Βιβλία και ταινίες της εφηβείας

  Την ιδέα της ανάρτησης αυτής, την πήρα από την διαδικτυακή μας φίλη Κατερίνα Βερίγκα, που διατηρεί το όμορφο Pause blog. κι όπως λέει κι ο έτερος διαδικτυακός μου φίλος Giannis Pit,: Οι γιορτινές μέρες είναι γεμάτες, εκτός των άλλων και από νοσταλγία.  Τα Χριστούγεννα είναι μπροστά μας και οι αναμνήσεις πάντα καραδοκούν στην άκρη του μυαλού μας, φτάνει να βρεθεί η κατάλληλη προτροπή κι αυτές είναι έτοιμες να ξεπεταχτούν. Οι μαγικές λέξεις: Εφηβεία, βιβλία, ταινίες. 

  Από παιδί, το καλύτερο δώρο που μπορούσε κάποιος να μου κάνει, ήταν ένα βιβλίο. Η χαρά αυτή, ακόμα και σήμερα, μετά από τόσα χρόνια, δεν έχει μετριαστεί στο ελάχιστο. Είναι αλήθεια ότι η υπόθεση βιβλίο σε ένα νησί της ακριτικής Ελλάδας, στη δεκαετία του '70, δεν ήταν και η πιο εύκολη υπόθεση. Ένα Βιβλιοχαρτοπωλείο θυμάμαι στην μικρή παραθαλάσσια πόλη μας, του Λογοθέτη, που μπορούσες να βρεις κάποιους πολύ χαρακτηριστικούς τίτλους. Best seller της εποχής, ότι είχε σχέση με τον Ιούλιο Βερν και το πρώτο από τα προφητικά του βιβλία που διάβασα, γύρω στα δώδεκα μου, ήταν: Η Πλωτή Πολιτεία (μία ιστορία που θύμιζε καταπληκτικά την αίγλη του Τιτανικού και την τραγική βύθισή του). Ακολούθησαν τα: Από τη Γη στη Σελήνη, Γύρω από τη Σελήνη, Ροβήρος ο Κατακτητής, γενικά ότι κυκλοφορούσε τότε το ρούφηξα. Όλα τα αγόρια της γενιάς μου που διάβαζαν, χάνονταν για ώρες στις σελίδες των υπέροχων αυτών βιβλίων, έκαναν για ώρες ατέλειωτα φανταστικά ταξίδια, έζησαν τις πιο απίστευτες περιπέτειες. Βλέπεις αυτά που περίγραφαν μόλις είχαν αρχίσει να πραγματοποιούνται, ακόμα οι προβλέψεις του Βερν ήταν για τη γενιά μου, στη σφαίρα της φαντασίας. Σήμερα που η τεχνολογία είναι έντονα παρούσα στη ζωή των παιδιών, ας σκεφτούμε τα Smart Phone που όλα έχουν από πολύ μικρή ηλικία, ο Βερν φαντάζει ξεπερασμένος, δεν τους συγκινεί, ψάχνουν το όνειρο πολύ πιο πέρα από αυτόν.

  Το επόμενο βιβλίο που θυμάμαι χαρακτηριστικά, ήταν: Με το γυαλί του ψαρά του Θέμου Ποταμιάνου. Με είχε συναρπάσει διότι για πρώτη φορά, έβλεπα συγκεντρωμένα σε ένα βιβλίο, όλα τα ψάρια που λίγο πολύ γνώριζα και κυρίως πολλά πολλά μυστικά από τη ζωή τους στον βυθό. Επίσης πολύ μου άρεσαν οι απόδοση ανθρώπινων χαρακτηρισμών που έδινε στα θαλάσσια όντα. Γενικά ήταν ένα βιβλίο που με διασκέδασε αφάνταστα. Τώρα αν με ρωτήσετε τι είναι το γυαλί του ψαρά, θα σας έλεγα ότι είναι ένας μεταλλικός κύλινδρος που για πάτο έχει τζάμι. Το ακουμπάς στη θάλασσα, και βλέπεις καθαρά τον βυθό. Λειτουργεί όπως η μάσκα, που φοράμε όταν βουτάμε στη θάλασσα. Αν προσέξουμε λίγο προσεκτικά το εξώφυλλο του βιβλίου, θα το δούμε.

  Με τον Δον Κιχώτη του Μιγκέλ Ντε Θερβάντες, ξεκινά η περιπλάνησή μου στην λογοτεχνία των μεγάλων συγγραφέων. Το βιβλίο, το δανείστηκα από κάποια γηραιά κυρία, που το είχε από τα δικά της παιδιά. Ήταν από τα ελάχιστα βιβλία που ξαναδιάβασα, ευθύς μόλις το τελείωσα.  Με τα λίγα που μπορούσα να καταλάβω, ήξερα ότι επρόκειτο για κάτι πολύ σημαντικό, τόσο, που για καιρό αρνούμουν να το επιστρέψω πίσω στην ιδιοκτήρια του. Ο ονειροπόλος Δον Κιχώτης και το άλογο του Ροσινάντε, παρέα με τον αγαθό Σάντσο Πάντσο και το γαϊδουράκι του, ζουν την εποχή των Ιπποτών αφού αυτή έχει πια παρέλθει, αναζητώντας την "άπιαστη" Δουλτσινέα. Περιπέτειες κωμικοτραγικές, απογοητεύσεις συνεχείς, μα η πίστη στον σκοπό του ακλόνητη διότι τον περιμένει η αγαπημένη του Δουλτσινέα για να την σώσει. Ένα μυθιστόρημα με πολλά μηνύματα μα και μια απογοήτευση στο τέλος όταν ο Δον Κιχώτης συνέρχεται και επανέρχεται στο σπίτι του ως ήσυχος νοικοκυραίος.

  Επόμενος σταθμός ήταν ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης. Με την γλώσσα ήμαστε εξασκημένοι από το σχολείο, η καθαρεύουσα στην αφήγηση και η δημοτική στους διαλόγους ήταν ένα γλωσσικό παιχνίδι που αναγνωστικά με είχε ενθουσιάσει. Τα Πασχαλινά Διηγήματα και τα Ρόδινα Ακρογιάλια θυμάμαι ήταν αυτά που είχα στην βιβλιοθήκη μου, (την Φόνισσα την διάβασα αργότερα).

  Στις τελευταίες τάξεις του Λυκείου ανακάλυψα στην Βιβλιοθήκη του χωριού μου - ναι, το χωριό μου είχε μια αρκετά αξιόλογη βιβλιοθήκη για τα δεδομένα της Επαρχίας-  τον Νίκο Καββαδία και το βιβλίο με τις δύο συλλογές ποιημάτων του, το Μαραμπού και Πούσι. Ποίηση διαφορετική από αυτή που μαθαίναμε στο σχολείο, ποίηση που για κάποιον ανεξήγητο ακόμα λόγο, μίλησε βαθιά μέσα μου. Ναυτικός ο ίδιος, με σκληρό ποιητικό λόγο περιγράφει ταξίδια, έρωτες, ανθρώπους και πάθη, ενώ ο θάνατος κάνει συχνά την εμφάνισή του. Τόσο μου είχαν αρέσει τα ποιήματά του, που τα είχα αντιγράψει σε ένα τετράδιο, το οποίο κάπου πρέπει να υπάρχει ακόμα.

  Τώρα, από ταινίες θυμάμαι τον περιφερόμενο σινεμά που ερχόταν και στο χωριό μας, δυο τρεις φορές κάθε χρόνο με τις επιτυχίες του ελληνικού κινηματογράφου, αυτά μέχρι το 1975, ήμουν ακόμα στο Δημοτικό τότε. Ο σινεματζής πρώτα πρώτα έβρισκε 2-3 αλάνια του χωριού, του έδινε τον τίτλο και τους πρωταγωνιστές της ταινίας κι αυτοί σε χρέη τελάλη, γυρνούσαν τα στενά του χωριού, διαλαλώντας ρυθμικά: "Α-πό-ψε, θα παί-ξει, ω-ραί-α ελ-λη-νι-κή ται-νί-α. Α-λίκη Βου-γιου-κλά-κη Δη-μήτρης Πα-πα-μι-χαήλ.   Α-πό-ψε...." εφόσον έπαιζε η Βουγιουκλάκη, ο τίτλος ήταν περιττός.  Όταν μπήκε η τηλεόραση στη ζωή του νησιού για καλά, αμέσως μετά την μεταπολίτευση, πρέπει να έκλεισε η επιχείρηση του. Από τότε, ότι ταινία βλέπαμε, ήταν από αυτές που το νέο μέσο, έστω και σε ασπρόμαυρο, μας πρόσφερε. 

  Πρώτη φορά πήγα σε κινηματόγραφο, όταν τελειώνοντας τη Β΄ Λυκείου ανέβηκα στην Αθήνα για φροντιστήρια. Ακόμα την θυμάμαι την ταινία: Απόδραση από τα Αλκατράζ, με τον Κλιντ Ισγουντ. Μεγάλη Οθόνη, αναπαυτικές καρέκλες στη σειρά, σβήσιμο των φώτων και η μαγεία του σινεμά μπροστά μου.

  Εδώ δεν θέλω να παραλείψω και την θεατρική μου εμπειρία. Μπορεί θέατρο να μην είχα δει ποτέ, αλλά συμμετείχα σε παράσταση που διοργανώσαμε εμείς ως μαθητές της Γ΄Λυκείου με τη βοήθεια του φιλόλογου μας και μάλιστα με ένα έργο αξιώσεων: Το Παραμύθι χωρίς όνομα του Ιάκωβου Καμπανέλη.

  Όλα αυτά άλλαξαν όταν ως φοιτητής  βρέθηκα στο Ηράκλειο της Κρήτης. Τότε ο κινηματογράφος μπήκε για τα καλά στη ζωή μου και πολλά περισσότερα και διαφορετικά βιβλία μπόρεσα να διαβάσω. Αναπόφευκτα κάνω την σύγκριση με τις σημερινές γενιές. Η παραπάνω ανάρτησή μου, οι νεανικές πολιτιστικές μου εμπειρίες, σίγουρα θα τους φαίνονται φτωχότατες. Από μικρά έχουν τις δικές τους βιβλιοθήκες, έχουν δει κάμποσες ταινίες στην μεγάλη οθόνη, έχουν παρακολουθήσει αληθινό θέατρο. Αλίμονο αν αυτές οι γενιές δεν γίνουν καλύτερες από τη δική μας.