαλο μενεξεδί

Άνοιξη χνούδι περιστέρας

Άνοιξη σκόνη μυριόχρωμη

      Στ’ ανοιχτά χαρτιά και στα βιβλία

      Κιόλας φυσούσε χλιαρό αεράκι

      Με τσιγγάνες που άρπαζε

      Σαν

      Χαρταετούς

      Ψηλά

      Και πουλιά που δοκίμαζαν το νέο τιμόνι τους

Άνοιξη πίκρισμα του σκίνου

Άνοιξη άζωτο της αμασχάλης

Άνοιξη σουσάμι αόρατο

....................................

                      

Άνοιξη μυρμηκιά της μέρας
Άνοιξη αίμα του βολβού
Άνοιξη οπλοπολυβόλο απύλωτο

....................................

  

  Δεν είναι υπερβολή αν έλεγα ότι αυτός ο ταπεινός θάμνος, ο σχίνος,  είναι συνδεδεμένος με την παιδική μου ηλικία. Και επιπλέον μου υπενθυμίζει πόσο διαφορετικός ήταν ο τρόπος που μεγαλώναμε εμείς τότε, εκεί στην μακρινή δεκαετία του 70'. 

  Για παράδειγμα θυμάμαι στην περιοχή των Στων, στο δρόμο δίπλα στο μέγαρο του Αγίου Παντελεήμονα, όπου ένας τεράστιος σκίνος εφαπτόταν στο τοιχίο που συγκρατούσε το δρόμο από τον αμπελώνα που βρισκόταν από κάτω του. Κι εμείς, πιτσιρικάδες τότε, βουτάγαμε σε αυτόν, οι περισσότεροι με την πλάτη, κάποιοι τολμηρότεροι με το κεφάλι, σαν να ήταν η θάλασσα μπροστά μας. Κι εκείνος με τα δυνατά, ελαστικά κλαδιά και τα πυκνά του φυλλώματα, μας "έπιανε", δεν μας άφηνε να καρφωθούμε στην ροζιασμένη του ρίζα ή το χώμα, αλλά κλαδί το κλαδί, μας κουτρουβαλούσε και μας απίθωνε απαλά στο έδαφος δίπλα του. Λίγες γρατσουνιές κερδίζαμε αναπόφευκτα, παράσημά της "γενναιότητάς" μας, πάντα καλοκαίρι γίνονταν αυτά, όπου τα πόδια και τα χέρια μας ήταν ολημερίς εκτεθειμένα στον ήλιο και τον μπονέντη.

  

  Λέγανε στο χωριό μου, ότι στου σκίνου τη ρίζα του έβρισκες το καλύτερο χώμα για γλάστρες και παρτέρια. Αυτό μάλλον ήξερε και ο δάσκαλος μας και κάθε φθινόπωρο, πριν ακόμη τα πρωτοβρόχια, συγκροτούσε μια ομάδα μαθητών από τις μεγάλες τάξεις και την έστελνε για να φέρουν δυο τρία τσουβάλια σκινόχωμα για τα παρτέρια του σχολείου. Ήταν μια αγγαρεία βέβαια, την οποία την κάναμε μόνοι μας δίχως τη βοήθεια ή την επίβλεψη κανενός, την οποία όπως θυμάμαι, οι περισσότεροι μαθητές την αντιμετωπίζαμε με χαρά διότι έτσι θα είχαμε την ευκαιρία ενός απογεύματος απουσίας από το χωριό και μια καλή δικαιολογία για να αμελήσουμε τα μαθήματα της επομένης. Δεν ήταν βέβαια και καμιά δύσκολη δουλειά, τσουβάλια και τσάπες όλοι είχαμε στα σπίτια μας, αυτό που μας προβλημάτιζε ήταν το κουβάλημα. Αλλά και σ' αυτό βρίσκαμε λύση, μιας και κάποιοι συμμαθητές μου, ήδη  κουμάνταραν τον γάιδαρο της οικογένειας τους, δηλαδή ήξεραν όχι μόνο να τον καβαλάνε αλλά και να τον φορτώνουν με όλη την ασφάλεια, που απαιτούσε το εγχείρημα.

 

Παναγία Γυνατού με την Κούφη
(από την φεϊσμπουκική ομάδα: Othos
Αναγνώρισε τα πρόσωπα.)

Μα και όταν μεγαλώσαμε, μαθητές του Γυμνασίου πια, την εσπέρα του
πανηγυριού της Παναγίας της  Γυνατούς, στις 7 Σεπτεμβρίου, οι σκίνοι ήταν το κατάλυμα για να κοιμηθούμε αφού και η τελευταία δοξαριά της λύρας σώπαινε. Οι τόποι όπου θα πλάγιαζε ο κόσμος ήταν ήδη κατανεμημένοι. Μέσα στο ξωκλήσι οι γυναίκες και τα μικρά παιδιά, στην Κούφη (ένα ορθογώνιο, μονόχωρο κτίσμα) οι άντρες κι εμείς οι νεότεροι βρίσκαμε ασφαλές καταφύγιο μέσα στους σκίνους. Λίγο εσωτερικό κλάδεμα των ψιλών κλαδιών που εμπόδιζαν την είσοδό μας, άνοιγε τον χώρο και το φυτό μας πρόσφερε την αίσθηση ότι βρισκόμαστε μέσα σε κάποιο υπέροχο και ασφαλές καλοκαιρινό κατάλυμα, που αν είχαμε τυχερό, μέσα από το φύλλα του αχνοφαινόταν το φεγγάρι. Το πρωί, μετά τον ελάχιστο ύπνο, αρκετό όμως για τα νιάτα μας, παίρναμε το δρόμο της επιστροφής για το χωριό, περίπου μιάμιση ώρα ποδαρόδρομου, κατά μήκος της Χόμαλης. Ξεκουραζόμαστε λίγο και το βράδυ συνεχίζαμε το νεανικό μας γλέντι στη γειτονική Βωλάδα, όπου γιόρταζε η Παναγία η Πλαγιά.

 Ωραία χρόνια θα πει κάποιος!

 Δεν ξέρω!

 Μάλλον διαφορετικά!

 Βουτιές και ύπνος στους σκίνους, σκινόχωμα για τα παρτέρια...     

Ποιος καταλαβαίνει πια από τέτοια; 

 Ποιος νιώθει την αλλοτινή χαρά μας, 

 στο σήμερα;

Μαρίνα, η αγαπημένη του Ελύτη...

  Το 1955 εμφανίστηκε ο Οδυσσέας Ελύτης μαζί με την νεαρή Μαρίνα Καραγάτση (κόρη του γνωστού λογοτέχνη), στην Άνδρο. Κάποιοι απρόσεχτοι "μελετητές" του μεγάλου  μας ποιητή, κάνοντας αυτήν την ανακάλυψη, βλέπετε υπάρχει και φωτογραφικό ντοκουμέντο, αναφώνησαν περιχαρείς, ότι ανακάλυψαν την Μαρίνα, στην οποία αναφέρεται ο ποιητής μας, σε δύο έργα του. Το ένα είναι η "Μαρίνα των βράχων", το οποίο δημοσιεύτηκε στην ποιητική  συλλογή, Προσανατολισμοί, η οποία εκδόθηκε το 1940. Η Μαρίνα Καραγάτση ήταν τότε μόλις έξι ετών. Λίγο δύσκολο να είναι αυτή. Το άλλο ποίημα με τίτλο "Μαρίνα"*, ήταν μία από τις επιτυχίες που συνέθεσε ο Μίκης Θεοδωράκης στον δίσκο Μικρές Κυκλάδες,  με την Ντόρα Γιαννακοπούλου, να το τραγουδάει το 1963. Αυτό, ναι, ίσως έχει κάποια σχέση με την Μαρίνα Καραγάτση. 

  Εδώ όμως γίνεται το δεύτερο μπέρδεμα, Πολλοί, ακόμα και τραγουδιστές όπως ανακάλυψα στην μικρή μου έρευνα, μπερδεύουν τα δύο έργα. Λένε η Μαρίνα των βράχων και αναφέρονται στο γνωστό τραγούδι Μαρίνα. Η Μαρίνα των βράχων, δεν έχει μελοποιηθεί. Είναι όμως ένα εξαίσιο ποίημα, που υμνεί τον έρωτα, την ομορφιά, το Αιγαίο, το ελληνικό καλοκαίρι. Ένα απόσπασμα θα σας πείσει:

Έχεις μια γεύση τρικυμίας στα χείλη

Κι ένα φόρεμα κόκκινο σαν το αίμα

Βαθιά μέσ' στο χρυσάφι του καλοκαιριού

Και τ' άρωμα των γυακίνθων - Μα που γύριζες

Κατεβαίνοντας  προς  τους  γιαλούς  τους  κόλπους  με τα

βότσαλα

Ήταν εκεί ένα κρύο αρμυρό θαλασσόχορτο

Μα πιο βαθιά ένα ανθρώπινο αίσθημα που μάτωνε

Κι άνοιγες μ' έκπληξη τα χέρια σου λέγοντας τ' όνομα του

Ανεβαίνοντας ανάλαφρα ως τη διαύγεια των βυθών

Όπου σελάγιζε ο δικός σου ο αστερίας.

(Μπορείτε να το διαβάσετε όλο το ποίημα εδώ)

  Πιο γνωστό είναι το ποίημα Μαρίνα, το οποίο είχε την τύχη να μελοποιηθεί. Και μάλιστα μετά την Ντόρα Γιαννακοπούλου, το ερμήνευσαν εξίσου σπουδαίες φωνές, όπως η Σούλα Μπιρμπίλη, η Μαρία Φαραντούρη, ο Κώστας Χατζής και πάρα πολλοί άλλοι, ως και σήμερα. Κι αυτό το ποίημα υμνεί τον έρωτα, με έναν τρόπο όμως πιο απλό, όσο απλός μπορεί να είναι ο Ελύτης. 

Δώσε μου δυόσμο να μυρίσω,

Λουίζα και βασιλικό

Μαζί μ'αυτά να σε φιλήσω,

και τι να πρωτοθυμηθώ

Τη βρύση με τα περιστέρια,

των αρχαγγέλων το σπαθί

Το περιβόλι με τ' αστέρια,

και το πηγάδι το βαθύ

Τις νύχτες που σε σεργιανούσα,

στην άλλη άκρη τ' ουρανού

Και ν' ανεβαίνεις σε θωρούσα,

σαν αδελφή του αυγερινού

Μαρίνα πράσινο μου αστέρι

Μαρίνα φως του αυγερινού

Μαρίνα μου άγριο περιστέρι

Και κρίνο του καλοκαιριού

  Κλείνοντας θα έκανα κάποιες υποθέσεις. Ο Ελύτης πράγματι γράφει το παραπάνω ποίημα, ενθυμούμενος τις ευτυχισμένες στιγμές που πέρασε κάποτε στην Άνδρο με την Μαρίνα Καραγάτση. Ίσως πάλι η εμμονή του με τις λέξεις να τον οδήγησε στη χρήση του ονόματος Μαρίνα, το οποίο ακούγεται όμορφο και ταιριαστό δίπλα σε κάθε κάθε σχήμα του λόγου, από αυτά που φτιάχνει ο ποιητής. Ή, ίσως, να είναι απλώς, μία ιδεατή και αψεγάδιαστη γυναίκα η οποία τον εμπνέει να γράψει τα δύο παραπάνω, ποιήματα. 

  Σημασία έχει, ότι τους στίχους αυτούς του Νομπελίστα Ποιητή μας, ο καθένας μας είχε την ευκαιρία να τους ψιθυρίσει  - ή να τους σιγοτραγουδήσει, την εποχή που η καρδιά του παλλόταν στον ρυθμό του έρωτα. Το ίδιο κάνουν ως και σήμερα χιλιάδες ερωτευμένοι. Είναι η δύναμη των λέξεων και το μαγικό τους συνταίριασμα, που κάνουν τη διαφορά, όπως θα έλεγε ο ίδιος ο Ελύτης, που κάνουν αυτό το θαύμα.

 Από τις πολλές εκτελέσεις, του τραγουδιού αυτού, εγώ επέλεξα αυτήν της Ντόρας Γιαννακοπούλου, στη ταινία Καταιγίδα (1965), όπου έχει και τον πρωταγωνιστικό ρόλο :

* Δημοσιεύηκε το 1972, στη συλλογή ποιημάτων, Τα ρω του Έρωτα

Με την ευκαιρία της Ημέρας της γυναίκας

   Ένα πράγμα που με εκνευρίζει, σε όλα τα επίπεδα, είναι οι ημέρες - αφιερώματα κλπ. 

Ποτέ δεν κατανόησα την λογική, ότι είναι μια πολύ καλή ευκαιρία για να σκεφτούμε επί του θέματος. Για παράδειγμα την Ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου, οι ερωτευμένοι θα δείξουν πόσο ερωτευμένοι είναι, την ημέρα της γιορτής της μητέρας θα θυμηθούμε την μητέρα μας, την ημέρα της γυναίκας θα θυμηθούμε τις γυναίκες και τον διαρκή αγώνα τους για ισότητα κλπ κλπ.  Αυτό όμως είναι δική μου παραξενιά και μόνο.
 Αφορμή να κάνω την ανάρτηση αυτή στάθηκε ένα γεγονός με την φωτογραφία του πρόσφατα θανόντα, βραβευμένου ρεπόρτερ - φωτογράφου Γιάννη Μπεχράκη. Την οποία, όποιος την ανέβαζε στο facebook, μετά από λίγο του ερχόταν ένα μήνυμα ότι η φωτογραφία είναι προσβλητική, περιέχει γυμνό και δεν ξέρω τι άλλο. Και του κατέβαινε η ανάρτηση. Οι αλγόριθμοι του fb, έτσι λειτουργούν αυτοί οι μηχανισμοί, με δήθεν εξελιγμένους μαθηματικούς αλγόριθμους τεχνητής νοημοσύνης, αποφάσισαν ότι η φωτογραφία αυτή είναι προσβλητική!!! Που να καταλάβουν, ότι ο σπουδαίος φωτογράφος προτίμησε απλώς να κλικάρει μια σκληρή στιγμή από την πραγματική ζωή, αντί να γυρίσει για παράδειγμα τη μηχανή του λίγο δεξιότερα και να βγάλει μία άχρωμη, ουδέτερη στιγμή ή  ένα μακρινό, ανώδυνο πλάνο. Προτίμησε να δείξει την σκληρή πραγματικότητα, μιας μάνας, μιας γυναίκας, στον εμφύλιο της Σομαλίας το 1992 και την κρίση υποσιτισμού που έστειλε στο θάνατο χιλιάδες ανθρώπους τότε. Μιας μάνας, που απλώς προσπαθεί να ξεδιψάσει το σκελετωμένο παιδί της. Κάτι αντίστοιχο γίνεται σήμερα στην Υεμένη, αλλά αντίστοιχες φωτογραφίες, άξιων ρεπόρτερ, πιθανόν δεν επιτρέπεται να δημοσιοποιούνται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, γιατί προσβάλλουν. Μα ο σκοπός των φωτογραφιών αυτός είναι. Να μας σοκάρουν, να μας ξυπνούν ως ανθρωπότητα από τον λήθαργο στον οποίο πέφτουμε, να κινητοποιούμαστε  μπας και αλλάξει κάτι.

Γυναίκες της Ολύμπου Καρπάθου

  Μια δεύτερη φωτογραφία, με την οποία συνδυάζω αυτή την ημέρα, την Παγκόσμια Ημέρα της γυναίκας είναι αυτή, της Έφης Παρούτσα. Δύο γυναίκες της Ολύμπου Καρπάθου, οι οποίες πέρασαν μια ζωή σκληρά δουλεύοντας στα άγονα χωράφια της περιοχής τους, με την τσάπα ή βοσκώντας τα ζώα τους στις απόκρημνες πλαγιές του χωριού τους και συγχρόνως να έχουν χρεωθεί και το βάρος να διαφυλάττουν μια ηθική και εθιμική παράδοση, προερχόμενη από άγνωστο ιστορικό χρόνο, ώστε να μην μετακινηθεί αυτός κατ΄ ελάχιστο. Εδώ δεν υπάρχουν γυναικεία δικαιώματα, απλώς η κανονικότητα μιας ολόκληρης κοινωνίας, που θέτει κανόνες επιβίωσης και εσύ απλώς τους ακολουθείς, γιατί έτσι είναι το σωστό. Η πρώτη φωτογραφία σοκάρει,  τη δεύτερη απλώς την εντάσεις στις φολκλορικές, παραδοσιακές εικόνες, που μας αρέσουν... σοκάρουν, μόνο αν γνωρίζεις τον σκληρό αγώνα επιβίωσης που κρύβεται πίσω από τα ρυτιδωμένα πρόσωπα τους.
  Μια τρίτη φωτογραφία είναι αυτή, αλιευμένη από την google, που δείχνει μια γυναίκα, της σύγχρονης εποχής, που συμπιέζεται ανάμεσα σε δύο αποστολές. Από τη μία να κερδίσει τα δικαιώματα της και την ίση αντιμετώπιση κτίζοντας τη δική της καριέρα και από την άλλη την φύση της, τη μητρότητα, που μόνο αυτή μπορεί να φέρει εις πέρας με επιτυχία. Εργαζόμενη και μητέρα και σύζυγος, ένα τρίπτυχο φωτιά, που μόνο αυτό φτάνει για να κατανοήσουμε πόσο δύσκολη είναι η αποστολή της και πόσο δρόμος πρέπει ακόμα να διανυθεί για να μιλάμε για πραγματική ισότητα. Το δυστύχημα είναι ότι όλο και περισσότερες γυναίκες σήμερα είναι αναγκασμένες, να κάνουν επιλογές, οι οποίες στερούν απ΄ όλους μας, μέρος της πραγματικής χαράς που πρέπει να απολαμβάνουμε ως κοινωνία. Ειδικά αν έχεις να επιλέξεις μεταξύ καριέρας - εργασίας και μητρότητας. Επιλογή που ο σύγχρονος δυτικός οικονομικός πολιτισμός, σε θέλει παρούσα, "ψυχή και σώματι", στην καριέρα και η οικογένεια αφήνεται στην τύχη, διότι δεν αποτελεί προτεραιότητα. Έχουμε αναρωτηθεί, πόσο σημαντικές είναι οι πολιτικές στήριξης των νέων μητέρων, για να μπορούν να σταθούν δίπλα στα παιδιά τους αλλά και να μην χάσουν τα εργασιακά τους δικαιώματα;

  Κλείνω, με κάτι, πιο "αντρικό"... μια κλασική φωτογραφία της μεγάλης ηθοποιού Ρίτας Χέιγουορθ, διαχρονικό σύμβολο της γυναικείας ομορφιάς, που όσο κι αν κάποιος πει ότι η εικόνα αυτή, δεν ανταποκρίνεται με το νόημα της ημέρας κατά την  ταπεινή μου γνώμη κάνει λάθος. Η ομορφιά, η γυναικεία ομορφιά αποτελεί κινητήριος δύναμη για την τέχνη, σε πολλές εκφάνσεις της. Επιπλέον μια γυναίκα δεν είναι μόνο άνθρωπος, μητέρα, σύζυγος, σύντροφος, εργαζόμενη, θεματοφύλακας, έμπνευση, σύμβολο ερωτισμού κλπ κλπ. Είναι όλα αυτά και άλλα τόσο, που μια μέρα μόνο αφιερωμένη σε αυτήν απλώς ακούγεται τελείως παράλογα.
Τέλος, ένα μικρό απόσπασμα από τον λόγο της  Μαρίας Νεφέλης του Ελύτη:

Μαρία Νεφέλη: Περπατώ μες στ’ αγκάθια μες στα σκοτεινά

σ’ αυτά που ‘ναι να γίνουν και στ’ αλλοτινά 

κι έχω για μόνο μου όπλο μόνη μου άμυνα

τα νύχια μου τα μωβ σαν τα κυκλάμινα.

O καλλιτέχνης, το έργο του ή και τα δύο!!!!

26 Ιαν 2012

Προσωπική γνώμη εκφράζω: Από νωρίς ξεκαθάρισα αυτό το  ερώτημα στον εαυτό μου! 

  Άλλο πράγμα ο καλλιτέχνης άλλο πράγμα το έργο του! Δεν είναι ανάγκη να αποδέχεσαι το ίδιο ή μαζί, τον καλλιτέχνη και το έργο του. 

Σίγουρα το έργο του τον καταξιώνει! Σίγουρα οι καλλιτέχνες είναι έντονες προσωπικότητες, πολλές φορές οραματιστές, άλλοτε υπερβατικοί...έχουν αυτήν την ιδιαίτερη ψυχοσύνθεση!!!
Είναι καλλιτέχνης λέμε συγκαταβατικά, για να δικαιολογήσουμε τις κατά εμάς διαφορετικότητές τους.
Τι μένει όμως; Το έργο!
Αν έπρεπε να επιλέξουμε, τι θα επιλέγαμε από τα δύο;    

-Τη "ρωμιοσύνη" του Θεοδωράκη ή τον πολιτικό Θεοδωράκη; 

-Τη "Μαρία Νεφέλη" ή τον άνθρωπο Ελύτη;   

-Το "Θίασο" ή τον ίδιο το Αγγελόπουλο;   

Το αίνιγμα του Χίλτερ-Σαλβαντορ Νταλί

Ξερω! Θα μου πείτε ότι το ποιον του ανθρώπου καθορίζει και το έργο του. Σωστά!  Αλλά ο κρυφοφασίστας Νταλί και το έργο του είναι συμβατά; Τα τραγούδια του Έλβις με τη βελούδινη φωνή και ο θάνατος του, πνιγμένος στα ναρκωτικά πόσο ταιριάζουν;

Ας μάθουμε να χαιρόμαστε τα αληθινά έργα τέχνης δίχως τη μιζέρεια ή το μεγαλείο των δημιουργών τους!!!!!