Τζον Κράξτον (John Craxton)

John Craxton, An Acrobatic Cretan Butcher. Λάδι σε καμβά, 1947. 

 Ο παραπάνω πίνακας με μια πρώτη ματιά, δείχνει κάποιον, που κάνει κάποια περίπλοκα ακροβατικά. Αν παρατηρήσουμε τι γράφει στο φόντο, διαβάζουμε " ΚΡΗΤΙΚΟΣ ΧΟΡΕΥΤΗΣ ΧΑΣΑΠΗΣ". Άρα πρόκειται για κάποιον χασάπη, Κρητικό, ο οποίο "συλλαμβάνεται ζωγραφικά" σε κάποια χορευτική φιγούρα. Αν τώρα συγκρίνουμε τον πίνακα με την παρακάτω εικόνα - αναπαράσταση από τα Μινωίτικα Ταυροκαθάρψια, βλέπουμε αμέσως την ομοιότητα ανάμεσα στα δύο κεντρικά πρόσωπα των δύο εικόνων. 

 Ακόμα πιο ενδιαφέρουσα είναι η ιστορία που κρύβεται πίσω από τον πίνακα αυτόν. Ο Άγγλος ζωγράφος, Τζον Κράξτον, κάποιο βράδυ του 1947 ενώ διασκέδαζε σε κάποιο κατάστημα δίπλα στην Κνωσσό, σηκώθηκε ένας νέος, χασάπης πλέον στο επάγγελμα, για να χορέψει ζεμπέκικο. Δεν του ήταν άγνωστος. Ήταν ένας νέος, τον οποίο είχε γνωρίσει ως ναύτη στον Πόρο και τον αναζήτησε στην Κρήτη απ' όπου καταγόταν. Αυτός έριξε κάτω μια καρέκλα και άρχισε να χορεύει γύρω από αυτήν. Κάποια στιγμή, πιάνει τα δύο πάνω πόδια της καρέκλας και υποβασταζόμενος σε αυτά, κάνει μια ανάποδη τούμπα στον αέρα και προσγειώνεται με τα χέρια στο δάπεδο και συνεχίζει τον χορό του. Οι κινήσεις του ήταν τόσο αέρινες και σβέλτες, που ενθουσίασαν τον ζωγράφο, ώστε να αποθανατίσει τη σκηνή. Κάποια χρόνια μετά, ο Κράξτον βρίσκεται στον Αρχαιολογικό Μουσείο Ashmolean της Οξφόρδης παρατηρώντας ευρήματα από την Κνωσσό. Το μάτι του πέφτει σε μία σφραγίδα (δαχτυλίδι), όπου τότε για πρώτη φορά, παρατηρεί στην διακόσμησή του, τα Ταυροκαθάρψια.  Η έκπληξη του ήταν μεγάλη, διότι τότε μόνο συνδύασε αυτό που είχε δει και ζωγραφίσει μερικά χρόνια πριν, με την αρχαία τελετή και πόσο έμοιαζαν οι δύο εικόνες. Μια μεγαλοπρεπής, χορευτική  φιγούρα η οποία ερχόταν από τα  βάθη των αιώνων. 

John Craxton ( 1922-2009) στο εργαστήριο του στην Κρήτη

  Ποιος όμως ήταν αυτός ο Άγγλος ζωγράφος;

   Θα μπορούσες να πεις πολλά για το Τζον Κράξτον. Εγώ μόνο θα αναφέρω το γεγονός ότι ερωτεύτηκε την Κρήτη, όπου όπως φαίνεται ήταν το μόνο μέρος πάνω στη Γη, όπου μπορούσε να ζει πραγματικά ελεύθερος. Να αψηφά τις όποιες νόρμες υποχρεούσαι να κρατάς σε μια "κανονική ζωή". Δεν τον ενδιέφερε μια κανονική ζωή. 

  Αγόρασε ένα σπίτι στα Χανιά, όπου το χρησιμοποιούσε ως ατελιέ, για ύπνο και για τις εξορμήσεις του. Του άρεσε να γυρνά στα βουνά της Κρήτης πάνω στην μηχανή του και να παρατηρεί τους ανθρώπους που ζούσαν σε αυτά όπως και να επισκέπτεται τα πολυάριθμα εξωκλήσια. Κι εκείνοι οι ορεσίβιοι Κρητικοί, που είχαν μάθει πια τον "κουζουλό" Άγγλο και τα χούγια του, τον δέχτηκαν σαν έναν από αυτούς. Απ' όπου περνούσε, άνοιγαν τα σπίτια για να τον υποδεχτούν και να τον φιλέψουν. Κι αυτός άλλο που δεν ήθελε, μιας και τα λεφτά που είχε συνήθως ήταν λίγα. Ρέμπελο τον χαρακτήρισε ο Άγγλος βιογράφος του, Ίαν Κόλινς. Αρνούνταν να πληρώνει φόρους, το σπίτι του ήταν μονίμως ασυντήρητο, πολλές φορές βαριόταν ακόμη και να τελειώσει τους πίνακες που με τόσο ενθουσιασμό ξεκινούσε.

Βοσκός 1984

   Εκτός των άλλων, o Τζον Κράξτον, χαρακτηρίζεται κι ως ριψοκίνδυνος, που έκθετε πολλές φορές τον εαυτό του σε αχρείαστους κινδύνους. Όπως όταν έκανε παρέα με ναύτες από τον Ναύσταθμο της Σούδας και χαρακτηρίστηκε ως κατάσκοπος κι άλλες φορές που του άρεσε να περιπλανιέται ανάμεσα στα αρχαία, και χαρακτηρίστηκε ως αρχαιοκάπηλος. Όταν μπήκε θέμα, να αλλάξει η μορφή του παραλιακού των Χανιών, ήταν από αυτούς που πρωτοστάτησαν στο να διατηρηθεί η μορφή του, όπως είχε. Για την "δράση"  του αυτή, με που ανέλαβε την εξουσία στη χώρα μας η Δικτατορία των Συνταγματαρχών, απελάθηκε ως ανεπιθύμητο πρόσωπο. Μάλλον υπήρχαν και πολλοί, που δεν έβλεπαν με καλό μάτι αυτόν τον ιδιόρρυθμο Άγγλο, που χαλούσε την εικόνα που αυτοί φαντασιώνονταν για το νησί τους.

 Τζον Κράξτον 1984 Πάνω στη μηχανή του

  Είναι αδύνατον να δώσω μια πλήρη περιγραφή αυτού του σπουδαίου, φιλέλληνα καλλιτέχνη. Θα συμπληρώσω μόνο ότι η Κρήτη ήταν το πεπρωμένο του. Όπως ο ίδιος έχει γράψει, υπήρχαν τρεις διαφορετικοί λόγοι για να επισκεφτεί, για πρώτη φορά, την Κρήτη 1947. Η περιέργειά του να δει από κοντά το Μινωικό ανάκτορο της Κνωσσού, να επισκεφτεί το Φόδελε, το χωριό που λέγεται ότι ήταν η γενέτειρα του αγαπημένου του ζωγράφου, του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου και η θέλησή του να βρει τον Κώστα, τον Κρητικό ναύτη, που είχε συναντήσει στον Πόρο και τον ξαναβρίσκει ως χασάπη πλέον στο Ηράκλειο. Κι από τότε, δένεται οριστικά με το νησί αυτό, εκτός της περιόδου της Χούντας, που του απαγορεύτηκε η είσοδο στην Ελλάδα.

  Όποιος επιθυμεί να μάθει περισσότερες λεπτομέρειες για τον Τζον Κράξτον,  μπορεί να ανατρέξει σε δύο πολύ ενδιαφέροντα διαδικτυακά άρθρα, από τα πολλά που υπάρχουν, στους παρακάτω συνδέσμους. Εγώ μόνο μια μικρή παρουσίαση έκανα, σε έναν άνθρωπο της Τέχνης, που αγάπησε την Πατρίδα μας και εμπνεύστηκε από αυτήν:

'Ιαν Κόλινς: «Ο Τζον Κράξτον ξεπερνούσε τα ανθρώπινα μεγέθη και ζούσε χωρίς κανόνες.  (Lifo)

Μαρία Βασιλάκη: Ο φίλος μου, John Craxton  ( Athens Voice)