Το θέματα όμως της αυξανόμενης νεανικής βίας και παραβατικότητας, τα οποία προβάλλονται τελευταία από τα ΜΜΕ (1500 υποθέσεις μόνο τα τρία τελευταία χρόνια, καταγεγραμμένες από την αστυνομία), δεν με αφήνουν ασυγκίνητο.
Ειδικά όταν βλέπουμε, ότι αφορούν πια και παιδιά της προεφηβικής ηλικίας. Για τον απλό λόγο ότι όλο αυτό, για έναν που βίωσε για τριάντα πέντε χρόνια την ελληνική εκπαιδευτική πραγματικότητα, το είχα προβλέψει, το συζήταγα με τους συναδέλφους μου, γνώριζα τι συνέβαινε διότι το ζούσα στην καθημερινότητά μου.
Τι ζούσα, γνώριζα και προέβλεπα;
Ζούσα ένα δημόσιο σχολείο, όπου ο κάθε πικραμένος γονιός, έβρισκε ασφαλές καταφύγιο για να ξεσπάσει την όποια οργή του, ξέροντας ότι αυτό ήταν ανίκανο να αντιδράσει απέναντι του με οποιονδήποτε νομικό τρόπο. Πολλές φορές η οργή έφτανε ως την ύβρη ή τη χειροδικία, (ευτυχώς όχι σε εμένα αλλά πολλοί συνάδελφοι μου την έχουν νιώσει στο πετσί τους, ως και απαγωγή διευθυντή είχαμε). Κι αυτά γίνονταν κατά κανόνα μπροστά στα μάτια των έκπληκτων μαθητών, οι οποίοι εύκολα ελάμβαναν το μήνυμα ότι "κουμάντο" εδώ κάνει ο γονιός κι όχι ο εκπαιδευτικός, το σχολείο, το κράτος.
Γνώριζα από τα μέσα ένα απαξιωμένο δημόσιο σχολείο, στο οποίο οι ποινές ουσιαστικά έχουν εξαφανιστεί, δίνοντας το μήνυμα στον μαθητή, ότι μπορεί να συμπεριφέρεται σε αυτό όπως νομίζει ή όπως διδάσκεται από το σπίτι του, εφόσον δεν θα υποστεί καμία πραγματική τιμωρία.
Ζούσα καθημερινά τα παιδιά που μεγάλωναν, χωρίς να τους ορίζεται κανενός είδους όριο στη συμπεριφορά τους, μαθητές που αγνοούσαν και αγνοούν στοιχειώδεις κανόνες ευγένειας. Ζούσα ένα σχολείο, όπου η βασική παιδαγωγική αρχή, που συνδέει την ανάρμοστη συμπεριφορά ή την καταδικαστέα πράξη με την ανάλογη τιμωρία, να είναι απούσα.
Προέβλεπα ότι αυτό δεν θα έμενε στο σχολείο διότι μακροπρόθεσμα δημιουργεί στους μαθητές την πλαστή εντύπωση, ότι έτσι θα γίνονται τα πράγματα και στην ευρύτερη κοινωνία, που σιγά σιγά εντάσσονται όσο μεγαλώνουν. Δηλαδή ότι θα τους επιτρέπεται να τραμπουκίζουν ελεύθερα, να είναι αγενή, να κάνουν ότι θέλουν, να λειτουργούν με κανόνες συμμορίας, εφόσον κανένας δεν θα επιβάλει τα όρια ή την αρμόζουσα τιμωρία. Δυστυχώς όμως γι΄ αυτούς τους "απροετοίμαστους πολίτες", βλέπουμε τον τελευταίο καιρό την αστυνομία να αντιδρά, οι εισαγγελείς να αυστηροποιούν την κρίση τους, να συλλαμβάνονται και οι γονείς τους, διότι η κατάσταση έχει ξεφύγει. Δράση και αντίδραση. Και τότε όλοι πέφτουν από τα σύννεφα! Παιδιά και γονείς κάθε κοινωνικής διαστρωμάτωσης!
Είναι γνωστή η ρήση: Όπου κλείνει ένα σχολείο ανοίγει μια φυλακή. Στο σήμερα θα την παράφραζα ως εξής: Όπου το σχολείο δεν επιτελεί τον ρόλο του, ακολουθούν οι διωκτικές και εισαγγελικές αρχές. Το σημερινό σχολείο είναι ένα αυστηρά γνωσιοκεντρικό σχολείο (ελέω Πανελληνίων), όπου το κομμάτι της αγωγής, του έχει αυθαίρετα αφαιρεθεί, είτε με την ανοχή της πολιτείας είτε με τη θέληση των γονέων είτε εξαιτίας της απογοήτευσης των εκπαιδευτικών.
Ένα απαξιωμένο δημόσιο σχολείο, που υπολείπεται σε υλικοτεχνική υποδομή, με κτίρια ακαλαίσθητα και ασυντήρητα στο μεγαλύτερο τους μέρος και με εκπαιδευτικούς που χάνονται σε έναν κυκεώνα γραφειοκρατικών διαδικασιών. Κι επειδή υπάρχουν ενστάσεις σε αυτό, ας συγκρίνει κάποιος ένα δικό μας σχολείο με ένα οποιοδήποτε της Δυτικής Ευρώπης.
Έχουμε λοιπόν ένα απαξιωμένο δημόσιο Ελληνικό σχολείο, που παρά τις φιλότιμες προσπάθειες των περισσότερων εκπαιδευτικών του, δεν μπορεί να υπερβεί τους παραπάνω σκοπέλους. Κι όσο δεν δίνει το σήμα το αρμόδιο υπουργείο προς τους εκπαιδευτικούς, να πάρουν και πάλι στα χέρια τους την όποια εξουσία τους αρμόζει για να υπηρετήσουν όχι μόνο τους μαθητές αλλά και την κοινωνία, τίποτε δεν πρόκειται να αλλάξει, τόσο πιο συχνά θα γίνονται τα φαινόμενα της νεανικής παραβατικότητας και τόσο πιο έντονη θα είναι η επέμβαση της αστυνομίας και των δικαστικών αρχών.
Κι όσοι μιλάνε για μια κακή συγκυρία ως απόρροια της οικονομικής κρίσης ή του εγκλεισμού λόγω κόβιντ, (έπαιξαν κι αυτά το ρόλο τους) να ξέρουν ότι αυτή η εικόνα στα σχολεία μας ξεκίνησε πολύ πιο μπροστά και τώρα απλώς θερίζουμε τους καρπούς της.
Λένε ότι η αγωγή των παιδιών είναι υπόθεση της οικογένειας. Θα το δεχόμουν, αν οι γονείς αντιλαμβάνονταν την ευθύνη τους ή αν άφηναν κατά μέρος τους εγωισμούς τους και τις προσωπικές τους ιδεοληψίες. Πάντα εξαιρέσεις υπάρχουν, αλλά η μεγάλη μερίδα των μαθητών χρειάζεται όρια τα οποία μόνο το σχολείο μένει για να θέσει. Κι όσοι από εμάς εντρυφήσαμε στην παιδαγωγική επιστήμη, ξέρουμε ότι τα σαφή όρια χαρίζουν στα παιδιά ηρεμία, δίχως την αγωνία του απρόβλεπτου. Δημιουργούν παιδιά κοινωνικά, με ενσυναίσθηση, έτοιμα για τις προκλήσεις της ζωής. Μακάρι οι οικογένειες να το αντιλαμβάνονταν αυτό.
Ας αφήσουμε λοιπόν το σχολείο να επιτελέσει και τους δύο ρόλους του, οι οποίοι αποτελούν και συνταγματικές επιταγές, την καλλιέργεια της γνώσης μαζί με την ευρύτερη αγωγή, που πρέπει να λαμβάνει ένας ελεύθερος και ικανός πολίτης. Διότι και οι μαθητές, πολίτες είναι.
ΥΓ: Υπάρχουν και πολλές άλλες παράμετροι, δεν τις αναπτύσσω όμως, μένω σε αυτά τα λίγα και βασικά. Όπως υπάρχουν και πολλές οικογένειες, που αντιστέκονται, αλλά με πολύ μεγάλη δυσκολία, μιας και είναι σχεδόν αδύνατον να διαφοροποιηθούν τα παιδιά τους από την ομάδα της τάξης, που λειτουργεί όπως ανέφερα παραπάνω.
