Ευάγγελος Ζάππας και Ολυμπιακοί Αγώνες.

   Σε λίγους είναι γνωστή η ιστορία του μεγάλου μας ευεργέτη, Ευάγγελου Ζάππα. Και σε ακόμη λιγότερους η σχέση του με την αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων, όπως την οραματίστηκε αυτός στα πρώτα του βήματα, που έκανε το Ελληνικό κράτος κατά τον 19ο αιώνα.

Ευάγγελος Ζάππας (1800-1865)

  Ο Ευάγγελος Ζάππας γεννήθηκε στην Βόρειο Ήπειρο το 1800 και μόλις δεκατριών ετών στρατολογήθηκε από τον Αλή Πασά. Στην Ελληνική Επανάσταση πολέμησε δίπλα στον αρχιστράτηγο, Μάρκο Μπότσαρη. Το 1824, τον βρίσκομαι να μάχεται με τον βαθμό του ταξίαρχου.  Με την απελευθέρωση, μεταναστεύει στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες, δημιουργεί σχέσεις με τα μοναστήρια της περιοχής και αναλαμβάνει την καλλιέργεια μεγάλων αγροτικών εκτάσεων, που τους ανήκαν. Η ενασχόληση του αυτή του αποφέρει μεγάλα κέρδη. Κάνει πολλές δωρεές, μεταξύ αυτών ήταν και η ίδρυση σχολείων στα χωριά της ιδιαίτερης πατρίδας του. 

  Ένα από τα μεγαλύτερα οράματά του Ευάγγελου Ζάππα ήταν η αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων στην Αθήνα. Σε μια εποχή, που ελάχιστοι πίστευαν σε αυτό το όνειρο, όπως ο ρομαντικός ποιητής Αλέξανδρος Σούτσος, αυτός θέτει ως σκοπό της ζωής του, να το πραγματοποιήσει με κάθε τρόπο. Έτσι ξεκινά τακτική αλληλογραφία με την τότε κυβέρνηση της Ελλάδας (περίπου το 1850), όπου δηλώνει τη βούληση του να αναλάβει εξ ολοκλήρου τη χρηματοδότησή τους. Πέρα από την οργάνωσή τους, χρηματοδοτεί και τη δημιουργία του πρώτου κτιρίου, που θα χρησιμοποιούνταν για τους αγώνες αυτούς, το περίφημο Ζάππειο Μέγαρο και την αναστύλωση του Παναθηναϊκού Σταδίου, για να πραγματοποιούνται οι αγώνες. Δυστυχώς το Ζάππειο ποτέ δεν εκπλήρωσε την αρχική επιθυμία του δωρητή, να είναι το στρατηγικό κέντρο της διεξαγωγής των Αγώνων, το οποίο θα κτιζόταν σε σημείο ψηλότερο του Σταδίου (στον λόφο του Αρδηττού) για να εποπτεύει τους αγώνες από ψηλά. Κατόπιν πρότασης της τότε κυβέρνησης και την αποδοχή τελικά του Ζάππα, κτίστηκε στη σημερινή του θέση και χρησιμοποιήθηκε ως χώρος εκθέσεων της Αγροτικής παραγωγής της χώρας μας. Σήμερα τη διαχείριση του Ζαππείου Μεγάρου και των κληροδοτημάτων του Ζάππα, έχει η Επιτροπή Ολυμπίων και Κληροδοτημάτων.

Ζάππειον Μέγαρο. Κτίστηκε πάνω σε σχέδια του
Θεόφιλου Χάνσεν, από το 1874 ως 1888.

  Στον πολύ κόσμο, είναι άγνωστη αυτή η ιστορία και μάλιστα έχει την εντύπωση ότι οι Ολυμπιακοί αγώνες, για πρώτη φορά τελέστηκαν στην Αθήνα το 1896. Η αλήθεια όμως είναι, ότι η επιθυμία του Ευάγγελου Ζάππα, να αναβιώσουν οι Ολυμπιακοί αγώνες στην Αθήνα, πραγματοποιήθηκε πολύ πιο πριν και μάλιστα σε εποχές που η έννοια του αθλητισμού, δεν ήταν και πολύ γνωστή. 

   Και όχι μόνο μία φορά, αλλά τέσσερις φορές. Σε αυτούς συμμετείχαν Έλληνες αθλητές από την Πατρίδα μας αλλά και από την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Οι πρώτοι Ζάππειοι Ολυμπιακοί Αγώνες ή Ολύμπια κατ΄ άλλους, έγιναν το 1859, στην σημερινή πλατεία Κοτζιά, δίχως όμως επιτυχία. Η αποτυχία τους οφείλεται στην απουσία εμπειρίας για τη διοργάνωση τέτοιων αγώνων, δεν υπήρχαν κανονικοί αθλητές αλλά μπορούσε να συμμετάσχει όποιος ήθελε και η αστυνομία δεν είχε σχέδιο για να τηρηθεί η αναγκαία τάξη από τον κόσμο που συνέρρευσε στην κλειστή πλατεία για να δει τους αγώνες.

Μετάλλιο για τον πρώτο νικητή των
αγώνων του 1875. Από τη μία ο
Βασιλεύς Γεώργιος και από την άλλη
γράφει:
Αγωνοθέτης Ευάγγελος Ζάππας.

  Οι δεύτεροι Ζάππειοι Ολυμπιακοί Αγώνες έγιναν το 1870 στο ανακαινισμένο Παναθηναϊκό Στάδιο, με πολύ μεγάλη  επιτυχία.  Εγγράφηκαν κανονικά αθλητές για να αγωνιστούν, φορούσαν στολή και σανδάλια δερμάτινα, ορκίστηκαν μπροστά στην ελλανόδικο επιτροπή που αποτελούνταν από καθηγητές του Πανεπιστημίου. Εκεί ακούστηκε και ο πρώτος Ολυμπιακός ύμνος, γραμμένος από τον Γεώργιο Ορφανίδη, καθηγητή της Γεωπονικής Σχολής και μελοποιημένος από τον μουσικοδιδάσκαλο Παριζίνη. Τους αγώνες παρακολούθησε η Βασιλική οικογένεια, όλοι οι επίσημοι των Αθηνών και πλήθους κόσμου. Υπολογίζεται ο αριθμός αυτός στους 30,000, όσοι ήταν δηλαδή και οι κάτοικοι της Αθήνας τότε.

  Οι τρίτοι Ζάππειοι Ολυμπιακοί Αγώνες έγιναν το 1875 και πάλι στο
Παναθηναϊκό Στάδιο, με οργανωτή τους, τον Ιωάννη Φωκιανό, διευθυντή του Δημόσιου Γυμναστηρίου. Σε αυτούς συμμετείχαν μόνο 18 αθλητές. Παρά την πολύ καλή προσπάθεια του Φωκιανού, οι αγώνες δεν είχαν την αναμενόμενη επιτυχία. Αν και η Βασιλική οικογένεια δεν τους παρακολούθησε, ο κόσμος που μαζεύτηκε ήταν πολύ πιο πάνω από τις δυνατότητες του Σταδίου, με αποτέλεσμα να καταληφθεί και ο στίβος από τους θεατές.

  Οι τέταρτοι Ζάππειοι Ολυμπιακοί Αγώνες έγιναν το 1889 στο Κεντρικό Γυμναστήριο του Φωκιανού, με οργανωτή και πάλι τον Ιωάννη Φωκιανό. Σε αυτούς τους αγώνες λόγω διαφωνιών, δεν συμμετείχε η Ζάππειος Επιτροπή, που αναλάμβανε την χρηματοδότηση των αγώνων μέχρι τότε. Δώδεκα αγωνίσματα έγιναν, με απόλυτη τάξη και καλή οργάνωση. Δόθηκαν μετάλλια και διπλώματα και υπήρχαν χορηγοί.

   Οι αγώνες αυτοί, με τα λάθη και τις επιτυχίες τους, χάρισαν μια σημαντική τεχνογνωσία στην Πατρίδα μας, στη διοργάνωση τέτοιων αγώνων, η οποία φάνηκε στην άρτια τέλεση των πρώτων Διεθνών Ολυμπιακών Αγώνων, το 1996, στην Αθήνα.

Το Παναθηναϊκό Στάδιο το 1896, κατά την τέλεση των πρώτων
Σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων. Η ανακαίνιση του έγινε εκ νέου 
με χρηματοδότηση του μεγάλου Εθνικού Ευεργέτη Γεώργιου Αβέρωβ

  Βλέπουμε λοιπόν ότι η Ολυμπιακοί αγώνες, έχουν μια ιδιαίτερη σημασία για την πατρίδα μας, υπήρχαν άνθρωποι που τους οραματίστηκαν πολύ πριν γίνουν παγκόσμιο θέαμα (Ρήγας Φεραίος, Ευάγγελος Ζάππας, Αλέξανδρος Σούτσος) και όταν πια ο βαρώνος Πιερ ντε Κουμπερτέν μαζί με τον Δημήτριο Βικέλα θεσμοθετούσαν τους Σύγχρονους Διεθνείς Ολυμπιακούς Αγώνες, η Ελλάδα είχε την τεχνογνωσία, όχι μόνο να πετύχουν οι αγώνες αλλά και να δείξει στον υπόλοιπο κόσμο τον τρόπο επιτυχούς εκτέλεσης τους. Τώρα αν θα θέλατε να αναρωτηθείτε, τι σχέση έχουν εκείνοι οι πρώτοι, ειδυλλιακοί αγώνες του Ζάππα με το σημερινό εμπορικό και τηλεοπτικό θέαμα, νομίζω ότι η απάντηση είναι εύκολη. Το θετικό όμως είναι, ότι οι νέοι αθλητές, ακόμη και σήμερα, ονειρεύονται ν' ανέβουν στο Ολυμπιακό βάθρο, την ύψιστη τιμή για έναν αθλητή και δεν φείδονται κόπων για να πετύχουν αυτό τον σκοπό τους. Αν και κάποιοι χάνουν την αίσθηση του Ολυμπιακού Πνεύματος περί του "ευ αγωνίζεσθαι", οι περισσότεροι νέοι, θέλω να πιστεύω, παραμένουν πιστοί στις αξίες του. 

ΥΓ: Η έμπνευση για τις δύο τελευταίες μου εγγραφές, οφείλεται στο μυθιστόρημα του Δημήτρη Τζιώτη, Η Ιδέα του φωτός. εκδόσεις ΠΑΤΑΚΗ