Αν όχι Μαραντόνα, τι;

   Η ανάρτησή μου αυτή γίνεται με αφορμή μία εικαστική παρέμβαση σε ένα σχολείο της χώρας μας, τον Γενάρη του 2020. Συγκεκριμένα μιλώ για το 3ο Δημοτικό Σχολείο Καλαμαριάς, όπου ο γκραφίστας Ηλίας Στύλου με την καλλιτεχνική υπογραφή Hayate έφτιαξε την μορφή του διάσημου Αργεντίνου ποδοσφαιριστή Ντιέγκο Μαραντόνα. 

  Οι εκπαιδευτικοί του σχολείου και μερίδα γονέων διαμαρτυρήθηκαν και ζήτησαν το σβήσιμο του έργου διότι με την εικόνα αυτή διαφημίζεται ένας άνθρωπος που στην προσωπική του ζωή κάθε άλλο από καλό παράδειγμα ήταν (ναρκωτικά). Ο καλλιτέχνης δεν δέχεται με κανέναν τρόπο την καταστροφή του έργου του, υποστηρίζοντας ότι έχει φτιάξει τον ποδοσφαιριστή, όπως ήταν στα νιάτα του, τότε που από ένα φτωχό παιδί των παραγκουπόλεων ξεκινούσε για να κατακτήσει τον κόσμο και ο Δήμαρχος, παίρνει παίρνει την θέση του καλλιτέχνη, δηλώνοντας ότι το έργο θα παραμείνει ως έχει. Από μένα, σεβαστές και οι δύο απόψεις.

  Με την ευκαιρία λοιπόν αυτού του γεγονότος, θα σας παρουσιάσω κάποια άλλα έργα τα οποία διακοσμούν με επιτυχία, τους κενούς και άχαρους τοίχους των σχολείων μας. Και στη συνέχεια θα τοποθετηθώ επί του θέματος.

  Το παραπάνω έργο είναι από το 133ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών (Κυψέλη), το οποίο φιλοτέχνησε ο γκραφίστας streetart Gospel με τίτλο Πάνθεον. Το έργο έγινε με την ευκαιρία των διακοσίων χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση και διακρίνονται οι μορφές της Μπουμπουλίνας, του Κολοκοτρώνη και του Κανάρη. Για την ιστορία, πριν από λίγες μόλις μέρες το έργο βανδαλίστηκε αγρίως από τους γνωστούς, αγνώστους.

  Το Δημοτικό Σχολείο Καναλακίου της Πρέβεζας, συνεργάστηκε με τον εικαστικό Λεωνίδα Γιαννακόπουλο που δημιούργησε το έργο: Η κιβωτός των Ονείρων. Στην προσπάθεια να ομορφύνουν το σχολείο τους, υπήρξε άριστη συνεργασία μεταξύ των εκπαιδευτικών του σχολείου, των τοπικών αρχών, του συλλόγου γονέων και κατοίκων του τόπου. Και απ'  ότι βλέπουμε, το αποτέλεσμα τους δικαιώνει.

  Το καλοκαίρι του 2020, ο σύλλογος Γονέων του Δημοτικού Σχολείου Άνω Σύρου σε συνεργασία με την εικαστικό, Αγνή Ρούσσου και την χειροτέχνη Κατερίνα Ρούσσου, αποφασίζουν να δώσουν μια πιο ευχάριστη νότα στο σχολείο τους και απ' ότι βλέπουμε, έχουν κατορθώσει να δώσουν στον χώρο μία σύνθεση με φαντασία και χρώματα, σίγουρα κατάλληλη για τον συγκεκριμένο χώρο.

   Η  τοιχογραφία που βλέπουμε, έγινε στο Δημοτικό Σχολείο Μαντουδίου, με δημιουργό του έργου τον grafiti art ΚΕΖ και με χορηγία των χρωμάτων Vitex και του PraktikerHellas. Κι εδώ πιστεύω, ότι πέρα από το καλόγουστο αποτέλεσμα, υπάρχει κι ένα πολύ διακριτό για τους μαθητές μήνυμα. 

   Ο θρυλικός, λογοτεχνικός ήρωας, Δον Κιχώτης, του Θερβάντες, κοσμεί το 52ο Δημοτικό Σχολείο της Αθήνας, έργο του Ισπανού καλλιτέχνη Monomatic.

  Το Σχολικό συγκρότημα ΤΑΛΩΣ του Ηρακλείου Κρήτης, επέλεξε ως θέμα του τον μυθικό μας ήρωα, Θησέα, τον φονέα του Μινώταυρου. Το έργο δημιούργησε η ομάδα VV Crew, που αποτελείται από τους Νεφέλη Σουλακέλλη και τον Νίκο Τσιρκινίδη.  

  Θα μπορούσα να παραθέσω και πολλά ακόμα παραδείγματα ή αν θέλετε κι εσείς να ψάξετε διαμέσου του google, όπου θα διαπιστώσετε ότι η φαντασία των καλλιτεχνών δεν έχει όρια. Η θεματολογία τεράστια. Από την μυθολογία, τη λογοτεχνία, την ιστορία, τον πολιτισμό, τον κόσμο των παραμυθιών, τα προβλήματα που απασχολούν τον σημερινό άνθρωπο  κ.α.

  Φυσικά και από τον αθλητισμό. Αν όμως είχα λόγο, και λαμβάνοντας υπόψη μου ότι όλη η φασαρία έγινε στη Θεσσαλονίκη, θα προτιμούσα κάποιον από τους μεγάλους αθλητικούς σταρ της πόλης, όπως τον Κούδα ή τον Χατζηπαναγή για παράδειγμα. Ή ακόμα τον Γκάλη. Γιατί όχι έναν από τους Ολυμπιονίκες: Πατουλίδου, Μελισσανίδη, Ταμπάκο, ή ακόμη και κάποιον παραολυμπιονίκη όπως τον Ταϊγανίδη.

  Καλός λοιπόν ο Μαραντόνα αλλά ας μάθουμε στα παιδιά μας, πρώτα πρώτα να είναι υπερήφανα για ανθρώπους της δικής τους πόλης, της δικής τους χώρας, οι οποίοι έχουν σίγουρα και σημαντική προσωπική ζωή  ο καθένας τους.

Θεσσαλονίκη

Ο Λευκός Πύργος... Ισχυρότατο σύμβολο της πόλης. Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας φυλακή και τόπος   βασανιστηρίων, σήμερα στεγάζει το μουσείο της ιστορίας της πόλης. 

Αγία Σοφία, ένας από τους παλαιότερους βυζαντινούς ναούς της πόλης ( 7ος αιώνας π.Χ.) 

Ομπρέλες, εμβληματικό έργο του Ζογγολόπουλου, στη νέα παραλία της πόλης.

Νέα παραλία, ένα έργο που δίνει άλλον "αέρα" στην πόλη... της προσθέτει χαρακτήρα παράλιας πόλης με ανοιχτούς  ορίζοντες.  

Θέα προς την Πιερία από τη λεωφόρο Νίκης

Ροτόντα: Οικοδόμημα της Ρωμαϊκής εποχής με άγνωστη χρήση, στη συνέχεια Ναός των Αγίων Ασωμάτων, Τζαμί στα χρόνια της Τουρκοκρατίας και μετά την απελευθέρωση Ναός του Αγίου Γεωργίου. Σήμερα η χρήση της μοιράζεται ανάμεσα στην αρμόδια εφορία αρχαιοτήτων και την εκκλησία. 

Πεζόδρομος Δημητρίου Γούναρη με πλατεία Ναυαρίνου... 

Χορεύουν οι ελέφαντες και πάντα την πληρώνουν τα μυρμήγκια.

04 Μαρ 2017

 

Θεσσαλονίκη, δεκαετία 50

Μου αρέσουν τα ιστορικά μυθιστορήματα. Σε οποιαδήποτε εποχή κι αν εκτυλίσσεται η πλοκή τους. Είτε αναφέρονται σε φανταστικά είτε σε πραγματικά πρόσωπα. Φτάνει οι περιγραφές να είναι τέτοιες που να ξεγελιέσαι νομίζοντας ότι ζούσες τα γεγονότα, στο χρόνο που πραγματικά συνέβαιναν.  Φτάνει, να μπορείς κι εσύ να ζήσεις κάποιες από τις αγωνίες των πρωταγωνιστών. Με ικανοποιεί όταν η ανάγνωση σε βοηθά να ανακαλύψεις κάποιες από εκείνες τις λεπτομέρειες που δεν βρίσκεις στα κλασσικά βιβλία της ιστορίας. Όταν ανοίγουν κάποιες ακόμα χαραμάδες και φωτίζονται λίγο περισσότερο τα κρυμμένα μυστικά, των σκοτεινών υποθέσεων του παρελθόντος. 
  Και είναι γεγονός, ότι τα περισσότερα αναγνώσματα μου, ανήκουν σε αυτήν την κατηγορία. Ίσως, και η μεγαλύτερη λογοτεχνική παραγωγή στη βάση της, να είναι ιστορικά μυθιστορήματα ή διηγήματα. Φυσικό δεν είναι; Όταν κάποιος γράφει μια ιστορία, σε χρόνο παρελθοντικό, προσπαθεί να αναπλάσει, όσο πιο πιστά γίνεται, στο μέτρο βέβαια της δικής του αντίληψης, μια συγκεκριμένη εποχή. Όσο πιο μακρινή αυτή η εποχή, τόσο πιο δύσκολο! Όσο πιο κοντινή η εποχή, τόσο πιο εύκολο, αλλά και ευκολοφανέρωτα τα πιθανά λάθη. Ακόμα και οι πιο ουδέτερες ιστορίες, όπως ένα ρομαντικό ειδύλλιο, που το τοποθετείς σε κάποιον συγκεκριμένο ιστορικό χρόνο, για μένα έχει  χαρακτηριστικά του ιστορικού μυθιστορήματος. Η ανάπλαση μιας εποχής, σου προσφέρει ιστορική γνώση. Όσο πιο πιστή ανάπλαση, τόσο πιο στέρεη ιστορική γνώση αποκτάς για μια συγκεκριμένη εποχή. Εξάλλου η ιστορία δεν αποτελείται μόνο από μεγάλα γεγονότα, πολέμους, συνθήκες αλλά και από τα άλλα, τα μικρότερα(;), την εξέλιξη του πολιτισμού, τις κοινωνικές συνήθειες, την καθημερινότητα των ανθρώπων. 
Η ιστορία βέβαια δεν γράφεται μέσα από τα μυθιστορήματα. Είναι επιστήμη, έχει συγκεκριμένο πλαίσιο και μεθοδολογία, ο ιστορικός προσπαθεί να καταγράφει τα γεγονότα ως ουδέτερος παρατηρητής. Αυτό το τελευταίο βέβαια, δεν νομίζω ότι μπορεί να το καταφέρει κάποιος. Η προσωπική  ματιά, είναι πάντα ισχυρή και παρούσα. Από την άλλη, ο κάθε συγγραφέας, φτιάχνει ελεύθερα τους δικούς του μύθους, έχει την άδεια να παραποιεί τα ιστορικά γεγονότα, να τοποθετεί τους ήρωες του στους χώρους και τους χρόνους που αυτός επιλέγει. Εξάλλου το γνωστό  "κάθε ομοιότητα με πραγματικά πρόσωπα ή καταστάσεις, είναι τελείως συμπτωματική", πιστοποιεί αυτή την ελευθερία του συγγραφέα να αναφέρεται στα γεγονότα με την πιστότητα που αυτός επιθυμεί, ή μπορεί. 

Ένα ιστορικό μυθιστόρημα, είναι και αυτό της Σοφίας Νικολαΐδου: " Όταν χορεύουν οι ελέφαντες ". Αναφέρεται στην υπόθεση Στακτόπουλου και τη δολοφονία του Αμερικανού δημοσιογράφου Πολκ, το 1948.

 Μια υπόθεση, την οποία όσοι κάποια στιγμή γνωρίσαμε, σε οποιονδήποτε

βαθμό, ξέραμε ότι ήταν στημένη. Και δυστυχώς, αν και πιθανόν οργιστήκαμε, κατά βάθος ξέραμε ότι ήταν σχεδόν φυσιολογικό. Να καταδικάζεται ένας άνθρωπος, πιθανότατα αθώος, διότι τα μικρά η μεγάλα παιχνίδια που εξελίσσονται πάνω από εμάς, έτσι όριζαν. Ο Στακτόπουλος, δημοσιογράφος στην εφημερίδα "ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ", συμπαθών του ΚΚΕ ( το μόνο του σφάλμα! ) φυλακίζεται, ενώ οι δύο τάχατες συνεργοί του, μέλη του κομμουνιστικού κόμματος καταδικάζονται ερήμην εις θάνατο. Αποδεικνύεται αργότερα, ότι ο ένας, ο Βασβανάς ήταν εκτός Ελλάδας και ο άλλος ο Μουζενίδης ήταν νεκρός, την περίοδο που έγινε ο φόνος. Όταν αποφυλακίζεται ο Στακτόπουλος, σε κάθε τόνο διακηρύσσει την αθωότητα του, τέσσερις φορές ζητά την αναψηλάφηση της δίκης του, αλλά το "φοβισμένο;" δικαστικό σύστημα του το αρνείται...
Είναι μια ακόμα από εκείνες τις ιστορίες της Πατρίδας μας, που πλήγωσαν τον Λαό μας. Μια από εκείνες τις ιστορίες, που μας μοίρασαν σε καλούς και κακούς, σε νικητές και ηττημένους, σε εντός και εκτός συστήματος. Τυχερή, μέσα στη σημερινή της ατυχία, η νεολαία της Πατρίδας μας, που δεν ζει αυτόν τον παραλογισμό. Βγαίνεις ως χώρα νικήτρια μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, προσαρτάς ένα σημαντικό κομμάτι, τα Δωδεκάνησα κι εμείς αντί να ενωνόμαστε για να ορθοποδήσει ο τόπος μας, σκοτωνόμαστε μεταξύ μας, νομίζοντας ότι έτσι θα λύναμε τα προβλήματα του κόσμου. Και ακόμα χειρότερα, τελειώνει ο Εμφύλιος και οι αντιμαχόμενες παρατάξεις αρνούνται να δώσουν τα χέρια και να προχωρήσουν ως ένας Λαός. Ξέρω, οι πληγές είναι βαθιές και πονάνε, από όποια μεριά κι αν βρέθηκες. Δυστυχώς οι νικητές αρνούνται συγχώρεση στους ηττημένους ομοεθνείς τους αλλά και οι ηττημένοι ονειρεύονται ότι μένουν με το όπλο παρά πόδας.... 

Βόλευε! Βόλευε στους στρατηγικούς σχεδιασμούς των νέων αφεντικών του κόσμου αυτού. Οι Άγγλοι που παρέδιδαν την περιοχή στους Αμερικανούς, οι Σοβιετικοί που ακόμα δεν ξέρουμε για ποιον λόγο δεν επενέβηκαν ( με οποιονδήποτε τρόπο ) να σταματήσει ο εμφύλιος, αφού γνώριζαν ότι η περιοχή είχε δοθεί στη δύση.  

Οι δικοί μας ηγέτες... ηγετίσκοι θα έλεγα καλύτερα, από τη μια πλευρά να αγωνίζονται να γίνουν τα καλά παιδιά του δυτικού κόσμου και από την άλλη πλευρά να αρνούνται να δουν την πραγματικότητα. Αφελείς οι επισημάνσεις; Ίσως! Κατακαημένε Λαέ μου!
 

ο Στακτόπουλος στην δίκη του

Μέσα σε αυτό λοιπόν το ιστορικό πλαίσιο, η μοίρα(;) όρισε τον Στακτόπουλο να είναι το εξιλαστήριο θύμα στο φόνο του Πολκ. Χορεύουν οι ελέφαντες και πάντα την πληρώνουν τα μυρμήγκια... Ένα μυρμήγκι ήταν ο Στακτόπουλος, που η εξουσία δεν είχε τον παραμικρό ενδοιασμό να το πατήσει... Πάντα αυτό κάνουν οι εξουσίες. Φτάνει να μην βρεθείς στο δρόμο τους! Δεν φταις σε τίποτα! Σε τίποτα! Παρά μόνο, ότι ήσουν εκεί τη λάθος ιστορική στιγμή. Αν δεν ήταν ο Στακτόπουλος θα ήταν κάποιος άλλος. Κάποιος άλλος άνθρωπος!
 Στο μυθιστόρημα της Νικολαϊδου, όλα αυτά ξεδιπλώνονται ξανά, χάρις σε έναν μαθητή της τρίτης Λυκείου, του Μηνά, ο οποίος αν και έχει τα φόντα να περάσει σε όποια σχολή θέλει, αρνείται καν να δώσει τις περίφημες πανελλήνιες εξετάσεις. Ο Σουκιούρογλου, ο καθηγητής του της Ιστορίας, για να τον επαναφέρει στην πραγματικότητα(;), του αναθέτει ως εργασία τη διερεύνηση της υπόθεσης Στακτόπουλου. Η συγγραφέας με ένα συνεχές μπρος πίσω, από τo σήμερα στη δεκαετία του 50 και πάλι στο σήμερα, παρουσιάζει την υπόθεση αλλά και προσπαθεί να μπει στην ψυχή των σημερινών λυκειόπαιδων, που στα πιο ανέμελα τους χρόνια τους, συνθλίβονται κάτω από ένα ασήκωτο εξεταστικό σύστημα, διεκδικώντας το μέλλον τους.... "Για τον Σουκιούρογλου οι Πανελλαδικές ήταν τα καυδιανά δίκρανα. Ο εξευτελισμός που έπρεπε να υποστούν οι μαθητές προκειμένου να μυηθούν στο επόμενο στάδιο. Ο μέσος άνθρωπος θεωρούσε ότι οποιαδήποτε άλλη επιλογή εκτός απ'  το πανεπιστήμιο θα απέβαινε καταστροφική για τα ευφυή παιδιά που είχαν την προαίρεση και την επιθυμία να εκπαιδευτούν. Όμως η πραγματικότητα δεν αντιστοιχούσε στο ιδεαλιστικό αυτό αποκύημα. Πράγμα που απολάμβαναν οι πρωτοετείς φοιτητές και κατέληγαν  στα πέριξ του ιδρύματος καφενεία. "
 Συγχρόνως όμως η συγγραφέας φέρνει στο προσκήνιο κάποια ερωτήματα. Τι είναι η ιστορία; "Τα ιστορικά γεγονότα φτάνουν σε μας ήδη ερμηνευμένα, είναι πιο πονηρό απ΄ ότι νομίζουμε, θυμόταν τη φράση ενός δόκτορα με καρέ μαλλί και συρμάτινο σκελετό στα γυαλιά, πολύ σίγουρου για τον εαυτό του. Το ιστορικό συνεχές δεν έχει αρχή, μέση και τέλος διακήρυσσε. Η ιδεολογία της περιοδολόγησης έχει παρέλθει προ πολλού. Δεν μπορούμε να κόβουμε την ιστορία σε φέτες. καιρός να το παραδεχθούμε. Η ιστορία είναι μια κατασκευή. Μυθοπλασία, αυτή είναι η λέξη που ταιριάζει." Άραγε μαθαίνουμε ποτέ, τα πραγματικά ιστορικά γεγονότα; Αυτά, που έχουν αποτυπωθεί στα διάφορα ιστορικά βιβλία, είναι ακριβής εξιστόρηση εκείνων των γεγονότων ή φιλτραρισμένα από τη ματιά του κάθε συγγραφέα; Υπάρχει αντικειμενικότητα στην καταγραφή της ιστορίας; Μπορεί να υπάρξει ή όλα καλύπτονται κάτω από τις κυρίαρχες ιδεολογίες; Την ιστορία εντέλει ποιος τη γράφει; Ο νικητής και μόνο; 
 Τι είναι η δικαιοσύνη; "Η δικαιοσύνη είναι τυφλή; Ή μήπως κι αυτή υποτάσσεται στη δύναμη των γεγονότων που συμβαίνουν εκείνη τη στιγμή; Ένοχος; Αθώος; Ο Στακτόπουλος καταδικάστηκε. Δεν νομίζω να υπάρχει κάποιος σήμερα που να πιστεύει στην ενοχή του. Δικαστική πλάνη ή η δικαιοσύνη σε διατεταγμένη υπηρεσία; Μελετώντας προσεχτικά και σημειώνοντας τα highlights με το φωσφοριζέ μαρκαδοράκι του, ο Μηνάς κατάλαβε ότι η δικαιοσύνη είναι μια έννοια θεωρητική. Άμωμη στα χαρτιά. Στην πράξη όμως αρχίζουν οι διασαφηνίσεις, οι αστερίσκοι, οι ερμηνείες και οι διαξιφισμοί. Τα επιστημονικά βιβλία δεν είχαν κάθαρση, όπως οι τραγωδίες, ούτε αίσιο τέλος, όπως τα παραμύθια και οι σαπουνόπερες. "

 Το Χορεύουν οι ελέφαντες της Σοφίας Νικολαΐδου διαβάζεται εύκολα, σε φέρνει νοερώς στη Θεσσαλονίκη, σε δύο διαφορετικές περιόδους της ιστορίας ( δεκαετία του 50 και στα σημερινά χρόνια της κρίσης ), διερευνά τη σχέση της ιστορίας και της δικαιοσύνης, προβληματίζει για μία ακόμα φορά για τη "λογική" του εκπαιδευτικού μας συστήματος. Ένα μυθιστόρημα, που προβληματίζει γενικότερα, μια ιστορία που συμπληρώνει μία ακόμα ψηφίδα στο μωσαϊκό της ιστορίας της Πατρίδας μας. Της οδυνηρής, τις περισσότερες φορές ιστορίας μας...

ΥΓ: Η υπόθεση Πολκ, επισήμως είναι μη εξιχνιασμένη.