Παρασκευή 28 Απριλίου 2023

Ένα καλοκαίρι kitsch

   Το παρακάτω κείμενο το έγραψα τον Γενάρη 1985, στο Καστελόριζο, όπου βρισκόμουν ως δάσκαλος. Είχα εμπνευστεί από ένα αφιέρωμα του περιοδικού ΑΝΤΙ, προσκείμενο στην Ανανεωτική Αριστερά της εποχής. Μιλούσε για το kitsch στη ζωή μας.  Το δικό μου κείμενο αναφέρεται σε ότι ζούσα εγώ τότε ως νεαρός, τα καλοκαίρια στο νησί μου. Δημοσιεύτηκε ως επιστολή στο περιοδικό τον Ιούνιο της ίδιας χρονιάς και τον ίδιο μήνα, τμήμα του αναδημοσιεύτηκε στο ΒΗΜΑ. 
   Ο όρος κιτς (γερμανικάKitsch), χρησιμοποιείται κυρίως υποτιμητικά για την περιγραφή έργων τέχνης ή εν γένει αντικειμένων των οποίων η αισθητική θεωρείται ψεύτικη, επιτηδευμένη ή ευτελής, στερούμενη βαθιάς σκέψης, και με αποκλειστικό σκοπό την τέρψη του θεατή για οικονομικό όφελος. Αρχικά χρησιμοποιήθηκε αποκλειστικά για την περιγραφή έργων ζωγραφικής, και αργότερα η χρήση του επεκτάθηκε προς άλλες μορφές τέχνης. Συχνά ταυτίζεται με την έννοια του κακού γούστου. Από τη Βικιπαίδια

  Μέσα σε μια χώρα, που στο κάθε της βήμα το Kitsch κυριαρχεί,
ανακάλυψα και το καλοκαίρι kitsch. (Αλήθεια, τώρα αναθεματίζω το ΑΝΤΙ, πολλά γεγονότα, ίσως όλη μας η ζωή νάναι ένα kitsch)


Kitsch καλοκαίρι με: 

  Πάρτι δυτικού τύπου που καταλήγουν σε Γλυκερία η παραδοσιακά πανηγύρια με κατάληξη τα "παπάκια". Γιορτή του εξοχικού Αγίου, λειτουργία, άρτος, ύψωση της εικόνας, φαγητό, ασπασμός της εικόνας, το άσπρο παντελόνι που λερώθηκε από το κρασί. Το τοπικό καλοκαιριάτικο τουρνουά ποδοσφαίρου με τις τουαλέτες των αδιάφορων "δεσποινίδων" και την απορία: "γιατί δεν την πιάνει με τα χέρια;". Η βόλτα στην ξαφνικά ζωντανή κωμόπολή μας, ο φραπέ στην καφετέρια, απ' εδώ τα αγόρια κει απ' εκεί τα κορίτσια. Η θέληση για διασκέδαση και η στυφή αυριανή γεύση απογοήτευσης. 

  Η κάθε παραλία, η κασέτα των DOORS στο μαγνητόφωνο, το Αμερικανάκι που πετάει το φρίσμπι και το καμάκι που παίζει ρακέτες. Γύρω μου χιλιάδες άνθρωποι γελούν, τρέχουν, αγχώνονται, σκέπτονται κι εγώ με το γουόκμαν μόνος μου τους διώχνω. Δεν κάθομαι και στον ήλιο. Η παλιά συμμαθητική παρέα με τις χίλες αναμνήσεις και το συνεχές ξεμάκρεμα. Η νέα φοιτητριούλα, που διηγείται τις τόσες καινούριες εμπειρίες της για ώρες κι ας είναι ακόμη στην αρχή. Η αθλητική τσάντα που ανοίγει και βγάζει έξω αντηλιακό, ρακέτες, μπαλάκι, πετσέτα, γυαλιά ηλίου, τσιγάρα, φωτιά, γουόκμαν, εφημερίδα, τις κασέτες του John Lennon και του Νταλάρα, το βιβλίο του Μάρκες: "Η αθώα Ερέντιρα", χτένα. Τα γυαλιά που εστιάζουν στο κορίτσι απέναντι που φοβάται να βρέξει τα μαλλιά του στη θάλασσα. Το μπουκάλι της COCA COLA, που το παιδάκι το γεμίζει θάλασσα και πάλι από την αρχή, αφού το αδειάσει. Το άγχος των εξετάσεων του Σεπτέμβρη. Το μαύρισμα με αντηλιακό ή όχι. Τα άγνωστα πρόσωπα που θα μάθουμε ποια είναι. Ο κρυφός πόθος για το "παιδί" που δεν χορταίνει τη θάλασσα. Ο απόηχος των πρόσφατων εκλογών και η ένταση της φωνής. Οι παρέες που κατευθύνονται για δροσιστικό και τσιγάρο. Στο βάθος το λιμάνι, που το βράδυ μας διώχνει με την απαίσια μυρωδιά του. 

  Το πάρτι του κολλητού προς τιμή της αγαπημένης του. Από νωρίς ετοιμασίες, τα ποτά, η μουσική, τα φωτορυθμικά, προβλέψεις για ποιες "γκόμενες" θα ρθουν. Νωρίς το βράδυ αγωνία για την επιτυχία. Στις 10 φίσκα από κόσμο. Ο D.J. ιδρώνει να βρει τραγούδι κατάλληλο για να συγκινήσει το κορίτσι, που έχει βάλει στο μάτι, ενώ δεκάδες ψωνισμένοι του ζητάνε από "μπλουζ" ως την κασέτα Νο2 της ντισκοτέκ Strombolli, του Ηρακλείου. Τελικά καταλήγει στο Relax. Τα κορίτσια του χωριού στην άκρη μαζεμένα, ψιλή κουβέντα και ερωτηματικά για το ποιος θα τις φλερτάρει. Τ' αγόρια σνομπάρουν. Οι Αμερικανίδες ευδιάθετες, χωρίς αναστολές προτιμιούνται. Στις 12 θα μείνουν μόνο αυτές που δεν το παίζουν νύφες. Κάπου όμως βρίσκω τον εαυτό μου ανικανοποίητο κι από αυτό το βράδυ, που το περίμενα τόσες μέρες. Στο τέλος πιάνω το πικάπ και τις κασέτες μου. Κλείνουν τα φώτα, φεύγω.

  Αφιερώνεται στο ΑΝΤΙ, που με βοήθησε να δω τον κόσμο με τη ματιά του  άσχημου. Πίστεψέ με. Έστω και χωρίς τελικό αποτέλεσμα ικανοποίησης, το kitsch είναι η ζωή μου. 
  Mια διαφορετική αίσθηση του kitsch, από Κάρπαθο αυτή τη φορά...

8 σχόλια:

  1. Τελικά το Kitsch όπως ευγλωττα το περιγράφεις είναι συνυφασμένο με τον άνθρωπο. Ο ανικανοποίητος το βλέπει ως Kitsch, ο άλλος ως καθημερινότητα. Δεν ξέρω, αλλά δεν το βλέπω με τη ματιά του άσχημου πίστεψέ με...Το καλοκαίρι σου είναι όπως παντού χρόνια τώρα.
    Καλημέρα Βασίλη

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Δεν διαφωνώ! Με μια σημερινή ματιά, βλέπω κι εγώ κάποια πράγματα διαφορετικά πια. Η κακογουστιά όμως είναι κάτι, που εξακολουθεί να υπάρχει γύρω μας, σε πολλά επίπεδα, πέρα από το νεανικό μου καλοκαίρι, που σήμερα με νοσταλγία αναζητώ

      Διαγραφή
  2. Τι μου θύμησες! όλα αυτά τα κάναμε δεκαετία 80! καλό μήνα με υγεία!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Εγώ γεννήθηκα το '90, αλλά και η δική μου γενιά είχε την δική της εκδοχή του kitsch (ειδικά στα video clip τώρα που το σκέφτομαι).
    Μας ταξίδεψες Βασίλη. Και μέσα από την γλαφυρή σου αναδρομή, εγώ ξέρεις τι σκεφτόμουν ; (Είμαι και ανάποδο πλάσμα, αλλού μας πήγαινες, αλλού πήγα εγώ)
    Ότι τότε, πολλά πράγματα ήταν πιο όμορφα και πιο αγνά. Το φλερτ (που σήμερα γίνεται κυρίως διαδικτυακά), η διασκέδαση, όλα σχεδόν, είχαν μια αλήθεια, που σήμερα εκμοντερνίστηκε και κάπως χάθηκε!
    Να 'σαι καλά που το μοιράστηκες μαζί μας.
    Καλό βράδυ :)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Πιο αθώα και δεν τρέχαμε πίσω από τον χρόνο. Σήμερα οι νέοι μας βιάζονται, να κάνουν όσα περισσότερα μπορούν, όσο πιο γρήγορα γίνεται στη ζωή τους. Και μετά, τι απομένει;
      Την Καλημέρα μου, Μαρίνα!

      Διαγραφή
  4. Τι πας και θυμάσαι βρε Βασίλη! Τι σημαντικές στιγμές για τη νεανική περίοδο της γενιάς μας. Το "Αντί" να ξέρεις το διάβαζα κάποτε μόνιμα. Στη συνέχεια με απογοήτευσε, με διέψευσε και το εγκατέλειψα. Παρ' όλα αυτά, κράτησα τα όσα όμορφα μάς έδωσε όλα εκείνα τα χρόνια.
    Όσον αφορά το "κιτς", αυτό εξακολουθεί να υπάρχει στη ζωή μας, ανέκαθεν θα υπάρχει άλλωστε σε μια προσπάθεια επηρεασμού γραμμών και αισθητικών.

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Όλα τα σχόλια σας με χαροποιούν και τυγχάνουν απάντησης.

Μάνος Χατζιδάκις (τρία τραγούδια)

   Ένας από τους σημαντικότερους συνθέτες της πατρίδας μας ήταν ο  Μάνος Χατζιδάκις . Μαζί με τον Μίκη Θεοδωράκη αναδημιούργησαν την ελληνι...