Από τον Κάφκα στον Κόμπο Αμπέ....

07 Σεπ 2015

Πριν από λίγους μήνες διάβασα το βιβλίο του Φρανς Κάφκα " Μεταμόρφωση ". 

Η ιστορία με λίγα λόγια: Ο Γκρέγκορ ( ο πρωταγωνιστής ), ξυπνά ένα πρωί για πάει στη δουλειά του... αλλά αυτό είναι αδύνατον διότι έχει μεταμορφωθεί σε μια γιγάντια κατσαρίδα... Οι γονείς και η αδελφή του, οι οποίοι είναι απόλυτα εξαρτώμενοι από αυτόν, όπως είναι φυσικό " φρικάρουν " από τη μεταμόρφωση αυτή. Ο πατέρας εξαγριώνεται, η μητέρα ελπίζει και η αδελφή του μόνο δείχνει κάποια συμπάθεια στον αποκρουστικό και σιχαμερό πια αδελφό της. Ο Γκρέγκορ παραμένει κλειδωμένος - φυλακισμένος στο δωμάτιο του, η οικογένεια του όμως σιγά σιγά παύει να εξαρτάται από το εισόδημα που τους πρόσφερε η εργασία του γιου και αδελφού τους. Στο τέλος, ο θάνατος του Γκρέγκορ μοιάζει με ευλογία για όλη την οικογένεια του. 

Σίγουρα το βιβλίο είναι καλογραμμένο, οι περιγραφές είναι απόλυτα ρεαλιστικές, ειδικά εκείνες που περιγράφουν τις κινήσεις που επιχειρεί ο μεταμορφωμένος σε κατσαρίδα Γκρέγκορ. Ο Κάφκα "φροντίζει" να σε σοκάρει από την πρώτη κιόλας σελίδα καθώς ευθύς, δίχως εισαγωγές αντιμετωπίζεις την αλλόκοτη αυτή μεταμόρφωση. Οι οικογενειακές σχέσεις επίσης είναι ένα ζήτημα που σε απασχολεί καθώς διαβάζεις το βιβλίο και στο τέλος αναρωτιέσαι πως είναι δυνατόν οι άνθρωποι να μεταλλάσσουν τόσο πολύ τις οικογενειακές σχέσεις τους με το πέρασμα του χρόνου. Από την ατελείωτη αγάπη που προσφέρουν οι γονείς στα παιδιά τους κατά τη βρεφική και παιδική τους ηλικία πως σιγά σιγά, πολλές φορές αυτή, μετατρέπεται σε μίσος και απέχθεια. Φταίει μόνο ότι τα δύο αυτά ισχυρά συναισθήματα είναι τόσο κοντά το ένα με το άλλο; Φταίει μόνο η απογοήτευση όταν δεν εκπληρώνονται οι προσδοκίες των γονιών για τα παιδιά τους; 

 Σίγουρα δεν είναι ένα συνηθισμένο, ευκολοδιάβαστο βιβλίο. Όχι μόνο επειδή ο πρωταγωνιστής του έχει την αποκρουστική μορφή μιας κατσαρίδας αλλά κυρίως για το πως αντιμετωπίζεται, μέρα με τη μέρα, όλο και πιο σκληρά από τους οικείους του.
Αν και η " Μεταμόρφωση" είναι το πρώτο βιβλίο του Κάφκα που έχω διαβάσει, έστω κι αν δεν με ικανοποίησε, γνωρίζω ότι ο Κάφκα θεωρείται ένας από τους μεγάλους συγγραφείς του δυτικού κόσμου και μάλιστα όπως ανακάλυψα στο διαδίκτυο, πολλοί άλλοι συγγραφείς έχουν επηρεαστεί από τον τρόπο γραφής του.

 Ψάχνοντας λοιπόν, για ένα βιβλίο, που ο συγγραφέας του θα είχε επηρεαστεί από τον Κάφκα και θα μου έδινε το έναυσμα για να το διαβάσω, " έπεσα " στο: " Η Γυναίκα της Άμμου " του Ιάπωνα Κόμπο Αμπέ.

Ο πρωταγωνιστής του βιβλίου, ο ΝΙκι, ερασιτέχνης εντομολόγος, βρίσκεται παγιδευμένος σε έναν  αμμώδη λάκκο,

υποχρεωμένος να συμβιώσει με μια γυναίκα, της οποία ποτέ δεν αναφέρεται το όνομα. Αιχμάλωτος στην πραγματικότητα ενός συνεταιρισμού, που πουλάει παράνομα άμμο, υποχρεώνεται να συμβιώσει με τη συγκάτοικο του. Παρά την μεγάλη του επιθυμία να δραπετεύσει και τις προσπάθειες που καταβάλλει γι΄ αυτό, στο τέλος βρίσκεται συμβιβασμένος, να συζεί πια με τη γυναίκα της άμμου και να δημιουργεί την οικογένεια του, κάτω από αυτές τις ακραίες συνθήκες. Η σχέση του ζευγαριού κινείται μεταξύ της συντροφικότητας και της αλληλεξάρτησης. Η γυναίκα εμπνέει ένα ερωτισμό στο μεγαλύτερο μέρος του βιβλίου, αν και η ενοχλητική αίσθηση της άμμου δεν σε αφήνει λεπτό, όσο διαβάζεις το βιβλίο. Ρέει γύρω σου, ρέει πάνω σου, ακόμα κι όταν κοιμούνται μέσα στην ετοιμόρροπη καλύβα τους. Είναι κολλημένη στα ιδρωμένα κορμιά τους, στεγνώνει το λαιμό τους... σε πνίγει εσένα τον ίδιο, ανατριχιάζεις και μόνο με τη σκέψη ότι θα μπορούσες να βρεθείς στη θέση τους. Το βιβλίο σου θέτει ερωτήματα για τις σχέσεις των ανθρώπων, την αίσθηση της ελευθερίας και τι είναι τελικά η ελευθερία για τον καθένα και παραδόξως... ο συμβιβασμός στο τέλος του βιβλίου σε ανακουφίζει... αν και μέσα σου, ακόμα ελπίζεις σε μια μελλοντική απόδραση. 

Και τα δύο βιβλία δεν με ενθουσίασαν κατά την ανάγνωσή τους. Δεν έπαψαν όμως να τσιμπούν τις άκρες της σκέψης μου, για αρκετό καιρό μετά που τα τοποθέτησα στα ράφια της βιβλιοθήκης μου. Κάτι περισσότερο είχαν να μου πουν, από αυτό που μου πρόσφεραν κατά την πρώτη και μοναδική ανάγνωση τους.

 Δούλευαν σιωπηρά, δημιουργούσαν ερωτήματα για την εγκατάλειψη του εαυτού μας, την αποδοχή δυσάρεστων καταστάσεων, την αντίδραση μας σε αυτές τις καταστάσεις... τον συμβιβασμό και την παραίτηση... κι αν, τελικά αυτά τα δύο, συνιστούν το θάνατο μας. 

Θα μου πει τώρα κάποιος... καλοκαιριάτικα, όταν βρισκόσουν ξαπλωμένος σε μια σεζλόνγκ, κάτω από μια ομπρέλα θαλάσσης, πίνοντας το ποτό σου, με το βλέμμα σου, μια να μετρά τις λέξεις του βιβλίου που κρατούσες και μια να σαρώνει την παραλία  ... υπήρχε χρόνος και κενά σκέψεων για τέτοιου είδους υπαρξιακά ερωτήματα; Έλα ντε!  
Μήπως τα παραπάνω ερωτήματα δεν μας απασχολούν έτσι κι αλλιώς; Μήπως, απλά και μόνο η περιπλάνηση μου στα Καφκικά λογοτεχνικά μονοπάτια, ανέσυρε στην επιφάνεια, τα ερωτήματα αυτά για μια ακόμα φορά; Μήπως μεγαλώνοντας, στα πλαίσια της οδυνηρής πολλές φορές αυτοκριτικής μας, τέτοιες εσωτερικές αναζητήσεις, θα με ταλαιπωρούν όλο και πιο συχνά;