Πολλές φορές μου θέτουν το ερώτημα: "ποιος είναι ο τόπος σου;". Και δεν εννοούν την Ελλάδα, αλλά απαιτούν να ονομάσω έναν ορισμένο τόπο της πατρίδας μας, τον οποίο εγώ τοποθετώ πρώτο στην καρδιά και την ψυχή μου.
Οι περισσότεροι πιθανότατα θεωρούν το ερώτημα αυτό αχρείαστο.
Τυχεροί αυτοί! Αγαπούν τον τόπο που
ζουν, πιθανόν να γεννήθηκαν και σε αυτόν,
ίσως και να μην χρειάστηκε ποτέ να τον
εγκαταλείψουν. Άλλοι πάλι έχουν αποδεχτεί
τον νέο τόπο, ο οποίος τους υποδέχτηκε
και τους έκανε να νιώθουν κομμάτι του.
Κι άλλοι, ζουν παντοτινά με τη νοσταλγία
του γενέθλιου τόπου τους, ορίζοντας
αυτόν ως δικό τους.
Δεν ανήκω σε καμία από τις παραπάνω κατηγορίες, διότι έχω την κατάρα – ίσως να 'ναι κι ευχή – να θεωρώ δικούς μου, περισσότερους του ενός, από τους τόπους που έχω ζήσει ή γνωρίσει. Όχι, δεν αναφέρομαι σε πολλούς, μεγάλους και εξωτικούς τόπους, ούτε έχω αφομοιώσει ποικίλους τρόπους ζωής για να χαρακτηρίζομαι ως πολίτης του κόσμου. Μιλώ για ξέχωρα κομμάτια της πατρίδας μου, τα οποία είχα την χαρά να γνωρίσω, άλλα περισσότερο κι άλλα λιγότερο καλά.
Ποτέ δεν θα ξεχάσω για παράδειγμα,
ένα εικοσιτετράωρο που πέρασα στο
Μονοδένδρι, στα Ζαγοροχώρια. Ανάσαινα
την πέτρα που σκέπαζε τα πάντα, γευόμουν
την καθάρια αύρα της περιοχής, άκουγα
τη βοή κάτω χαμηλά, εκεί που περνούσε
με ορμή ο Βοϊδομάτης, στάθηκα με δέος
στο ναΐδριο της Αγίας
Παρασκευής ενώ η φαντασία μου έφτιαχνε παιχνίδια στον χρονο - χώρο, ησύχασα στη βραδινή
σιωπή, που την έκανε πιο έντονη το
σεληνόφως, που αντιφέγγιζε στα γύρω
βουνά και δεν χρειάστηκε τίποτε
περισσότερο για να συνειδητοποιήσω,
ότι κι αυτός είναι δικός μου τόπος.
Ή μια άλλη
φορά, πολλά χρόνια πίσω, όταν βρέθηκα
στην Σκιάθο, κι από την παραλία της
Καναπίτσας αντίκριζα την απέναντι
πλαγιά, ως κάτω στη θάλασσα, όπου
το κύμα σίγουρα θα έγευε με την αλμύρα
του τα ξέφτια των δέντρων και τα ακροκέραμα των ελάχιστων κατοικιών. Και τότε πάλι,
γεμάτος ενθουσιασμό είπα, ότι σε έναν
τέτοιο τόπο, με ευχαρίστηση θα ζούσα.
Δήλωση σπουδαία αν αναλογιστείς το
νεαρό της ηλικίας.
Το μυαλό μου να αδυνατεί να χωρέσει όλη την ομορφιά, στη Λευκάδα, στους Εγκρεμνούς, όταν πρωί ακόμη βρεθήκαμε στην άδεια παραλία. Κάτασπρα, σμιλεμένα από της θάλασσα βότσαλα να σκεπάζουν απ΄ άκρη σε άκρη παραλία και βυθό, το ξάσπρισμα του γαλάζιου νερού, οι αχτίνες του καλοκαιρινού ήλιου που αστραφτόπαιζαν στην επιφάνεια της ακίνητης θάλασσας και πίσω μας να κρέμεται η γης, Θεέ μου, τι εικόνα ήταν αυτή!
Κι άλλη μια φορά, τότε που παραδόθηκα στη δροσερή αγκάλη της κρυστάλλινης θάλασσας στο Χορευτό, αφού προηγήθηκε το ανέβασμα και στη συνέχεια το κατέβασμα του μυθικού βουνού των
Κενταύρων, μια να πλησιάζεις τον ουρανό και την άλλη να κρύβεσαι κάτω από τα πυκνά φυλλώματα, στο ταξίδι μας από το Βόλο, εκεί ένιωσα και πάλι τη χάρη της δικής μου γης.
Το χωριό που μεγάλωσα, το μπονεντινό Όθος,
όπου στου Παπαδάκη το Λακί συμμετείχα σε ιστορικές ποδοσφαιρικές αναμετρήσεις ανάμεσα στην Κάτω και την Πάνω Γειτονιά. Κάπου εκεί ένα ραδιόφωνο μετέδιδε τα ματς της Κυριακής κι ανάμεσα στο ημίχρονο εκστασιασμένοι ακούγαμε το “Υπάρχω” του Καζαντζίδη. Κι απέναντι στο Μέγαρο διασκεδάσεων, πόσες αξέχαστες μα και πονεμένες στιγμές έζησα. Πίσω του, χαμηλότερα οι περίφημες Καλύ(β)ες και ακόμα πιο μακριά, η μοναδική κουκουναριά της περιοχής, όπου μια φορά το χρόνο γινόταν περιπετειώδης εξόρμηση για το ποιος θα προλάβει να τρυγήσει τους καλά φυλαγμένους καρπούς της. Με τον Άγιο Παντελεήμονα να βλέπει προς την Ανατολή, τον πιο αγαπημένο απ΄ όλους του Αγίους μας, σηματωρός της γενιάς μας, την Παναγία τη Γυνατού στους ξεχασμένους Εΰρους και τον Χριστό στο έμπα του χωριού, που τότε μου φαινόταν θεόρατος. Μνήμες σκόρπιες, αβίαστες, που πάντα θα με δένουν μαζί του.
Κι από εκεί στο Απέρι, έξι χρόνια ως έφηβος μαθητής και δέκα ως δάσκαλος. Τα πρώτα εύκολα, χρόνια ανέμελα, μου χάρισαν παντοτινές φιλίες και τρελές ιστορίες, που ίσως στους σημερινούς να ακούγονται σαν παραμύθια. Ποδοσφαιρική αναμέτρηση ομηρικών διαστάσεων, με έπαθλο έναν ντενεκέ μπισκότα Παπαδοπούλου. Εξετάσεις Φεβρουαρίου σε παγωμένη αίθουσα με σφινάκια κονιάκ για να αντέξουμε. Γάμοι και πάρτι, εντός κι εκτός της αυλής του κτιρίου. Και στην τρίτη Λυκείου, εκεί που δίναμε τον αγώνα για την εισαγωγή μας στο Πανεπιστήμιο, ονομαστήκαμε ηθοποιοί στο Παραμύθι χωρίς όνομα του Ιάκωβου Καμπανέλλη. Στα δεύτερα, λίγα χρόνια μόλις μετά, σήκωνα το βάρος ενός σχολείου, μαθαίνοντας γράμματα και πολιτισμό σε μαθητές πρόθυμους, που με αγάπησαν και τους αγάπησα. Εκεί πρωτοσυνάντησα τη γυναίκα μου, εκεί ξεκίνησα τη δική μου οικογένεια. Πώς να τα βγάλω απ΄ την καρδιά όλα αυτά;
Έζησα δύο έντονα χρόνια στο Ηράκλειο, ως σπουδαστής της Παιδαγωγικής Ακαδημίας, τα οποία μου έδωσαν την ευκαιρία μέσα από τις σπουδές μου, να αποκτήσω το πτυχίο του Δασκάλου και να ασκήσω ένα επάγγελμα το οποίο υπηρέτησα με όλη τη ψυχή μου. Πέρα από αυτό μου άνοιξαν τους ορίζοντές μου προς κάθε πλευρά, με πολιτικοποίησαν, μου έμαθαν για πρώτη φορά να στηρίζομαι στις δικές μου δυνάμεις και να τα βγάζω πέρα μόνος μου στις όποιες δυσκολίες. Μια πόλη, όπου μαζευόμαστε στα Λιοντάρια, ξεχυνόμαστε στα γύρω στενά για κρασοκατάνυξη, στην Μαρίνα για καφέ, στο Ενετικό Φρούριο για αγνάντεμα και όνειρα. Γνώρισα καλούς φίλους, τους οποίους διαμέσου των κοινωνικών δικτύων αλληλοπαρακολουθούμαστε ανακαλύπτοντας ότι ο χρόνος τελικά στάθηκε καλός μαζί μας. Δύο χρόνια, βαθιά χαραγμένα μέσα μου.
Κι ακολουθεί η Αλιστράτη, ο τόπος που ζω τα τελευταία είκοσι τέσσερα χρόνια, στον οποίο έχω φτιάξει το σπίτι στο οποίο μεγάλωσα την οικογένεια μου. Τόπος μεσόγειος στις παρυφές του Μενοικίου με τον ορίζοντα να χάνεται πίσω από το άλλοτε χρυσοφόρο Παγγαίο. Τόπος που στηρίζει την ανάπτυξή του στον πλούσιο κάμπο του, ο οποίος κρατά σε εγρήγορση τους ανθρώπους όλον τον χρόνο. Με το ονομαστό πλέον Σπήλαιο και τον Λόφο του Αγίου Κωνσταντίνου, σε πλεονεκτική θέση, ανάμεσα σε τρεις αγαπημένες πόλεις: Τις Σέρρες, τη Δράμα και την Καβάλα. Από το σχολείο της Αλιστράτης αφυπηρέτησα, γνωρίζοντας καλούς συναδέλφους, έχοντας ήσυχη τη συνείδησή μου, ότι έπραξα ως όφειλα προς την Πολιτεία και τους μαθητές μου.
Μα μέρος της καρδιάς μου κρατούν κι άλλοι τόποι της πατρίδας μου. Η Καστοριά με τη λίμνη και την Παλιά της πόλη, με μύθους και ιστορίες για τα γουναράδικα και τις πλάβες, με ναούς βυζαντινούς και αριστοκρατικά οικήματα, που μαρτυρούν το μεγαλείο άλλων εποχών.
Η Ναύπακτος με το γραφικό λιμανάκι της και τις γύρω καφετέριες, να σφύζει από ζωή σε όλη τη διάρκεια της ημέρας και της νύχτας και να ησυχάζει μόνο τις πολύ πρωινές ώρες. Κι εσύ περιδιαβαίνοντας στα στενά και ανηφορικά δρομάκια της, να αναλογίζεσαι τη βαριά ιστορία του τόπου και τη δύναμη εκείνων που επιβίωσαν ανάμεσα στη θάλασσα και το αγριάδα της περιοχής. Οι Δελφοί, χαμένοι μέσα σε πράσινες και απόκρημνες πλαγιές, που παραδόξως αντί να σε τρομάζουν, σου χαρίζουν την ομορφιά και τη γαλήνη που ο Απόλλωνας, ο θεός του φωτός, εξέπεμπε προς κάθε κατεύθυνση.
Ο βράχος της Ακρόπολης, στον οποίο η Αθηνά στέφθηκε νικήτρια δίνοντας αίγλη και διαχρονικότητα στην πόλη που τραγούδησε ο Παλαμάς. Που όταν σταθείς μπροστά στα Προπύλαια, στις Καρυάτιδες και τον Παρθενώνα, φουσκώνεις από υπερηφάνεια, αλλά και αναμετράσαι με το σήμερα.
Η Θάσος κρατά πάντα μια θέση στην καρδιά μου για τον απίστευτο συνδυασμό θάλασσας, βουνού και πράσινου. Για τις παραλίες της μα κυρίως για την βραδινή βόλτα στο παλιό λιμάνι του Λιμένα και το ποτό που απόλαυσα στην εκεί απάνεμη παραλία, ενώ απέναντι αναβόσβηνε ο φάρος, παντοτινό σημάδι ασφάλειας και ελπίδας.
Θα μπορούσα να συνεχίσω κι άλλο τον κατάλογο που άνοιξα. Ανώφελο όμως θα είναι. Γιατί όπως καταλαβαίνετε κάθε κομμάτι της Ελλάδας μας, κάθε γωνιά της, κι αυτές που ανέφερα κι άλλες πολλές που αφήνω, είναι δικές μου, είναι ο δικός μου τόπος, ατελείωτος, ολοφώτιστος, πλάνος μα και τόσο οικείος.
Κλείσε μέσα στην ψυχή σου την Ελλάδα (...) και θα αισθανθείς μέσα σου να λαχταρίζει κάθε είδος μεγαλείου. Διονύσιος Σολωμός
