Διαβάζοντας το βιβλίο: "Θαυμαστός Καινούριος Κόσμος" του Αλντους Χαξλεϋ. ( 1 )

06 Φεβ 2016

  Ο Θαυμαστός Καινούριος Κόσμος, του Χάξλεϋ (1932),  μαζί με το Φαρενάιτ 451του   Μπράντμπερι Ρέι (1953), ανήκουν στα βιβλία εκείνα, που οι συγγραφείς τους προσπαθούν να προβλέψουν το μέλλον των ανθρώπων σε σχέση με την πρόοδο των επιστημών και των τεχνολογικών επιτευγμάτων τους.

 Ζητούμενο είναι η ευτυχία του ανθρώπου! Επιφανειακά τουλάχιστον, διότι αυτή ( η ανθρώπινη ευτυχία ) χρησιμοποιείται από τις μελλοντικές, παγκόσμιες κυβερνήσεις, απλά και μόνο ως πρόσχημα, για να ελέγχουν την κοινωνία. 

Μπορεί να "φτιαχτεί" ο ευτυχισμένος άνθρωπος; 

  Σύμφωνα με τον Χάξλεϋ ναι, με εργαστηριακό και βιομηχανικό τρόπο, από τον έλεγχο του τρόπου γέννησης του, τον έλεγχο της σκέψης και την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή. Σύμφωνα με τον Μπράντμπερι, και πάλι ναι, με την απαγόρευση της ανάγνωσης των βιβλίων, με τον εξοβελισμό της παγκόσμιας συλλογικής μνήμης. 

  Μα κι αν δούμε διάφορους ορισμούς περί της ευτυχίας, ναι υπάρχει πεδίο γόνιμο για να γίνουν τέτοιες σκέψεις, δηλαδή να " διαμορφώσουμε " τη σκέψη του ανθρώπου με τέτοιον τρόπο, ώστε να αισθάνεται ευτυχής.   

  Ο Πλάτωνας, στην φιλοσοφία του αναφέρει πως η ευτυχία έχει να κάνει με το μυαλό και τη σκέψη και όχι με την ψευδαίσθηση που μας παρέχουν οι αισθήσεις.  

Ο  Χόρχε Μπουκάι γράφει ότι η ευτυχία είναι η αίσθηση του ότι δεν είσαι χαμένος στον κόσμο. Η ευτυχία είναι η εσωτερική ηρεμία που έχει κάποιος όταν γνωρίσει ότι βρίσκεται στο σωστό δρόμο. 

Και οι δύο υποστηρίζουν, ότι η ευτυχία είναι μια εσωτερική υπόθεση του ανθρώπου... φτάνει δηλαδή να ελέγξεις το μυαλό σου, τις σκέψεις σου, τα θέλω σου ....

Ο Καζαντζάκης, στην Ασκητική του λέει: "Τι θα πει ευτυχία; Να ζεις όλες τις δυστυχίες"

Ο ΔΑΛΑΪ ΛΑΜΑ υποστηρίζει ότι η ευτυχία είναι μια τέχνη που περιλαμβάνει την αποδοχή της δυστυχίας ως κάτι φυσικό.

Εδώ πάμε ένα βήμα ακόμα πιο πέρα, ότι για να είσαι ευτυχισμένος θα πρέπει να βιώσεις τις όποιες δυστυχίες και να τις αποδεχθείς, πάλι εσύ ο ίδιος, από μόνος σου.

  Στο βιβλίο του Χαξλεϋ, ο Θαυμαστός Καινούριος  Κόσμος έχει επιτευχθεί το 600 περίπου μ. Φ. ( μετά Φορντ, το 0 είναι η χρονιά που φτιάχνεται το πρώτο Ford T, σε γραμμή παραγωγής ). Ένας κόσμος, όπου μεταξύ των άλλων, υπάρχει μια νέα μέθοδος αναπαραγωγής του ανθρώπου, σε βιομηχανικού τύπου εργαστήρια, με απόλυτο έλεγχο των ανθρώπων που χρειάζεται η κοινωνία και όπου όλοι αισθάνονται ευτυχείς!!!!

Σήμερα που βρισκόμαστε, μόλις ...., 100 χρόνια μ.Φ. 

  Στον σημερινό κόσμο, ιδιαίτερα σε αυτόν που κυριαρχεί το πρότυπο του δυτικής ευζωίας, του καταναλωτισμού, των πολλών και συνεχόμενων εικόνων ή πληροφοριών η ευτυχία δεν είναι εύκολα ορατή. Πολλές φορές μάλιστα, παύει και να αποτελεί ζητούμενο από τον άνθρωπο, στο κυνήγι της ένταξης του μέσα στο κοινωνικό είναι της εποχής. 

  Η εποχή μας, έχει κατορθώσει να ελέγξει τον άνθρωπο με το να μην του δίνει χρόνο, για τον εσωτερικό του κόσμο! Η εποχή μας, απαιτεί να είμαστε καλοί και σταθεροί καταναλωτές, να "τρέχουμε" καθημερινά για να διεκπεραιώσουμε κάθε λογής υποχρεώσεις, να θεωρούμε ότι όλα είναι δεδομένα. 

Η εποχή μας, μην μπορώντας, ίσως... να επιβάλλει τον ευτυχισμένο άνθρωπο... κάνει ότι μπορεί, για να αρνηθεί στον άνθρωπο την ευτυχία! Θαρρείς ότι η μιζέρια, η δυστυχία τρέφει τη μηχανή της κίνησης αυτού του πλανήτη... 

Είναι τελικά ευτυχής ο σημερινός άνθρωπος; 

Η ευτυχία,  είναι μια αυστηρά προσωπική υπόθεση. Κάθε άτομο την οριοθετεί με τα δικά του κριτήρια. Η ευτυχία δεν έχει διάρκεια αλλά εναλλάσσεται με τη δυστυχία, το φόβο, τη χαρά, την αγωνία και όλα αυτά κάνουν  μοναδικό τον άνθρωπο. 

Δεν ξέρω αν ο σημερινός άνθρωπος είναι ευτυχής! Για να πω την αλήθεια, κομμάτι δύσκολο το βλέπω! 

Σίγουρα όμως, στη ζωή μας υπάρχουν στιγμές που αισθανόμαστε ευτυχείς, δηλαδή ικανοποιημένοι, χαρούμενοι με τον εαυτό μας. Στιγμές μόνο... τυχεροί αυτοί που βιώνουν πολλές τέτοιες στιγμές. 

Να αισιοδοξείς κάποιος τελικά;

  Πιστεύω ότι, η μεγαλύτερη ουτοπία είναι να πιστεύεις ότι μπορείς να χαλιναγωγήσεις τα αισθήματα των ανθρώπων ... ακόμα και μέσα από ένα "ΚΕΝΤΡΟ ΕΠΩΑΣΕΩΣ ΚΑΙ ΠΡΟΚΑΘΟΡΙΣΜΟΥ ΕΞΗΡΤΗΜΕΝΩΝ ΑΝΤΑΝΑΚΛΑΣΤΙΚΩΝ" στο ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΛΟΝΔΙΝΟ, κατά τον Χάξλεϋ ( έμπνευση από τη γραμμή παραγωγής, που πρώτος εισήγαγε ο Φορντ, στην κατασκευή των αυτοκινήτων του ). 

Ο κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός, και όσο κι αν προσπαθεί ο σημερινός πολιτισμός ( ή και κάποιος μελλοντικός ), να φτιάξει στρατιές όμοιων ανθρώπων, αυτό, πιστεύω, ότι δεν θα γίνει ποτέ. Ο άνθρωπος είναι ιδιαίτερα σύνθετος, ως μηχανή ( ή ως ον, αν προτιμάτε ). Έχει βιολογικές λειτουργίες, DNA, νευρώνες, έναν εν πολλοίς ακόμα, άγνωστο εγκέφαλο, που όλα αυτά κάνουν το άνθρωπο "τέλειο", κατά τη θρησκευτικά πίστη ή κατά τον Αριστοτέλη "δημιουργικό ον" ή "ζώον πολιτικόν". Τέλος ο άνθρωπο έχει ψυχή, η οποία ακόμα και σήμερα παραμένει ένα αναπάντητο ερώτημα για όλες τις επιστήμες. ( όσο κι αν κάποιοι αρνούνται την ύπαρξη της )

Πάντα θα βρίσκονται κάποιοι, οι οποίοι θα ξεφεύγουν από τα αυστηρά πλαίσια που θα θέτουν οι κυβερνώντες. Είμαστε διαφορετικοί, μοναδικοί και στο κάτω κάτω φίλοι μας, από αυτές τις δυο ιδιότητες του ανθρώπου, πηγάζει και η δύναμη του ανθρώπινου είδους. 

Η ύπαρξη ενός, προκαθορισμένου κόσμου, με απόλυτο έλεγχο των γενεών, θα σήμαινε και το τέλος της ανθρωπότητας....

Διαβάστε το δεύτερο μέρος του αφιερώματος εδώ

Το πρώτο μου βιβλίο ( blogame)

06 Ιαν 2016

Αχ Μάνια! Είπα θα τη σκαπουλάρω με μια παλιά μου εγγραφή αλλά... όταν βλέπω όλη την ομήγυρη να συμμμετέχει με τέτοιο πάθος στο ωραίο (!) αυτό παιχνίδι, μου είναι αδύνατον να μείνω εκτός!

Το πρώτο μου βιβλίο, αληθινό βιβλίο, που θυμάμαι να διάβασα ήταν Ο ΜΙΚΡΟΣ ΝΑΥΑΓΟΣ του Κριστοφ Σμιθ. Μου το έφεραν δώρο στην ονομαστική μου εορτή, και θυμάμαι να ξεκινώ το διάβασμά του αμέσως και  μέσα σε λίγες ώρες να το έχω τελειώσει. Οι εικόνες του με ακολουθούσαν για πολύ καιρό. 

Ο πρωταγωνιστής του, δεν θυμάμαι το όνομα του, ναυαγεί σε κάποιο ακατοίκητο νησί και επιβιώνει χάρη στην επιμονή του, χάρη στην εφευρετικότητα του και χάρη στην πίστη του.
Για μέρες πολλές, ζούσα ανάμεσα σε δυο κόσμους. Από την μια η καθημερινή μου ζωή, με τους φίλους μου, το σχολείο, την οικογένεια - ο κόσμος της πραγματικότητας που ζούσα... και από την άλλη, μόλις αφηνόμουν, χανόμουν, γινόμουν κι εγώ ναυαγός, ζούσα σε ένα παράλληλο κόσμο, όπου όμως επιβίωνα παρά τις αντίξοες συνθήκες.

 Ήταν το πρώτο μου, από τα πολλά ωραία ταξίδια, που μου χάρισαν τα βιβλία στη ζωή μου!

 Στη συνέχεια γνώρισα τον Ιούλιο Βερν, αγαπημένο της γενιάς μου. Πλωτή Πολιτεία, Από τη Γη στο Φεγγάρι, Γύρω από το Φεγγάρι, Ροβήρος ο Κατακτητής κλπ κλπ. Αλήθεια τι ταξίδια ήταν εκείνα, γεμάτα φαντασία και έξαψη, που ομόρφυναν την παιδική μου ηλικία!
Εκεί κοντά, διάβασα και τον Δον Κιχώτη, άλλο θαυμάσιο ανάγνωσμα.
Μα εκείνα που διάβαζα φανατικά ήταν τα  Κλασσικά Εικονογραφημένα.  Με τα θετικά και τα αρνητικά τους. Θετικά διότι με πολύ εύκολο τρόπο, με έφεραν σε επαφή με αριστουργήματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας αλλά... όσα κείμενα τα διάβασα από εκείνα τα εικονογραφημένα κλασσικά μου ήταν αδύνατον στη συνέχεια να τα διαβάσω στα κανονικά τους κείμενα... Δεν πειράζει όμως! Μου έχει μείνει στο μυαλό το Έγκλημα και Τιμωρία τουΝτοστογιέφσκι. Τι ιστορία αλήθεια! ... και σίγουρα ένα τέτοιο δυνατό ανάγνωσμα, συνετέλεσε στη διαμόρφωση του τελικού χαρακτήρα μου. 

Αναμνήσεις.... από τα ωραία - τελικά - παιδικά μας χρόνια!!!!!!

Από τον Κάφκα στον Κόμπο Αμπέ....

07 Σεπ 2015

Πριν από λίγους μήνες διάβασα το βιβλίο του Φρανς Κάφκα " Μεταμόρφωση ". 

Η ιστορία με λίγα λόγια: Ο Γκρέγκορ ( ο πρωταγωνιστής ), ξυπνά ένα πρωί για πάει στη δουλειά του... αλλά αυτό είναι αδύνατον διότι έχει μεταμορφωθεί σε μια γιγάντια κατσαρίδα... Οι γονείς και η αδελφή του, οι οποίοι είναι απόλυτα εξαρτώμενοι από αυτόν, όπως είναι φυσικό " φρικάρουν " από τη μεταμόρφωση αυτή. Ο πατέρας εξαγριώνεται, η μητέρα ελπίζει και η αδελφή του μόνο δείχνει κάποια συμπάθεια στον αποκρουστικό και σιχαμερό πια αδελφό της. Ο Γκρέγκορ παραμένει κλειδωμένος - φυλακισμένος στο δωμάτιο του, η οικογένεια του όμως σιγά σιγά παύει να εξαρτάται από το εισόδημα που τους πρόσφερε η εργασία του γιου και αδελφού τους. Στο τέλος, ο θάνατος του Γκρέγκορ μοιάζει με ευλογία για όλη την οικογένεια του. 

Σίγουρα το βιβλίο είναι καλογραμμένο, οι περιγραφές είναι απόλυτα ρεαλιστικές, ειδικά εκείνες που περιγράφουν τις κινήσεις που επιχειρεί ο μεταμορφωμένος σε κατσαρίδα Γκρέγκορ. Ο Κάφκα "φροντίζει" να σε σοκάρει από την πρώτη κιόλας σελίδα καθώς ευθύς, δίχως εισαγωγές αντιμετωπίζεις την αλλόκοτη αυτή μεταμόρφωση. Οι οικογενειακές σχέσεις επίσης είναι ένα ζήτημα που σε απασχολεί καθώς διαβάζεις το βιβλίο και στο τέλος αναρωτιέσαι πως είναι δυνατόν οι άνθρωποι να μεταλλάσσουν τόσο πολύ τις οικογενειακές σχέσεις τους με το πέρασμα του χρόνου. Από την ατελείωτη αγάπη που προσφέρουν οι γονείς στα παιδιά τους κατά τη βρεφική και παιδική τους ηλικία πως σιγά σιγά, πολλές φορές αυτή, μετατρέπεται σε μίσος και απέχθεια. Φταίει μόνο ότι τα δύο αυτά ισχυρά συναισθήματα είναι τόσο κοντά το ένα με το άλλο; Φταίει μόνο η απογοήτευση όταν δεν εκπληρώνονται οι προσδοκίες των γονιών για τα παιδιά τους; 

 Σίγουρα δεν είναι ένα συνηθισμένο, ευκολοδιάβαστο βιβλίο. Όχι μόνο επειδή ο πρωταγωνιστής του έχει την αποκρουστική μορφή μιας κατσαρίδας αλλά κυρίως για το πως αντιμετωπίζεται, μέρα με τη μέρα, όλο και πιο σκληρά από τους οικείους του.
Αν και η " Μεταμόρφωση" είναι το πρώτο βιβλίο του Κάφκα που έχω διαβάσει, έστω κι αν δεν με ικανοποίησε, γνωρίζω ότι ο Κάφκα θεωρείται ένας από τους μεγάλους συγγραφείς του δυτικού κόσμου και μάλιστα όπως ανακάλυψα στο διαδίκτυο, πολλοί άλλοι συγγραφείς έχουν επηρεαστεί από τον τρόπο γραφής του.

 Ψάχνοντας λοιπόν, για ένα βιβλίο, που ο συγγραφέας του θα είχε επηρεαστεί από τον Κάφκα και θα μου έδινε το έναυσμα για να το διαβάσω, " έπεσα " στο: " Η Γυναίκα της Άμμου " του Ιάπωνα Κόμπο Αμπέ.

Ο πρωταγωνιστής του βιβλίου, ο ΝΙκι, ερασιτέχνης εντομολόγος, βρίσκεται παγιδευμένος σε έναν  αμμώδη λάκκο,

υποχρεωμένος να συμβιώσει με μια γυναίκα, της οποία ποτέ δεν αναφέρεται το όνομα. Αιχμάλωτος στην πραγματικότητα ενός συνεταιρισμού, που πουλάει παράνομα άμμο, υποχρεώνεται να συμβιώσει με τη συγκάτοικο του. Παρά την μεγάλη του επιθυμία να δραπετεύσει και τις προσπάθειες που καταβάλλει γι΄ αυτό, στο τέλος βρίσκεται συμβιβασμένος, να συζεί πια με τη γυναίκα της άμμου και να δημιουργεί την οικογένεια του, κάτω από αυτές τις ακραίες συνθήκες. Η σχέση του ζευγαριού κινείται μεταξύ της συντροφικότητας και της αλληλεξάρτησης. Η γυναίκα εμπνέει ένα ερωτισμό στο μεγαλύτερο μέρος του βιβλίου, αν και η ενοχλητική αίσθηση της άμμου δεν σε αφήνει λεπτό, όσο διαβάζεις το βιβλίο. Ρέει γύρω σου, ρέει πάνω σου, ακόμα κι όταν κοιμούνται μέσα στην ετοιμόρροπη καλύβα τους. Είναι κολλημένη στα ιδρωμένα κορμιά τους, στεγνώνει το λαιμό τους... σε πνίγει εσένα τον ίδιο, ανατριχιάζεις και μόνο με τη σκέψη ότι θα μπορούσες να βρεθείς στη θέση τους. Το βιβλίο σου θέτει ερωτήματα για τις σχέσεις των ανθρώπων, την αίσθηση της ελευθερίας και τι είναι τελικά η ελευθερία για τον καθένα και παραδόξως... ο συμβιβασμός στο τέλος του βιβλίου σε ανακουφίζει... αν και μέσα σου, ακόμα ελπίζεις σε μια μελλοντική απόδραση. 

Και τα δύο βιβλία δεν με ενθουσίασαν κατά την ανάγνωσή τους. Δεν έπαψαν όμως να τσιμπούν τις άκρες της σκέψης μου, για αρκετό καιρό μετά που τα τοποθέτησα στα ράφια της βιβλιοθήκης μου. Κάτι περισσότερο είχαν να μου πουν, από αυτό που μου πρόσφεραν κατά την πρώτη και μοναδική ανάγνωση τους.

 Δούλευαν σιωπηρά, δημιουργούσαν ερωτήματα για την εγκατάλειψη του εαυτού μας, την αποδοχή δυσάρεστων καταστάσεων, την αντίδραση μας σε αυτές τις καταστάσεις... τον συμβιβασμό και την παραίτηση... κι αν, τελικά αυτά τα δύο, συνιστούν το θάνατο μας. 

Θα μου πει τώρα κάποιος... καλοκαιριάτικα, όταν βρισκόσουν ξαπλωμένος σε μια σεζλόνγκ, κάτω από μια ομπρέλα θαλάσσης, πίνοντας το ποτό σου, με το βλέμμα σου, μια να μετρά τις λέξεις του βιβλίου που κρατούσες και μια να σαρώνει την παραλία  ... υπήρχε χρόνος και κενά σκέψεων για τέτοιου είδους υπαρξιακά ερωτήματα; Έλα ντε!  
Μήπως τα παραπάνω ερωτήματα δεν μας απασχολούν έτσι κι αλλιώς; Μήπως, απλά και μόνο η περιπλάνηση μου στα Καφκικά λογοτεχνικά μονοπάτια, ανέσυρε στην επιφάνεια, τα ερωτήματα αυτά για μια ακόμα φορά; Μήπως μεγαλώνοντας, στα πλαίσια της οδυνηρής πολλές φορές αυτοκριτικής μας, τέτοιες εσωτερικές αναζητήσεις, θα με ταλαιπωρούν όλο και πιο συχνά;

Με αφορμή το βιβλίο ΣΕΡΕΝΑΤΑ, του Τούρκου Ζουλφί Λιβανελί!

05 Απρ 2015

Πρόσφατα διάβασα τη "σερενάτα" του Τούρκου πολυπράγμονα ( συνθέτης, συγγραφέας, πολιτικός ) Ζουφλί Λιβανελί, από τις εκδόσεις Πατάκη. Ένα καλογραμμένο μυθιστόρημα,  που σε φορτίζει με έντονα συναισθήματα και κρατά αμείωτο το ενδιαφέρον σου, ως την τελευταία σελίδα του. Ένα βιβλίο, που το συστήνω για ανάγνωση ανεπιφύλακτα. 

Η ανάγνωση του βιβλίου αυτού, πέραν των άλλων... σε βοηθάει να σχηματίσεις μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα για τη σημερινή Τουρκία. Πράγματα, που λίγο πολύ είναι γνωστά, όπως ο έντονα επιδεικνυόμενος  Τουρκικός Εθνικισμός, επιχειρείται να εξηγηθεί. 

Για παράδειγμα, όταν επισκέπτεσαι την Τουρκία, ένα από αυτά που σου κάνει εντύπωση, είναι η "πανταχού παρούσα" Τουρκική σημαία. Υψώνεται σε ιστούς, κρέμεται στις προσόψεις κτιρίων, στολίζει πλατείες, τοίχους, παντού σε δημόσιους και ιδιωτικούς χώρους, σε όλα τα μεγέθη, πολλές φορές και τεράστια μεγέθη. Σίγουρα, αυτή η επίδειξη της σημαίας των γειτόνων μας, πέρα από τα προφανή, υποδεικνύει και μία ανασφάλεια, του τουρκικού έθνους. Δεν έχουν ακόμα πιστέψει, ότι έχουν ολοκληρωθεί ως Τουρκικό έθνος... και με το δίκιο τους, 

Πέρα από όλες τις σκληρές, άδικες και απάνθρωπες πολιτικές που εφάρμοσαν, ώστε να εκδιώξουν κάθε ενοχλητικό κάτοικο αυτής της χώρας, ( Έλληνες, Αρμένιους κλπ ), έχουν να αντιμετωπίσουν και τις αντιθέσεις των μουσουλμανικών πληθυσμών, Κούρδων, Αλεβιτών κλπ. Το σημερινό τουρκικό έθνος, έχει οικοδομηθεί πάνω σε μια πανσπερμία διαφόρων φυλών, με πολλές επιμιξίες και όλα αυτά επιχειρήθηκαν να κρυφτούν κάτω από το χαλί, με το πρόσχημα ότι  το Τουρκικό Έθνος ήταν ενιαίο και αδιάσπαστο. Σήμερα όμως που η τουρκική κοινωνία αργά αλλά σταθερά εκδημοκρατίζεται και φιλελευθεροποιείται, φυσικό είναι καθένας να αναζητά την πραγματική του Ταυτότητα... και ναι μεν μπορεί να μην αποποιούνται την τουρκική τους ταυτότητα αλλά θέλουν να γνωρίζουν και την πραγματική τους καταγωγή και θέλουν αυτή να γίνεται αποδεκτή, από το βαθύ κράτος της γείτονος. Το Τουρκικό κράτος δεν αισθάνεται ιδιαίτερα ευτυχές με τη λογική αυτή!

Επίσης, μία άλλη σημαντική παράμετρος στην ανάγνωση, είναι η ανάδειξη της σκληρότητας, που επιδεικνύουν τα κράτη, όλα τα κράτη, όταν καλούνται να εξυπηρετήσουν διάφορες πολιτικές σκοπιμότητες. Σκληρό, να αντιλαμβάνεσαι, πόσο λίγο μετρά η ανθρώπινη ζωή, όταν μπλέκει στα γρανάζια των κλεισμένων σε μυστικά γραφεία, γραφειοκρατών - διπλωματών του κόσμου αυτού. Μια τέτοια είναι και η ιστορία του ρουμάνικου πλοίου "Στρούμα", το οποίο  στον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο, φορτώθηκε με 700 περίπου Εβραίους, για να διαφύγουν από τους Ναζί και να οδηγηθούν στην Παλαιστίνη. Όχι μόνο δεν έφτασαν, αλλά είχαν και μια κατάληξη, πέρα για πέρα τραγική, αφού έγιναν μπαλάκι ανάμεσα στα συμφέροντα της Ναζιστικής Γερμανίας, της Μ. Βρεττανίας και της Τουρκίας. Άλλη, μία σκληρή ιστορία είναι αυτή, του "μπλε συντάγματος"...  Ρώσων πολιτών, τουρκικής καταγωγής, που πολέμησαν στο πλευρό των Ναζί στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, παραδόθηκαν μαζί με τις οικογένειες τους και εκτελέστηκαν από τους Ρώσους ή προτίμησαν να πέσουν και να πνιγούν στα παγωμένα νερά του ποταμού που χάραζε τα σύνορα, κάτω από τα μάτια των ομοεθνών τους, Τούρκων στρατιωτών.....  

Πόσες τέτοιες ιστορίες, δεν βρίσκεις καλά κρυμμένες, πίσω από μυστικά αρχεία, ηθελημένα ξεχασμένες ιστορίες, απαγορευμένες ιστορίες, στις κρυφές ( μαύρες ) σελίδες της ιστορίας κάθε λαού. Στη δική μας ιστορία, ποιος μπορεί αλήθεια να εξηγήσει, τι ανάγκη είχε  ο λαός μας, μετά τη λήξη του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου να συρθεί σε έναν σκληρό, ανηλεή, αδελφοκτόνο, εμφύλιο πόλεμο; Και μετά από αυτόν να σερνόμαστε ως χώρα, αρνούμενη να δεχθεί ως ίσους πολίτες της, τους ηττημένους του εμφυλίου; Αλλά και οι ηττημένοι να διακηρύσσουν ότι απλώς έθεσαν τα όπλα παρά πόδας! Και μετά, η κατάλυση της κουτσής, έστω Δημοκρατίας το 1967 και η μεγάλη προδοσία της Κύπρου! Ποιων τα συμφέροντα, ποιους μυστικούς σχεδιασμούς εξυπηρέτησαν όλα εκείνα τα τραγικά για το λαό μας γεγονότα; 

Το βιβλίο του Zulfu Livaneli, πέρα από την απόλαυση της ανάγνωσης του, σου δίνει την ευκαιρία να σκεφτείς! Να σκεφτείς για τον Τουρκικό Λαό, τον Ελληνικό Λαό, τους Αρμένιους, τους Εβραίους ... που ενώ έζησαν δίπλα δίπλα, για αιώνες, μέσα στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, συγχρόνως στο κάθε γύρισμα της ιστορίας τους έπνιγε το βαθύ μίσος. Άραγε αυτό μπορεί να αλλάξει, να συνυπάρξουν κάποτε οι λαοί μας ειρηνικά ή είμαστε καταδικασμένοι απλώς να ανεχόμαστε ο ένας τον άλλο, μέχρι την επόμενη σφαγή; 

Κλείνοντας, για να απαλύνω τον πόνο που προκαλούν αυτές οι "δύσκολες"  περιπλανήσεις στα τραχιά μονοπάτια των σκέψεων μου, επιλέγω να ακούσω ένα αισιόδοξο τραγούδι, που με οδηγεί στην Πόλη της καρδιάς μας, του Νίκου Πορτοκάλογλου: Τανγκό στο Βόσπορο. 

Κωνσταντινούπολη! με τα μάτια της ψυχής ... (2)

19 Δεκ 2014

Πρόσφατα διάβασα το βιβλίο του Θωμά Κοροβίνη, "55". Αναφέρεται στη ζωή της άλλοτε ακμάζουσας ελληνικής κοινότητας της Πόλης και τα καθοριστικά, δραματικά γεγονότα του Σεπτέμβρη του 1955. Συνήθως, αυτό που μου αρέσει όταν διαβάζω ένα βιβλίο, είναι ότι καθώς ξεφυλλίζεις τις σελίδες του, πραγματοποιείς ένα νοερό ταξίδι, σε άλλους τόπους, χρόνους, καταστάσεις... μετέχεις σε ένα ταξίδι φυγής από την πεζή πραγματικότητα. 

Με το βιβλίο αυτό, το ταξίδι ήταν ...οδυνηρό. Απέραντη θλίψη με κυρίεψε, καθώς ξετυλιγόταν μπροστά μου η ζωή της Ταταυλιανής Μαρίκας. Δεν είναι λίγο, να συνειδητοποιείς ότι η Βασιλεύουσα του Ελληνισμού, η Πόλη των θρύλων, η Κωνσταντινούπολη των παραδόσεων μας, έχει χάσει την άλλοτε ακμάζουσα ελληνική της κοινότητα. 250.000 Έλληνες κατοικούσαν στην Πόλη στις αρχές του 20 αιώνα. Μια ακμάζουσα κοινότητα, με επιχειρηματική δύναμη, με ζηλευτά σχολεία, με ιδιαιτερότητες αλλά και έναν κοσμοπολιτισμό, με ιστορικές καταβολές χιλιετιών... "η αληθινή ψυχή της Πόλης". 
Τι απέμεινε σήμερα; Περίπου 2000 Έλληνες Κωνσταντινουπολίτες, το Πατριαρχείο μας, τα μνημεία μας και πάμπολλα γκρουπ Ελλήνων τουριστών, που την επισκέπτονται κάθε χρόνο.

Πέραν

Θλίψη, απέραντη θλίψη. Η οποία μεγαλώνει όταν αναλογίζομαι, ότι αυτός ο μαρασμός του ελληνικού στοιχείου της Πόλης δεν ήταν αποτέλεσμα κάποιων τυχαίων γεγονότων, αλλά αποτέλεσμα μια μεθοδευμένης Τουρκικής πολιτικής. Μιας πολιτικής που ξεκίνησε από τους Νεότουρκους, υπηρετήθηκε πιστά από το κεμαλικό καθεστώς και πολύ φοβάμαι, ότι ακολουθείται και σήμερα, σε άλλο επίπεδο, πιθανόν πολύ πιο επικίνδυνο για την Πατρίδα μας.

1955 Σεπτεμβριανά

Όλοι όσοι επισκεφτήκαμε την Πόλη, περπατήσαμε στο Πέραν. Φάγαμε γλυκά, χαζέψαμε τις βιτρίνες, "αγχωθήκαμε" με το πλήθος του κόσμου που κάθε απόγευμα κατακλύζει το δρόμο, σταθήκαμε κάτω από τη σημαία του ελληνικού προξενείου. Beyolu σήμερα! Ένας δρόμος, που άλλοτε αντικατόπτριζε την ακμή των Ελλήνων της Πόλης. Ένας δρόμος που σήμερα, απουσιάζει η ψυχή του αν και χιλιάδες συμπατριώτες μας τον περπατούν κάθε χρόνο.

Ταταύλα, σήμερα Kurtulus, η γειτονιά της Μαρίκας, η άλλοτε αμιγώς ελληνική γειτονιά, που σήμερα ακόμα, έστω και μόνο με 800 εναπομείναντες Έλληνες αποτελεί την πολυπληθέστερη ελληνική κοινότητα της Πόλης.  Δείτε αυτό το βίντεο, που κάνει την αντιπαραβολή του χτες με το σήμερα:  

Η Μαρίκα μάζευε γενικά, οτιδήποτε είχε σχέση με την ιστορία της Πόλης. Με οδηγό αυτά που αναφέρονται μέσα στο βιβλίο του Κοροβίνη, φιάχνω κι εγώ μια μικρή συλλογή, από υλικό που βρήκα, πλοηγούμενος στα διάφορα ιστολόγια και πλατφόρμες του διαδικτύου:
" Εκεί στις αρχές του '50 πρέπει να ακούστηκε στην Ελλάδα απ΄ το ραδιόφωνο και το περίφημο τραγούδι της Βέμπο "Γκιουζέλ Σταμπούλ", που έγινε το πιο αγαπημένο μου και το έβαζα σχεδόν κάθε πρωί στο γραμμόφωνο για να με φτιάξει το κέφι μου "  Πάντα η φωνή της Βέμπο συγκινεί, ακούστε το:  

" Να, ψες με το δειλινό, έφτιαξα τον καφέ μου, άναψα το τσιγαράκι μου και έβαλα μια πλάκα στο φωνόγραφο. Το πολίτικο χασάπικο του Ρούκουνα. Ίσα με δέκα φορές το απήλαυσα ":

" Συγχώρεσε με, Ιστανμπούλ" την παρακαλεί εξομολογούμενος ένας σύγχρονος ποιητής, ο Μουσταφά Μουτλού, δηλαδή ο Μουσταφά Ευτυχισμένος, που υπογράφει με το ψευδόνυμο Mustafa Mutkov, επί το σοβιετικότερον. Κι έχεις την αίσθηση,ότι με το ποίημα αυτό ο φίλος ο ποιητής εκφράζει την επιτομή μιας εδραιωμένης βαθιά μέσα μου πεποίθησης, επιβεβαιωμένης και από πολλά άλλα δείγματα, ότι οι Τούρκοι εκστατικοί μπρος στα κάλλη της πολυκουρσεμένης και κατακτημένης απ΄τους προγόνους του Επταλόφου, νιώθουν πως, μισή χιλιετηρίδα σχεδόν μετά, δεν είναι ακόμα έτοιμη να αποτιμήσουν το μέγεθος εκείνης της κατάκτησης:

Να μολύβι

Και να χαρτί

Μου λέει ο μεγάλος αδερφός μου

Γράψε ένα ποίημα

Γράψε ένα αφήγημα

Μπορεί να αντισταθεί στις ομορφιές της

Η ψυχή του ποιητή;

Δες

Η Ισταμπούλ ολόλαμπρη

Ως κι η κορυφή της μυρίζει θάλασσα

Πέρασε βαθιά στις ψυχές των ανθρώπων

Θαμπώνει τα μάτια τους

Γράψε για τα ομορφιές

Που λιώνουν στο βλέμμα τους

Αν θέλεις, πες με αχαΐρευτο

Αν θέλεις πες με ανίκανο

Ό,τι θες να πεις, πες το

Ρίξε μου όλο το σφάλμα

Δε βρίσω λόγια να περιγράψω

Τα κάλλη της

Μου έχεις κάνει μάγια

Κι ακόμη δεν κατάφερα

Να σου γράψω ένα ποίημα

Συγχώρεσέ με

ΙΣΤΑΝΜΠΟΥΛ "

"Ήταν εκείνο το βαρύ χασικλίδικο που τραγουδούσε ο θεός του γραμμοφώνου, ο Πολίτης ο Νταλκάς. 
Δεν ξέρω να έχει η ελληνική μουσική κανέναν άλλο χανεντέ που να βγάζει τέτοια περίτεχνη, δυναμική, ουράνια φωνή σαν του Νταλκά." Απολαύστε τον:   

Όλοι οι λαοί δημιουργούν μια "ολοκληρωτική",  εικόνα για τους άλλους λαούς, ειδικά για εκείνους με τους οποίους γειτονεύουν ή υπάρχουν έντονες διαμάχες. Αυτό συνέβη και μεταξύ των Ελλήνων και των Τούρκων, όπου οι μεν Έλληνες, ποτέ δεν έπαψαν να αισθάνονται είτε σκλάβοι, είτε απειλούμενοι οι δε Τούρκοι αν και βρίσκονταν συνήθως σε σχέση ισχύος, αισθάνονταν τη δύναμη του ελληνικού λαού οι οποίοι πάντα αναγεννιούνταν και κυριαρχούσαν στα οικονομικά πράγματα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Λογικό λοιπόν να  δημιουργηθούν διάφορα στερεότυπα ανάμεσα στους δύο λαούς, τα οποία έχουν περάσει στις παραδόσεις μας, στη λογοτεχνία μας και πιθανότατα συντηρούνται εντέχνως και από τις εξουσίες των δύο λαών. Η Μαρίκα παρουσιάζει μια συλλογή παροιμιών, που δείχνουν αυτές τις απόψεις μεταξύ των δυο λαών. Λένε οι Τούρκοι:

"Οι Ρωμιοί και με φουστανέλα και με παντελόνι, Ρωμιοί είναι"
"Εμείς οι Ρωμιοί πέντε μπαϊράκια"
"Τέσσερις Έλληνες, πέντε καπετάνιοι"
"Ρωμαίικος καβγάς, τούρκικος χαλβάς "
"Σήμερα είναι Κυριακή και οι Έλληνες φρενιάζουν"      
Έλληνα ονόμασαν τον κερατά"      
"Στον γκιαούρη δεν αξίζει καλοσύνη"          

Εμείς οι Έλληνες λέμε για τους Τούρκους:
"Αν ακούσεις τους Τούρκους, βάι στους Ρωμιούς"      
"Είτε στο βουνό λύκοι, είτε στο χωριό Τούρκοι"      
"Έχεις Τούρκο φίλο; Κράτα από τα δεξιά κι ένα ξύλο"
"Όπου πατήσει Τούρκου ποδάρι, χορτάρι δεν φυτρώνει"      
"Ο Τούρκος για ναμούς φωνάζει και ναμούς δεν έχει" namous= Τιμή
"Τον Τούρκο φίλευε και τη γυναίκα σου φύλαγε"      
"Τούρκο θρέφεις, σκύλο θρέφεις"      
"Τούρκος έγινες Τζαννή; -Έτσι τόφερε η κατάρα"

"Τις ομορφιές του Γιλντίζ*  τραγούδησε μερακλίδικα μια παλιά ρεμπέτισσα, η Σούλα Καλφοπούλου"
*( περιοχή που λάτρευε η Μαρίκα και την επισκεπτόταν συχνά " συνεπαρμένη από το μαγευτικό περιβάλλον της". Σημερινή περιοχή Μπεσίκτας, στην κορυφή της, ο σουλτάνος Αβδούλ Χαμίτ, έκτισε το ανάκτορο Γιλντίζ )

Κλείνοντας θα προσθέσω κι ένα πιο σύγχρονο τραγούδι ( 1984 ), αυτό με τίτλο "Πόλη Κωνσταντινούπολη", σε μουσική του Νότη Μαυρουδή, στίχους του Μποσταντζόγλου και ερμηνεία της Μαρίας Φαραντούρη.

1955 διωγμός

1955 διωγμός

Η Αμφίπολη, ένα βιβλίο σχετικό και ένας μύθος άσχετος...σκόρπιες σκέψεις

09 Νοε 2014

Τα τελευταία γεγονότα σχετικά με την Αμφίπολη, πέρα από τη σημαντική ανασκαφή και τα εκπληκτικά ευρήματα της, μας φανερώνουν και τη διαχρονική γοητεία, που ασκεί η μορφή του Μέγα Αλέξανδρου, σε όλον τον κόσμο. 

Εκατοντάδες ειδησιογραφικά πρακτορία, περιμένουν μια είδηση για να ικανοποιήσουν την αγωνία των αναγνωστών τους σε όλον τον κόσμο. Πολλές φορές μην έχοντας ειδήσεις "δημιουργούν" τέτοιες.  Εμείς, πάλι εδώ στην πατρίδα μας, εγκλωβισμένοι στις μικρότητες μας... επιδιδόμαστε στη προσφιλή μας συνήθεια... της αμφισβήτησης των πάντων, διαμέσου των-τηλεπαραθύρων. Παλιά είχαμε τους σεισμολόγους σήμερα έχουμε τους αρχαιολόγους.  

Οι περιοχές της Καβάλας, της Δράμας, των Σερρών ως και της Θεσσαλονίκης, οραματίζονται τουριστική ανάπτυξη, χιλιάδες επισκέπτες που θα συρρέουν στην περιοχή, και όλοι προσδοκούν ένα μερίδιο από τα όποια κέρδη. Η όλη περιοχή, έχει δεκάδες αξιόλογους τουριστικούς προορισμούς, οι οποίοι τα τελευταία χρόνια γίνονται όλο και πιο γνωστοί. Η Αμφίπολη είναι ένας από αυτούς, ίσως μπορεί να γίνει ο σημαντικότερος προορισμός στην ανατολική Μακεδονία, ο "κράχτης", αλλά τα καλύτερα αποτελέσματα θα έλθουν με την προβολή και αξιοποίηση, όλων των γύρω προορισμών. Αναφέρω χαρακτηριστικά:  

 Αρχαία περίοδος: πέρα από την Αμφίπολη, Ιερό Διόνυσου στην Καλή Βρύση Δράμας, αρχαία πόλη της Θάσου, Ελληνορωμαϊκή περίοδος: Φίλιπποι Καβάλας, 

Βυζαντινή Θεσσαλονίκη, 

Τουρκοκρατία: Κάστρο της Καβάλας, Ζινζιρλί τζαμί Σερρών, 

Φυσιολατρικοί προορισμοί: Κερκίνη, Φαράγγι Αγγίτη ( Σέρρες ), Παρθένο Δάσος Φρακτού ( Δράμα ), Σπήλαια:Αλιστράτης Σερρών και Μααρά Δράμας, 

Ιαματικά Νερά: Σιδηροκάστρου και Αγγίστρου Σερρών, 

Θρησκευτικοί προορισμοί: Μονή Προδρόμου Ιωάννη Σερρών, Μονή Εικοσιφοίνισσας Παγγαίου, 

Γευσιγνωσία: Κρασιά και οινοποιία περιοχής Μενοίκιου, Παγγαίου και Δράμας, παράγωγα βουβαλίσου κρέατος ακανές, μπουγάτσα στις Σέρρες, 

events: Ονειρούπολη Δράμας, αυτοκινητοδρόμιο Σερρών-αγώνες ταχύτητας κ.α. κ.α. 

Πριν από μερικά χρόνια διάβασα ένα βιβλίο, το οποίο

καταχωνιάστηκε κάπου βαθιά στη μνήμη μου, και ξαφνικά μια μέρα εκεί που μιλούσαμε για την Αμφίπολη, με μια παρέα, αναδύθηκε. Στην αρχή δυσκολεύτηκα να θυμηθώ τον ακριβή τίτλο, το βρήκα όμως στη βιβλιοθήκη μου. Αν είστε από τους τύπους που απολαμβάνετε τις περιπλανήσεις μέσα από τις σελίδες και των βιβλίων και ζηλεύετε λίγο από τη συγκίνηση που νιώθουν οι ανασκαφείς, σας το προτείνω: "Ο μύθος στο κορμί της" του Νίκου Αρναούτη. 

Με λίγα λόγια: Κατακαλόκαιρο. Ο ήλιος εκτυφλωτικός, ζεστός, καίει την πέτρα στους γύρω λόφους της Αμφίπολης. Μία ομάδα αρχαιολόγων, φέρνει στο φως τα πρώτα ευρήματα της περιοχής. Ανάμεσα τους και μια νέα αρχαιολόγος, κυριευμένη από τα πάθη της. Το επάγγελμα της, το οποίο της χαρίζει δυνατές συγκινήσεις και το κορμί του Λάμπη . Ένα μυθιστόρημα με φόντο την περιοχή της Αμφίπολης. Ο πόνος του έρωτα, ο μύθος του τραγικού Άττι, το απρόοπτο τέλος. .... Δεν θα πω άλλα!

Αναθηματική στήλη: Κυβέλη και Άττις

Σύμφωνα με τον μύθο, όταν η θεά Κυβέλη  αντίκρυσε τον πανέμορφο, αγνό, νεαρό Άττι, θέλησε να τον κάνει ακόλουθο και ιερέα στα μυστήρια της λατρείας της. Απαίτησε από τον Άττι πλήρη αγνότητα, και απομάκρυνση από σωματικές και σαρκικές απολαύσεις. Ο Άττις ήταν πιστός ακόλουθος της θεάς, μέχρι που συνάντησε την κόρη του ποταμού Σαγγάριου, την πανέμορφη Άγδηστι, που έσμιξε μαζί της κάτω από το ιερό της δέντρο.  Μόλις όμως αναλογίστηκε την αθέτηση της υπόσχεσης του στη θεά, αυτοευνουχίστηκε  και πέθανε αιμόφυρτος. Μάταια οι ιερείς της Κυβέλης προσπαθούσαν να τον επαναφέρουν στη ζωή. Αμέσως στην Φρυγία έπεσε λιμός, διότι η γη έμεινε άκαρπη για το λόγο αυτό η Μητέρα θεά όρισε κάθε χρόνο να τιμούν οι ιερείς της που λεγόταν Γάλλοι, τη μνήμη του πιστού ακολούθου της.  

Η αρχαία ελληνική μυθολογία μας έχει αφήσει δεκάδες μικρές και μεγάλες ιστορίες, οι περισσότερες άγνωστες στους περισσότερους από εμάς. 

(Ένα πολύ καλό και ευχάριστο στην ανάγνωση του βιβλίο είναι η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ του Νίκου Τσιφόρου. Η ελληνική μυθολογία γραμμένη με αστείο τρόπο και όχι με την αυστηρή σχολαστικότητα που έχουμε συνηθίσει. )

Βιβλίο: συγγραφή, καταστροφή, ιδέες, εκπαίδευση, βιβλιοθήκες

09 Οκτ 2014

Αφορμή για τις σκέψεις μου αυτές, αποτέλεσε η ανάγνωση κάποιων βιβλίων τους τελευταίους μήνες, στην Λέσχη Ανάγνωσης Δράμας, τα οποία, χωρίς να είναι προσχεδιασμένο, όλα με κάποιον τρόπο μιλούσαν για το βιβλίο.

Στο 1Q84 του Haruki Murakami και στο Για εραστές και κλέφτες του  Pedro Zarraluki, μεταξύ των άλλων, βλέπουμε τον πιθανό τρόπο συγγραφής κάποιων βιβλίων. Στο πρώτο βιβλίο, ένα κείμενο κατατίθεται σε κάποιον διαγωνισμό, το οποίο δεν παρουσιάζει καμία λογοτεχνική αξία αλλά έχει μια πολύ πρωτότυπη και ενδιαφέρουσα ιστορία. Το κείμενο αυτό το μετασχηματίζει σε λογοτεχνικό έργο  ένας νέος συγγραφέας με την παρότρυνση του εκδότη του και στη συνέχεια κάνει μεγάλη επιτυχία. Αν και ο ίδιος ο συγγραφέας δεν το αναγνωρίζει ως δικό του πόνημα, σίγουρα θα αναρωτιόμαστε το νέο, επιτυχημένο  αυτό κείμενο σε ποιον βαθμό του ανήκει και σε ποιον βαθμό ανήκει στη νεαρή συγγραφέα, που έκανε την πρώτη γραφή.

Στο δεύτερο βιβλίο, μια παρέα γνωστών συγγραφέων, συναντιέται για ένα τριήμερο, στο σπίτι του εκδότη τους, με σκοπό να γράψει ο καθένας τους από μια ιστορία.   Όλοι πολύ γρήγορα συγγράφουν ένα κείμενο, το διαβάζουν και ο ίδιος ο εκδότης με πολύ μεγάλη ευκολία, παίζοντας μαζί τους, τους προσθέτει οτιδήποτε πιστεύει ότι θα κάνει την ιστορία πιο ενδιαφέρουσα. Ανάμεσα τους βρίσκεται και ο  νεαρός Πέδρο , που από μια σύμπτωση βρέθηκε εκεί για να τους μαγειρεύει. Ο Πέδρο, που κινείται ανάμεσα τους συνεχώς, παρατηρεί και αισθάνεται την κάθε στιγμή και τελικά  "αναλαμβάνει" να γράψει σε βιβλίο αυτά που είδε ή άκουσε τις τρεις ημέρες, που διήρκησε η συνάντηση.

Τελικά τι είναι αυτό που γεννά τις ιδέες στο μυαλό, τις μετασχηματίζονται σε κείμενα και στη συνέχεια γίνονται  μια καλή ιστορία ή ένα επιτυχημένο βιβλίο; Η έμπνευση; Τα βιώματα; Η τεχνική; .... Φυσικά και δεν θα απαντήσω!

Σε τρία άλλα βιβλία, στις Οι θάλασσες του Νότου του Manuel Vαzquez Montalbαn, στο Φαρενάιτ 451" του Ray Bradbury και στο Τα φώτα στο βάθος της Niemands Rose διαβάζουμε για την καταστροφή των βιβλίων. Στις θάλασσες του Νότου, ο πρωταγωνιστής ντετέκτιβ Πέπε Καρβάλιο κάθε φορά που θέλει να ανάψει το τζάκι του, πιάνει ένα βιβλίο από τη βιβλιοθήκη του και το χρησιμοποιεί ως προσάναμμα. Στα φώτα στο βάθος ( στο διήγημα Βιβλιακή Καταστροφή ), κάποιος παθιασμένος με το βιβλίο, δημιουργεί μια σπουδαία βιβλιοθήκη στο σπίτι του, την ασφαλίζει φοβούμενος μήπως του καεί αλλά μια μέρα διαπιστώνει ότι οι σελίδες των βιβλίων του έχουν λευκανθεί, έχουν χαθεί όλα τα τυπογραφικά αποτυπώματα. Τα βιβλία έχουν καταστραφεί ολοκληρωτικά. Και στο Φαρενάιτ 451, είμαστε σε μια μακρινή εποχή, όπου τα βιβλία θεωρούνται επικίνδυνα για την ανθρώπινη ευτυχία και απαγορεύεται η κατοχή τους. Όποιος τυγχάνει να διατηρεί στο σπίτι του κάποια βιβλία, ειδικά συνεργεία πυρονόμων αναλαμβάνουν να τα κάψουν, μαζί με το σπίτι που τα στεγάζει, κάποιες φορές και με τον ιδιοκτήτη τους. Ποτέ δεν είχα φανταστεί ότι η καταστροφή των βιβλίων θα αποτελούσε έμπνευση για τόσους συγγραφείς. Λάθος μου!

Βέβαια η καταστροφή των βιβλίων, ιστορικά δεν μας είναι άγνωστη.

Οργανωμένο κάψιμο βιβλίων έχουν κάνει: η Ναζιστική Γερμανία και οι Κινέζοι (στην περίφημη πολιτιστική τους επανάσταση). Πρόσφατα η Κροατία κατέστρεψε πάνω από 2.000.000 βιβλία ως παλιά και ακατάλληλα. ( Απλώς ήταν Σέρβων συγγραφέων ή εκδοτών.) Αλλά και  στην πατρίδα μας έχουμε τέτοια παραδείγματα. Επί Μεταξά δόθηκε εντολή να καούν τα σχολικά βιβλία ως αντεθνικά αλλά και επί δικτατορίας των Συνταγματαρχών απαγορεύτηκαν πολλά βιβλία. Ένα από τα βιβλία που βρέθηκε στο στόχαστρο τους, και στις δύο περιόδους, ήταν ... η Αντιγόνη του Σοφοκλή(!). Ναι, από αυτούς τους τάχατες αρχαιολάτρες. Αυτά αποτελούν μόνο μερικά παραδείγματα. Όταν η Δημοκρατία πα να υπάρχει, το βιβλίο πάντα βρίσκεται στο στόχαστρο όλων των απολυταρχικών κυβερνήσεων.

Τέλος πάντων, σήμερα, η ελευθερία του λόγου είναι ισχυρή. Σε αυτό έχουν συμβάλλει τα ελεύθερα Μ.Μ.Ε. καθώς και το διαδίκτυο. Όσο κι αν επιχειρείται η χαλιναγώγηση των ιδεών, οποιωνδήποτε ιδεών, αυτό καθίσταται πια ακατόρθωτο. Έχουμε τα παραδείγματα της ελπιδοφόρας Αραβικής Άνοιξης από τη μια και της εύκολης διάδοσης των σκοταδιστικών ιδεών των Τζιχαντζιστών από την άλλη. Σήμερα έχουμε υπερπροσφορά της γνώσης.  Καμία απαγόρευση δεν μπορεί να ισχύσει, κανένα βιβλίο δεν μπορεί να απαγορευτεί, κάπου σε κάποια ηλεκτρονική βάση θα υπάρχει και θα είναι προσβάσιμο σε όποιον το θελήσει.

Το μεγάλο πρόβλημα είναι πια, πώς θα διαμορφώσουμε πολίτες, με δημοκρατικό και ελεύθερο πνεύμα, οι οποίοι θα μπορούν να επιλέγουν μέσα από τον τεράστιο όγκο των πληροφοριών που τους διοχετεύονται, τα πλέον χρήσιμα και "καλά";

Πώς θα λαμβάνουν τη γνώση, δεν θα ενθουσιάζονται ή παρασύρονται από αυτήν με μια πρώτη ανάγνωση  αλλά θα μπορούν να την επεξεργάζονται λογικά και στη συνέχεια ή θα την οικειοποιούνται ή θα την απορρίπτουν;  Αυτό είναι το πρόβλημα σήμερα.

Εδώ, από ότι καταλαβαίνουμε, σημαντικό ρόλο έχει να επιτελέσει το σχολείο. Το οποίο όμως βρίσκεται εγκλωβισμένο μέσα σε ένα τεράστιο όγκο γνώσεων, έναν αληθινό γνωστικό κυκεώνα, τον οποίο θα πρέπει να "κατακτήσουν" οι μαθητές. Οι οποίοι επιπλέον είναι εγκλωβισμένοι μέσα σε ένα εξετασιοκεντρικό σύστημα, που επικροτεί την απομνημόνευση έναντι της κριτικής σκέψης. Αν και στη θεωρία πολλές φορές λέγεται, ότι θα πρέπει οι μαθητές να αναζητούν τη γνώση, να τη κρίνουν και στη συνέχεια να την κατακτούν, αυτό ως πρακτική αποτελεί εξαίρεση για το ελληνικό σχολείο και όχι τον κανόνα. Πιθανότα, η ανάπτυξη κριτικής σκέψης από τον Έλληνα μαθητή, κάποιους φοβίζει!!!

Τα τελευταία χρόνια στην Πατρίδα μας δημιουργήθηκαν πολλές και καλές Δημόσιες βιβλιοθήκες, με σημαντική προσφορά στα πολιτιστικά δρώμενα των πόλεων τους, ( π.χ. δες http://www.serrelib.gr/  ή http://vivl-dramas.dra.sch.gr/ ). Δημιουργήθηκαν πάμπολλες σχολικές βιβλιοθήκες, κυρίως στη Β/μια Εκπαίδευση, οι οποίες όμως στενάζουν κάτω από τα προβλήματα της υποχρηματοδότησης τους ή της έλλειψης εξειδικευμένου προσωπικού. Σε πολλά σχολεία, κυρίως της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, κάθε χρόνο εκπονούνται προγράμματα Φιλαναγνωσίας, μέσα από τα οποία οι δάσκαλοι πασχίζουν να φέρουν τους μαθητές τους κοντά στο βιβλίο.

Από τη μία λοιπόν ως μάχιμος εκπαιδευτικός εδώ και 30 χρόνια, οργίζομαι όταν βλέπω τους συνάδελφους εκπαιδευτικούς να αγωνίζονται για να βρουν μια διέξοδο ανάμεσα στην τεράστιο όγκο της ύλης που πρέπει να διδάξουν και στη γνώση τους ότι θα πρέπει να αναζητούν τρόπους ανάπτυξης της κριτικής σκέψης των μαθητών τους.  Το ελληνικό σχολείο δεν βοηθάει ως προς το δεύτερο.

Από την άλλη, είμαι αισιόδοξος, διότι παρά την ευρέως, διαδεδομένη άποψη, από αυτούς που θέλουν να μηδενίζουν τα πάντα, οι νέες γενιές γνωρίζουν το βιβλίο πολύ περισσότερο απ΄ ότι οι παλαιότερες γενιές, διαβάζουν βιβλία, επισκέπτονται τις βιβλιοθήκες, είτε μόνοι τους είτε με τους γονείς τους, αγοράζουν βιβλία και όλα αυτά σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό, απ΄ ότι πριν από 30 χρόνια. Βέβαια απέχουμε πολύ από το επιθυμητό, αλλά είμαι σίγουρος ότι όλη αυτή η προσπάθεια που γίνεται, θα αποδώσει.