Συνομιλώντας με την ηρωίδα του Χρήστου Βακαλόπουλου, Ρέα Φραντζή, του μυθιστορήματος Η Γραμμή του Ορίζοντος.
“Ήταν ένα περίεργο παιδί που
δεν μιλούσε ποτέ, οι Έλληνες ήταν ακόμα
ντροπαλοί τον Ιούλιο του 1971, μιλούσαν
ελάχιστα.”
Η πραγματικότητα είναι πιο πολύπλοκη. Θα σου έλεγα
ότι τα αγόρια μοιράζονταν, τότε τουλάχιστον, σε δύο κατηγορίες. Εκείνα που ήταν διατεθειμένα να τσαλακώσουν
προσωρινά την πρόσοψή τους δεχόμενα
μια πιθανή άρνηση από τα χείλη εκείνης, που για μια στιγμή πετάρισε το είναι
τους και τα άλλα, τα ντροπαλά ή δειλά
αν προτιμάς, που θεωρούσαν ότι μια
αρνητική απάντηση, συνεπαγόταν την
οριστική καταβαράθρωσή τους από τον
αόρατο θρόνο στον οποίο είχαν τοποθετήσει,
αυτοί οι ίδιοι, τον εαυτό τους.
Και δεν χρειαζόταν να είσαι ούτε Ελβετός ούτε Άγγλος ούτε Έλληνας, απλώς αρσενικός, που από μικρός έδινες αλλεπάλληλες μάχες ενηλικίωσης. Από το γκολ που έπρεπε να βάλεις στην αλάνα, το πρώτο τσιγάρο που έπρεπε να γίνει με την εγγραφή σου στο Γυμνάσιο, τα πρώτα ποτήρια ποτού που όφειλες να αντέξεις όρθιος, ως την πρώτη φορά που θα επισκεπτόσουν τη γειτονιά με τα κόκκινα φανάρια. Έτσι γινόταν, σχεδόν όλοι το ήξεραν και σχεδόν όλοι το είχαν αποδεχθεί. Είπαμε η πραγματικότητα είναι πιο πολύπλοκη.
Τι σκέφτονταν, τότε, τα κορίτσια απέναντι στις καρέκλες που τοποθετούνταν περιμετρικά του χοροστασίου, όπου γίνονταν τα πάρτι με βερμούτ; Τα αγόρια μόνο εικασίες μπορούμε να κάνουμε. Για ένα μόνο είμαι σίγουρος, ότι τότε στην πλειοψηφία τους, αρνούνταν να μπουν γρήγορα στο παιχνίδι των σχέσεων, είχαν τη δύναμη να περιμένουν τον πρίγκιπα του παραμυθιού τους, στην ύπαρξη του οποίου είχαν πιστέψει με τρόπο αναμφισβήτητo, ώστε όταν αυτός θα στεκόταν κάποια στιγμή γυμνός απέναντί τους, τις περισσότερες φορές η πίστη τους στην ύπαρξή του τις είχε τυφλώσει τόσο, που το παραμύθι θα καταντούσε αληθινός εφιάλτης. Υπήρχαν βέβαια κι εκείνες που ευτύχησαν...
“...πλούσιες Περσίδες του έλεγαν ότι η ευτυχία μπορεί να είναι απόλυτη, ..., η ευτυχία διαλέγει με προσοχή τις παρέες της και τις κρατάει για πάντα κοντά της...”
Πάντα υπάρχει και η άλλη πλευρά, κι εδώ γεννάται το χιλιοειπωμένο ερώτημα, άραγε υπάρχει ευτυχία κάπου, έστω κι ως ελάχιστες στιγμές στον χρόνο ή κι αυτή είναι ένα ακόμα ανθρώπινο εφεύρημα, μια ψευδαίσθηση ότι άξιζε σε κάτι η ζωή μας;
Αλλά εδώ δεν μιλάμε για δεκατριάχρονα που έκαναν τσιγάρο στα κρυφά, ούτε καν για δεκαεξάχρονες με όλον τον κόσμο στην ποδιά τους, ούτε για κανέναν από το ξανθό γένος, ούτε βέβαια για κάποιες πλούσιες Περσίδες, αλλά για σένα, τη Ρέα Φραντζή, τριάντα δύο χρόνων, τη μελαχρινή με τα μαύρα γυαλιά και το τσιγάρο στο στόμα, την ελαφριά ντυμένη, με λίγα χρήματα στην τσέπη της, η οποία σπούδασες κάποτε Πολιτικές επιστήμες, η οποία είσαι έτοιμη να χωρίσεις, γι' αυτό βρέθηκες στην Πάτμο, για λόγους, που όπως ισχυρίζεσαι δεν γνωρίζεις, έτσι λες, σίγουρα ξέρεις πιστεύω εγώ, απλώς σε βολεύει προς στιγμή να τους κρατάς σε κάποια κρυφή γωνιά, βαθιά στην ψυχή σου. Πάντα ξέρουμε!Και δεν χρειάζεται να είσαι ούτε
Άγγλος, ούτε Ελβετός ούτε να ανήκεις σε κανενός είδους
ξανθό γένος (προερχόμενο από τον
πλούσιο ευρωπαϊκό Βορά), αυτό που
κατακλύζει τις παραλίες μας κάθε
καλοκαίρι, για να ξέρεις τον μυστηριώδη
τρόπο να μαυρίζεις ομοιόμορφα, ως σημείου
τελειότητας στον ήλιο. Και η παιδική φίλη σου να προσπαθεί να τους μιμηθεί, ακόμα και στο τέλειο μαύρισμά τους, και σε όλα τα υπόλοιπα και ποτέ να μην το πετυχαίνει. Αναμενόμενο! Εμείς γεννηθήκαμε στον ήλιο, τον απολαμβάνουμε όλο τον χρόνο, δεν τον ποθούμε, δεν μας χρειάζεται το τέλειο μαύρισμα για να αποδεικνύουμε ότι περάσαμε τις διακοπές μας κάτω από τον λαμπρό ήλιο της Μεσογείου...τόσο απλά! Ίσως θα έπρεπε να τους μοιάσουμε σε άλλα πράγματα, όπως την οργάνωση των κοινωνιών τους, όπως την βαθιά ριζωμένη τους αντίληψη ότι το συλλογικό συμφέρον είναι υπέρτερο του ατομικού, ότι πρέπει να μιλάμε λιγότερο και να πράττουμε περισσότερα. Ναι! "Η Ελβετία είναι πολύ καθαρή" και οι Γερμανοί πολύ οργανωτικοί και οι Ιταλοί ερωτεύσιμοι και οι Σκανδιναβοί σκληροτράχηλοι και οι Γάλλοι σωβινιστές, ναι, όλα αυτά τα στερεότυπα καλά κρατούν, αλλά εμένα, που έχω την τύχη ή την ατυχία να ζω εδώ, πόσο με ενδιαφέρουν αυτά; Εμένα απλώς, Ρέα Φραντζή, με πονάει, το γεγονός ότι δεν έχουμε βρει ακόμη τα πατήματά μας, να μπορούμε να σταθούμε μόνοι μας, να μην ζηλεύουμε κανένα τους. Κι ακόμα με πονάει περισσότερο ότι μέρα με τη μέρα, γενιά με τη γενιά, χάνουμε την ταυτότητα μας, μαϊμουδίζουμε όλα τα κακέκτυπα της Δύσης, σαν οι σταυροφορίες να πέτυχαν τον σκοπό τους, μετά από τόσους αιώνες. Ναι! Εδώ συμφωνώ μαζί σου, αγαπητέ κύριε Βακαλόπουλε. Κι όχι δεν μας κατέκτησαν οι ορδές των τουριστών, που όπου σταθούν αποθανατίζουν τα τοπία μας με τις τέλειες φωτογραφικές του μηχανές, δεν κατακτιέσαι με αυτόν το τρόπο, υπάρχουν ισχυρότεροι τρόποι. Ο κινηματόγραφος, η τηλεόραση, τα έντυπα, οι εικόνες στην οθόνη μας, που διαφημίζουν ότι εκεί στη Εσπερία όλα είναι τέλεια, όλα είναι σύγχρονα, όλα προοδεύουν καθημερινά.
“...πέρασε πέντε χρόνια
νομίζοντας ότι είναι παντρεμένη,
προσπάθησε να διώξει μακριά τον παιδικό
της εαυτό, τον έκανε κόσκινο από ψηλά
ενώ αυτός ήταν μαζί της, τον πέρασε για
κάποιον εχθρό και τον πυροβολούσε κάθε
μέρα, τον είχε στο στόχαστρο, δεν τον
άφηνε να βγει στα μέρη του.”
Ρέα Φραντζή τελικά ήξερες! Μπορεί αυτό που ήξερες να ήταν λάθος αλλά έτσι συμβαίνει συνήθως. Δεν φταίει ο άντρας σου, ούτε κι εσύ φταις, σίγουρα όχι τόσο πολύ όσο θέλεις να λες, ούτε βέβαια και η ριμάδα κοινωνία. Μάλλον οι ευθύνες ανήκουν στον ίδιο τον γάμο και τα όρια που σου επέβαλε. Που από την μία μέρα στην άλλη βρεθήκατε και οι δύο εγκλωβισμένοι μέσα σε ένα πλαίσιο με κανόνες και υποχρεώσεις, που ο ενθουσιασμός της προηγούμενης, ενώ υποσχόταν παντοτινή αγάπη, γρήγορα σας εγκατέλειψε. "Παντοτινή αγάπη", κλισέ χολιγουντιανής ταινίας. Και αρνείσαι να τα δεχθείς όλα αυτά, στοχοποιώντας ως υπεύθυνη εσένα για τα γκρέμισμα κάθε παιδικού σου ονείρου. Μα και σε ποιον δεν συμβαίνει το ίδιο; Δύο επιλογές έχεις, ή παλεύεις για να επιβιώσεις μέσα σε αυτήν τη σύμβαση ή τα βροντάς όλα, συνεχίζοντας να παλεύεις αυτή τη φορά για την κατάκτηση κάθε ονείρου σου. Και οι δύο επιλογές έχουν το τίμημά τους. Η πρώτη τον συμβιβασμό στην πραγματικότητα και η δεύτερη να παρασυρθείς από το όνειρο σε έναν δύσβατο μονοπάτι, γεμάτο αποτυχίες. Ή και πάλι μπορεί να είσαι από εκείνες τις λίγες, που κατορθώνουν το ακατόρθωτο. Πάντα η επιλογή θα είναι δική σου!
Τίποτε δεν μένει ίδιο, ειδικά από δεκαετία σε δεκαετία όλα αλλάζουν, αλίμονο αν έμεναν ίδια, το διαπιστώνεις κι εσύ. Όλα γίνονται πιο γρήγορα, οι σχέσεις, οι συνευρέσεις, όλα πια τρέχουν, ίσως πιο γρήγορα απ' ότι μπορείς να αντέξεις, μόνο η απλότητά τους μένει η ίδια, όπως τότε που ήσαστε μαθήτριες:
"Όταν έδειχνες την Παρθένο πάνω στο χοντρό μολύβι με τα ζώδια σήμαινε ότι είσαι ερωτευμένη μαζί του. Αν σου την έδειχνε κι αυτός από μακριά, τότε τα είχατε. Αν ήθελες να τα χαλάσετε, έπρεπε να δείξεις τους Διδύμους."
Κάπως έτσι και σήμερα. Δεν χρειάζονται πολλά λόγια πλέον, ούτε ψεύτικα ερωτόλογα, ένα μήνυμα ή ένα moji στο κινητό, μια κίνηση ότι ήλθε η ώρα κι όλα θα πάρουν το δρόμο τους. Βλέπεις Ρέα, όσο κι αν θέλουμε κάποια πράγματα να σταματήσουν κάπου, όλα κινούνται αδιάκοπα, όλα προχωρούν, όλα μας προσπερνούν, μα στο βάθος τους μένουν ίδια. Ίδιος παραμένει και ο πόνος που προκαλεί η απογοήτευση, όταν γκρεμίζονται τα πιο ουρανοπέταγα όνειρά μας.
"Γνωρίστηκαν στην Βενετία, με φόντο τους κλεμμένους Βυζαντινούς θησαυρούς, είπε ναι, δέχθηκε."
Δεν ξέρω αλήθεια αν εσένα Ρέα Φραντζή, σε απασχόλησαν ποτέ τόσο πολύ, όσα βρίσκονταν γύρω σας, όσα κρύβονταν πίσω από τον Γιάννη όταν σου έκανε πρόταση γάμου, μόνο τρεις μήνες μετά την πρώτη σας γνωριμία, εκεί στη Βενετία. Το τέθριππο του θριάμβου που κοσμούσε τον ιππόδρομο της Κωνσταντινούπολης, το σύμπλεγμα της Τετραρχίας του 3ου αιώνα, το στέμμα του Λέοντα του Στ' του Σοφού, το δισκοπότηρο του αυτοκράτορα Ρωμανού. Σημασία δεν τους έδωσες ούτε τότε ούτε και τώρα! Αυτά απασχολούν τον δημιουργό σου, τον Βακαλόπουλο, εσένα όμως όχι. Εσένα το μόνο που σε ενδιέφερε ήταν ο Γιάννης και ο έρωτας σας, το καρδιοχτύπι που ένιωσες όταν σου έκανε την πρόταση κι εσύ χωρίς να σκεφτείς πολλά πολλά απάντησες ναι. Μα και τώρα που βρίσκεσαι στην Πάτμο, σε ένα από τα εναπομείναντα λείψανα του Βυζαντινού πολιτισμού, με τις ορδές των τουριστών γύρω σου, με τα δικά σου ερωτήματα από το που ξεκίνησες και που βρίσκεσαι, και πάλι δεν νομίζω ότι σε απασχολούν τέτοιου είδους ζητήματα. Τι πιο φυσιολογικό;
Όσο κι αν επαίρεται ο κάθε συγγραφέας, ότι οι ήρωες του είναι δικά του δημιουργήματα, τόσο εκείνοι αυτονομούνται, τόσο εκείνοι αναλαμβάνουν το βάρος της δικής τους ύπαρξης, τόσο εκείνοι σπάνε τον ομφάλιο λώρο που τους δένει μαζί του. Ένα ακόμα από τα θαύματα της Λογοτεχνίας.
Αυτονομημένη από τις ιδεοληψίες του συγγραφέα, θα συναντήσεις στις Λεύκες την περιπλανώμενη Ταϊλανδέζα Λι, που ξέμεινε στο νησί, τον Γάλλο που ξεχάστηκε στη δεκαετία του 50', τον Ισπανό σεναριογράφο, τον ντόπιο βοσκό, κι αυτό που θα κινήσει το ενδιαφέρον σας θα είναι η ιστορία του πλούσιου Αιγύπτιου, με καταγωγή από την Πάτμο, που έκτισε εκεί στη μοναξιά, τη διώροφη έπαυλη σε Ιταλικό στυλ, για να στεγάσει την ερωμένη του. Μα το μόνο που σε απασχολεί στα αλήθεια Ρέα, είναι να βρεις τα κατάλληλα λόγια, τα πιο δύσκολα λόγια, αυτά που πρέπει να γράψεις στον Γιάννη για να του ανακοινώσεις τη δίχως επιστροφή αναχώρησή σου. Διότι τα λόγια δεν είναι τόσο εύκολα, συνήθως άλλα έχεις στο μυαλό σου κι άλλα λες, μόλις γράψεις την πρώτη λέξη οδηγείσαι αλλού, είναι δύσκολο το σωστό συνταίριασμα των λέξεων, τελικά καταλήγεις στην πιο απλή λύση, όσα θέλεις να πεις, να τα λες με τη σιωπή σου.
Ρέα Φραντζή, χάρηκα για τη γνωριμία, έστω κι αν η πραγματικότητα είναι πιο πολύπλοκη απ' ότι συνήθως έχουμε στο μυαλό μας, εύχομαι ο δρόμος που ακολούθησες να είναι ευκολοδιάβατος, κι αν πέσεις γρήγορα να σηκωθείς, πιο δυνατή την επόμενη φορά, εύχομαι να φτάσεις εκεί που ποθείς, εκεί που μόνο εσύ ξέρεις, εκεί που η παιδική απλότητα μπορεί να σκεπάσει κάθε αγωνία σου!
Υγ: Η εικόνα της Ρέας Φραντζή, είναι δημιούργημα της τεχνητής νοημοσύνης
