Τετάρτη 13 Ιανουαρίου 2021

Γεώργιος Βιζυηνός, ένας κλασσικός της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας

 Την ευκαιρία για την σημερινή μου εγγραφή,  μου την έδωσε η ανάγνωση των διηγημάτων του Γεώργιου Βιζυηνού στα πλαίσια της Λέσχης Ανάγνωσης Δράμας. 

Το έργο του Βιζυηνού δεν είναι ιδιαίτερα μεγάλο, αλλά μπόρεσε να συγκινήσει, διότι περιγράφει με αμεσότητα την σκληρή πραγματικότητα της ζωής του. Τα διηγήματά του είναι αυτοβιογραφικά στο μεγαλύτερο μέρος τους και μας προσφέρουν την αναγνωστική χαρά που αποκομίζουμε από την κλασσική λογοτεχνία.

 Όπως διαβάζω στο οπισθόφυλλα της έκδοσης που έχω: "...διαβάζουμε τα μεγάλα κλασσικά έργα, για να κατανοήσουμε ...τον εαυτό μας και τον κόσμο, μέσα από την αναμέτρηση με τα μεγάλα ερωτήματα που μας θέτουν, όπως είναι, εν προκειμένω, η σχέση αρσενικού και θηλυκού, λογικής και τρέλας, πραγματικότητας και πλάνης, ταυτότητας και ετερότητας, και προ πάντων, το περί του θανάτου ερώτημα..."

 Μου είναι πολύ δύσκολο, να κατατάξω τα διηγήματά του, σύμφωνα με την αναγνωστική απόλαυση που μου πρόσφεραν. Θα το επιχειρήσω όμως, και στην πρώτη θέση θα τοποθετήσω το Μοσκώβ-Σελήμ. Πρωταγωνιστής είναι το τρίτο παιδί μίας πλούσιας οικογένειας Τούρκων της Δυτικής Θράκης, ο οποίος μεγαλώνει από την μητέρα ως κορίτσι ενώ το πρότυπο-πατέρας του τον περιφρονεί. Σε μικρή ηλικία κατατάσσεται στον Τουρκικό στρατό, παίρνοντας τη θέση του λιποτάκτη (φυγόστρατου) αδελφού του. Πολεμά με γενναιότητα συμμετέχοντας σε όλους  σχεδόν τους Ρωσο-τουρκικούς  πολέμους του 19ου αιώνα, κατακτά τα γαλόνια του με την αξία του στο πεδίο της μάχης, αλλά χάνει τα πάντα (σπίτι και οικογένεια) από την ανικανότητα του Οθωμανικού κράτους να υπερασπιστεί τους πολεμιστές του. Στο διήγημα εμφανίζεται γέρος πια, ως μία παρεξηγημένη φιγούρα, φορώντας την μισο-διαλυμένη στολή Κοζάκου και στο κεφάλι κόκκινο φέσι, να περιμένει εναγωνίως τον ερχομό των λυτρωτικών Ρωσικών στρατευμάτων για να τους υποδεχτεί με κάθε τιμή. Ήταν οι μόνοι, που αν και αιχμάλωτος στα χέρια τους, του πρόσφεραν κάθε περιποίηση και θαλπωρή, που η πατρίδα και η οικογένειά του ακόμα, του αρνήθηκαν. Αυτό όμως, πρέπει να ήταν ένα θεραπευτικό ψέμα, για να αντέξει την καταστροφή όλων εκείνων που τον έκαναν άνθρωπο και αγαπούσε, από την πίστη του στον μεγάλο του αφέντη, τον Σουλτάνο, ο οποίος, όχι μόνο δεν ενδιαφέρθηκε για την κατάντια του αλλά εν πολλοίς ήταν και υπεύθυνος γι΄ αυτήν. Υπάρχουν και άλλα ζητήματα, όπως ο συνεχής αγώνας του μέχρι να τον αποδεχθεί ο πατέρας του, η αγάπη του για την μητέρα του και η αποδοχή της φτωχής γυναίκας που του διάλεξε για σύζυγο, το γκρέμισμα κάθε ιδανικού, το μεγάλωμα του ως κορίτσι κ.α. 

georgios_Vizuinos
Γεώργιος Βιζυηνός (1849-1896)
  Ο Γεώργιος Βιζυηνός, ήταν μια τραγική και αδικημένη μορφή της εποχής του. Γεννήθηκε από μία πάμπτωχη οικογένεια στη Βιζύη της Δυτικής Θράκης και μικρός στάλθηκε να μάθει την τέχνη του ράπτη στην Πόλη. Η εξυπνάδα του ήταν η αιτία, που μπόρεσε να βρει ισχυρούς προστάτες και να τον στείλουν να σπουδάσει, στην Κύπρο, στην Αθήνα, στη Σχολή της Χάλκης και την Γερμανία. Μπόρεσε να επισκεφτεί και το Παρίσι και το Λονδίνο. Μετά τον θάνατο του μεγάλου προστάτη του, του Γ. Ζαρίφη, επιστρέφει στην Αθήνα με σημαντικές ανώτατες σπουδές αλλά και βραβεύσεις ποιημάτων του. Προσπαθεί να καταλάβει κάποια θέση ισάξια των σπουδών του, αυτό καθίσταται αδύνατον καθώς θεωρείται ξένο σώμα στο πνευματικό κατεστημένο της πόλης. Φεύγει για την Θράκη, ασχολείται ατυχώς με την εκμετάλλευση κάποιου μεταλλείου, ενώ αρρωσταίνει από κάποια εκφυλιστική ασθένεια των οστών. Πηγαίνει στην Αυστρία για θεραπεία και μετά επιστρέφει στην Αθήνα.  Πιθανόν η αρρώστια αυτή να τον οδήγησε στην τρέλα σε συνδυασμό με την απόρριψη που βίωνε. Πεθαίνει στο Δρομοκαΐτειο, στα 47 του χρόνια μόλις. Προσφιλές θέμα των Αθηναίων ήταν για πολύ καιρό, ο ανάρμοστος έρωτας του για την Μπετίνα Φραβασίλη, 12-14 χρόνων, μαθήτρια του στο ωδείο που δίδασκε, ενώ αυτός ήταν 43 χρόνων. 

Μπετίνα Φραβασίλη, μουσικός, (1876-1596)
 Είναι άξιο μελέτης, δεν ξέρω αν πρέπει να αποδοθεί στις επικρατούσες αντιλήψεις της εποχής, που υποστήριζαν ότι τα κορίτσια πρέπει να παντρεύονται πολύ μικρά αλλά υπάρχει μία εμμονή και στη ζωή του και στο έργο του για κορίτσια, της πρώιμης εφηβικής ηλικίας. Έτσι εκτός από την Μπετίνα, όταν βρέθηκε στην Κύπρο ως νεαρός ιεροδιάκονος, έγραφε ερωτικές επιστολές και ποιήματα στην 14χρονη Ελένη Φυσεντζίδη. Αυτός ήταν και ο λόγος που ανακλήθηκε άρον άρον πίσω στην Κωνσταντινούπολη. Εκείνη δεν έπαψε ποτέ να τον αγαπά, περιμένοντας ματαίως την επιστροφή του. Στα διηγήματά του αναφέρονται η 14χρονη, Αγγλίδα Μάσιγγα, η οποία πρόκειται με εντολή του πατέρα της να παντρευτεί κάποιον αρκετά μεγαλύτερο της και χήρο. Η Γερμανίδα Κλάραν, που από τα συμφραζόμενα, θα πρέπει να βρισκόταν σε αυτήν την ηλικία και η οποία τρελαίνεται μετά  από ερωτική απογοήτευση. Αλλά και η γιαγιά του παιδί ήταν ακόμα, μας διηγείται, όταν παντρεύτηκε τον αγαπημένο του παππού.  Πουθενά δεν υπάρχει οποιαδήποτε αναφορά για κάποιον άλλο έρωτα ή σχέση του Βιζυηνού.
Κλείνοντας θα αφήσω τον σύνδεσμο, για όποιον ενδιαφέρεται, της ταινίας "Το μόνον της ζωής του ταξείδιον" (2001), σε σκηνοθεσία του Λάκη Παπαστάθη.   Ο Ηλίας Λογοθέτης σε δύο ρόλους (του έγκλειστου στο Δρομοκαΐτειο Βιζυηνού και του παππού του), είναι απολαυστικός.



16 σχόλια:

  1. Πολύ ενδιαφέρον αφιέρωμα και ξέρεις κάτι Βασίλη; Όταν γνωρίζεις λεπτομέρειες της ζωής του δημιουργού κατανοείς καλύτερα το έργο του.Ένας μεγάλος λογοτέχνης, αδικοχαμένος και δυστυχισμένη μορφή!!
    Δεν έχω δει την ταινία την αποθήκευσα όμως γιατί μ'αρέσει και ο Λογοθέτης πολύ.
    Καλησπέρα σου

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Έχεις δίκιο. Τουλάχιστον για την συγκεκριμένη περίπτωση ισχύει απόλυτα. Μέσα από τα διηγήματα του βλέπεις την ίδια τη ζωή του.
      Χαίρομαι που σου άρεσε!
      Την Καλημέρα μου Άννα!

      Διαγραφή
  2. Ένας σπουδαίος λογοτέχνης, μπράβο για την επιλογή του θέματος, Βασίλη!
    Όταν είχα πρωτοδεί την παράσταση "Το αμάρτημα της μητρός μου" με τον Λογοθέτη, είχα συγκλονιστεί. Θυμάμαι ότι είχα ανατρέξει στη βιογραφία του συγγραφέα και οι λεπτομέρειες για το σύντομο και βασανισμένο βίο του, καθώς και το άδοξο τέλος στο Δρομοκαϊτειο, ήταν τραγικές. Και η ταινία που προτείνεις, είναι επίσης απ'τις καλύτερες στιγμές του Λογοθέτη. Είχε πει σε μια συνέντευξή του ότι η επαφή του με το έργο του Βιζυηνού, τον είχε στιγματίσει και είχε ταυτιστεί με το ρόλο που τον ανέβαζε επί χρόνια στο θέατρο.
    Να είσαι καλά, Βασίλη!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Η ευκαιρία που μας δόθηκε στην στην Λέσχη Ανάγνωσης Δράμας, να ασχοληθούμε με τον Βιζυηνό, ήταν ένα καλό έναυσμα για να μάθουμε περισσότερα πράγματα γι΄ αυτόν. Το θεώρησα υποχρέωση μου να γράψω για τον μεγάλο μας Λογοτέχνη!
      Την καλημέρα μου, Μαρία!

      Διαγραφή
  3. Δεν έχω εντρυφήσει στο έργο του Βυζηινού. Στα πλαίσια της λογοτεχνίας στο σχολείο είχαμε αναφερθεί επιγραμματικά στη ζωή του.
    Τραγική η ζωή του!
    Θα τη δω το Σαββατοκύριακο την ταινία, γιατί δεν έχει τύχει να τη δω.
    Καλογραμμένη και άρτια συντονισμένη η ανάρτηση σου Βασίλη.
    Χαίρομαι που το δρώμενο στάθηκε αφορμή να συναντήσω τον χώρο σου κι έχω την ευκαιρία να αντικρίζω ενδιαφέροντα θέματα όπως το σημερινό!
    Καλό ξημέρωμα!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Σε ευχαριστώ Μαρία! Στην Λέσχη Ανάγνωσης Δράμας, ψάχνουμε νέες εκδόσεις για διάβασμα αλλά δεν ξεχνούμε και τους κλασσικούς. Ο Βιζυηνός ήταν μια γλυκιά αποκάλυψη γι όλους μας.
      Να την δεις την ταινία και να προσέξεις την εκφορά του λόγου του Λογοθέτη, καθώς διαβάζει το κείμενο στην καθαρεύουσα. Εκπληκτικός!
      Την Καλημέρα μου, Μαρία!

      Διαγραφή
  4. Καλησπέρα Βασίλη και χαίρομαι που γνωρίζω το Ιστολόγιο σου με τις τόσο ενδιαφέρουσες πληροφοριες!! Μου αρέσει να διαβάζω και να μαθαίνω για τις ζωές σπουδαίων ανθρώπων και το έργο τους είτε είναι λογοτέχνες, καλλιτέχνες, επιστήμονες κτλπ όπως προσφατα διάβασα και για τη ζωή του μεγάλου γλυπτη Γιάννουλη Χαλεπα
    Τραγικές ζωές με τόσο σπουδαία έργα... Και σκέφτομαι αν δεν είχαν αυτή την κατάληξη ποσα ακόμα θα μας είχαν προσφερει;
    Καλό Σαββατοκύριακο!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Έχεις δίκιο, και η ζωή του μεγάλου μας γλύπτη, του Χαλεπά, κυμαινόταν ανάμεσα στη δημιουργία και την τρέλα. Πολλές φορές η καλλιτεχνική δημιουργία προϋποθέτει και την τρέλα για να έχει την δύναμη να σπάει τα όρια.
      Νιώθω ιδιαίτερη χαρά που είχα την ευκαιρία να γνωρίσω το μπλοκ σου, το οποίο προσθέτω και στα αγαπημένα μου.
      Την Καλημέρα μου, Δέσποινα!

      Διαγραφή
  5. Καλησπέρα Βασίλη μου,
    τα γεγονότα των ημερών με οδήγησαν να μην αντιληφθώ έγκαιρα αυτήν σου εδώ την ανάρτηση αγαπητέ φίλε. Ζητώ συγγνώμη για την καθυστέρηση. Και το λέω ως θέμα ουσίας καθώς για τον Βιζυηνό δεν γνωρίζω πολλά και το θέμα σου μου δίνει μια αφορμή να ψάξω για αυτόν.
    Δυστυχώς δεν έχω στη βιβλιοθήκη κάποιο έργο του από τα κλασικά εκείνα που σημειώνεις. Ξέρω αχνά για την τραγική ζωή του.
    Θα ήθελα να σημειώσω δε με μεγάλη προσοχή τη μεγάλη αυτή διαφορά ηλικίας που ξεπέρασε η άδολη αγάπη του σε πολύ νεαρώτερες γυναίκες χωρίς να πέσει στην τυχόν μάστιγα της κακοποίησης.

    Η αναφορά σου στο έργο "Μοσκώβ Σελήμ" είναι εξαιρετική και ο χαρακτήρας που περιγράφει με ενδιαφέρει. Θα κοιτάξω και το φιλμ.
    Αγαπητέ φίλε συνεχίζεις να μας ανοίγεις δρόμους σε πνευματικά μονοπάτια, κάτι που έχουμε απόλυτη ανάγκη να ζήσουμε.
    Καλησπέρα σου.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Ο Βιζυηνός είναι ένας ιδιαίτερος συγγραφέας, παρεξηγημένος από εμάς τους παλαιότερους, διότι μόνο τα ποιήματά του μας πρόσφεραν στο σχολείο και δύσκολος για τους τωρινούς νέους, αν και υπάρχουν τα διηγήματα του στα σχολικά εγχειρίδια.
    Αξίζει να ασχοληθεί κάποιος μαζί του.
    Αν αναζητήσεις στο google, θα βρεις διηγήματα του σε Pdf μορφή.
    Σου αφήνω κάποια εδώ: https://www.ebooks4greeks.gr/tag/%CE%B3%CE%B5%CF%89%CF%81%CE%B3%CE%B9%CE%BF%CF%82-%CE%B2%CE%B9%CE%B6%CF%85%CE%B7%CE%BD%CE%BF%CF%82
    https://www.greek-language.gr/greekLang/literature/anthologies/new/show.html?id=286
    Την καλημέρα μου, Γιάννη!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Καλησπέρα Βασίλη
    Χαίρομαι ιδιαίτερα που διάλεξες να αναφερθείς στον Γεώργιο Βιζυηνό.
    Έχω προηγούμενα μαζί του :)
    Ήταν ο πρώτος μου έρωτας. Τον γνώρισα στα 7. Μου τον διάβασε ο πατέρας μου. Είχε αγοράσει μια συλλογή διηγημάτων Ελλήνων συγγραφέων και μας διάβαζε από ένα κάθε Σάββατο βράδυ. Το πρώτο του Βιζυηνού ήταν "Το αμάρτημα της μητρός μου". Ένιωσα τέτοιο πόνο που δεν θα το ξεχάσω ποτέ. Έβλεπα και τον πατέρα μου να το διαβάζει και να κλαίει. Με πήραν κι εμένα τα κλάματα. Μια μικρή τραγωδία.
    Είναι ο πιο αγαπημένος μου!!
    "..Κι από τότε που θρηνώ το ξανθό και γαλανό και ουράνιο φως μου, μετεβλήθη εντός μου κι ο ρυθμός του κόσμου". Το έγραψε μέσα στο ψυχιατρείο. Τι να σκεφτόταν άραγε;
    Να είσαι καλά Βασίλη.
    Καλό μεσημέρι!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση για την ενέργεια του πατέρα σας, να σας διαβάζει από ένα ελληνικό διήγημα κάθε βράδυ. Πρέπει να ήταν σπουδαίο άνθρωπος. όσο για το "Αμάρτημα της μητρός μου", αναμφίβολα είναι ένα από τα πιο "σκληρά" διηγήματα της λογοτεχνίας μας, ένα ατύχημα που σίγουρα δεν αφήνει αλώβητη ούτε την μητέρα φυσικά, αλλά ούτε και την υπόλοιπη οικογένεια.
      Για την γνωστή του ρήση, ίσως λέω, να έχει αντιληφθεί τι του συμβαίνει, υπήρχαν στιγμές διαύγειας, και με γλαφυρό τρόπο μας περιγράφει την απώλεια (τίνος;) και το αποτέλεσμα σε αυτόν. "Μετεβλήθη εντός μου κι ο ρυθμός του κόσμου"Ίσως έτσι να περιγράφει την κατάσταση του.
      Την Καλημέρα μου, Μαρία!
      Χάρηκα τον σχολιασμό σου!

      Διαγραφή
  8. Καλογραμμένο το αφιέρωμα για έναν μεγάλο, άτυχο στη σύντομη ζωή του, συγγραφέα μας. Το ποιητικό του έργο έχει επίσης διαμαντάκια, που κάποια μελοποιήθηκαν και αγαπήθηκαν από το λαό μας

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Έχεις απόλυτο δίκιο! Τέτοια αφιερώματα, που μας επιστρέφουν στις ρίζες και χρήσιμα είναι και όμορφα είναι.
      Την Καλημέρα μου!

      Διαγραφή

Όλα τα σχόλια σας με χαροποιούν και τυγχάνουν απάντησης.

Νάρκισσος, ο μυθικός ωραιοπαθής!

    « Αυτός που ερωτεύεται τον εαυτό του δεν θα έχει αντίπαλους ».  -Βενιαμίν Φραγκλίνος Ο Νάρκισσος είναι ένας ιδιαίτερος χαρακτήρας της...