Πέμπτη 2 Μαΐου 2024

Ποιος είναι ο προσκυνητής;

  Ένα από τα αγαπημένα μου τραγούδια είναι Ο Προσκυνητής σε στίχους και μουσική του Αλκίνοου Ιωαννίδη. (1)


  Πάντα αναρωτιόμουν ποιος είναι ο Προσκυνητής. Αυτός που κάνει ένα ταξίδι - μικρό ή μεγάλο, εύκολο ή δύσκολο - για να φτάσει σε έναν ιερό τόπο ή αυτός που συνδυάζει το ταξίδι με μια βαθιά εσωτερική αναζήτηση,  με σκοπό να κατακτήσει τη δική του, μοναδική Αλήθεια;

  Προσκυνητής ήταν και ο Καζαντζάκης όταν επισκέφτηκε το  Άγιο Όρος μαζί με τον Σικελιανό, αναζητώντας την αλήθεια (2). Θέλει να ασκήσει το κορμί του ώστε να γίνει υπάκουο στην ψυχή του. Δεν ξέρω αν το κατάφερε αυτό αλλά την Αλήθεια που αναζητούσε δεν βρήκε εκεί. Προσκυνητής ήταν κι όταν βρέθηκε στη Ασίζη, όπου γράφει τον Φτωχούλη του Θεού. Όπως λέει ο ίδιος:  "Το ταξίδι στην Ασίζη δεν ήταν ένα ξεστράτισμα, μια λοξοδρόμηση στην οδοιπορία του πάνω στη φλούδα της γης, δεν ήταν ένα γεγονός της τύχης. Ήταν ένας σαφής και καθορισμένος στόχος, μια αποστολή, ένα προσκύνημα."

  Αλλά και ο Γερμανός συγγραφέας Έρμαν Έσσε, στο βαθιά φιλοσοφικό του έργο Σιντάτρα, ακολουθεί τον ήρωα του σε ένα Προσκυνηματικό ταξίδι, το οποίο ο νεαρός Σιντάρτα ακολουθεί, εμπνεόμενος από τη Βουδιστική διδασκαλία, όπου η πείρα και η γνώση κατακτιούνται και δεν χαρίζονται, όπου ο έρωτας είναι μαθητεία, όπου η ζωή προχωρά δίχως δεσμεύσεις καμίας πίστης, καμίας φιλοδοξίας, κανενός παρελθόντος.

  Αν περιοριστούμε στον Χριστιανικό κόσμο, θα βρούμε πολλά γνωστά προσκυνήματα. Το Άγιον Όρος, τα Ιεροσόλυμα και οι Άγιοι Τόποι, η Παναγία στη Λούρδη της Γαλλίας, η διαδρομή του Αγίου Ιακώβου της Κομποστέλα της Ισπανίας και το Βατικανό είναι μόνο μερικά από αυτά. Και είναι γνωστό πως ένα προσκύνημα όταν γίνεται με ανοιχτή καρδιά και περίσσευμα ψυχής, μπορεί να δράσει ιαματικά πάνω στον άνθρωπο που ταλαιπωρείται από χιλιάδες αναπάντητα ερωτήματα. Όχι βέβαια σε όλους, εξαρτάται ως που φτάνουν οι αναζητήσεις του καθενός.

  Ο Κώστας Βάρναλης έχει γράψει ένα ποίημα με τίτλο Προσκυνητής, από το οποίο θα σας παρουσιάσω τον πρόλογο του:

Ἀπ᾿ ἀλήθεια σ᾿ ἀλήθεια ἀκροπατώντα,
νυχτόημερα λουσμένος τῶν κλαμάτων,
τὴ θεία βουλὴ νὰ σμίξω λαχταρώντα
στὸ κύκλωμα τοῦ ἡλιοῦ καὶ στῶν πνεμάτων
τοὺς ἥλιους μὲ τὴν ἄσκησή μου ζώντα
μιὰ ζήση, ἀλί!, καθημερνῶν θανάτων,
πίσου ἀπ᾿ ὅλα σὲ μάντευα ὡς παρθένα
σκέψη γοργὴ σὲ μάτια ἐρωτεμένα.

Καννὶ τοῦ ῥοδοστάγματος, Χριστέ μου ·
Κότσυφα ἐσύ, τοῦ Αἰώνιου Κήπου κράχτη·
Ἀφέντη τετραλόγιστε, ἀδερφέ μου·
τῆς Μιᾶς Ἀλήθειας πύλη ἐσὺ καὶ φράχτη·
Χρυσὲ Βασιλοπόταμε· τοῦ Ἀνέμου
ριπή, ποὺ λεῖ τὰ μάταια ἔργα στάχτητ
μοῦ ῾πες ἐσύ, πὼς τὴν αἰώνια ζήση
πρέπει κανεὶς ἐδῶ νὰ τὴν ἀρχίσει.

  Διαβάζοντας το ολόκληρο εδώ, σίγουρα θα αισθανθείς την ίδια αγωνία που διακατέχει έναν οποιονδήποτε Προσκυνητή, μόνο που αυτή εκφράζεται και πραγματώνεται διαμέσου των στίχων του υπέροχου αυτού ποιήματος.

Salvador_Dali
Προσκύνημα στη Romeria, (1921), Salvador Dali

  Ο παραπάνω πίνακας ανήκει στα πρώιμα έργα του Νταλί και σίγουρα  μας θυμίζει, κάποιο από τα μικρά και σεμνά προσκυνήματα σε κάποιο πανηγύρι ενός εξωκλησιού, σίγουρα σταθήκαμε τυχεροί αν βρεθήκαμε εκεί. Διότι, τουλάχιστον έτσι αισθάνομαι εγώ, σε αυτά τα μικρά, ολιγοπληθή προσκυνήματα, έχοντας την αίσθηση ότι ο Θεός καθόταν κάπου εκεί, ανάμεσα μας. 

  Κλείνοντας, επανέρχομαι στο ερώτημα που έκανα στην αρχή, αν ένα Προσκυνηματικό ταξίδι προς την αλήθεια βρίσκεται στην Ιθάκη, τον Ομηρικό προορισμό ή βρίσκεται στο ίδιο το ταξίδι, όπως ισχυρίζεται στη δική του Ιθάκη ο Καβάφης; Προσωπικά ενστερνίζομαι την άποψη του ταξιδιού, της διαρκούς αναζήτησης, διαμέσου της οποίας ίσως μια μέρα, ακουμπήσεις την αλήθεια.


(1) Ο Προσκυνητής (στίχοι και μουσική Αλκίνοος Ιωαννίδης)
Τα βουνά περνάω
Και τις θάλασσες περνώ
Κάποιον αγαπάω
Δυο ευχές κρατάω
Και δυο τάματα κρατώ
Περπατώ και πάω

Κάποιος είπε πως η αγάπη
Σ' ένα αστέρι κατοικεί
Αύριο βράδυ θα ‘μαι εκεί
Κάποιος είπε πως ο έρωτας
Για μια στιγμή κρατά
Αύριο βράδυ θα ‘ναι αργά

Στα πουλιά μιλάω
Και στα δέντρα τραγουδώ
Κάποιον αγαπάω
Κι όταν τραγουδάω
Προσευχές παραμιλώ
Περπατώ και πάω

Κάποιος είπε πως ο δρόμος
Είναι η φλέβα της φωτιάς
Ψυχή μου πάντα να κυλάς
Κάποιος είπε πως ταξίδι
Είναι μόνο η προσευχή
Καρδιά μου να ‘σαι ζωντανή

(2) Και των δύο αγαπημένων φίλων και λογοτεχνών, τα σχετικά ημερολόγια από το ταξίδι αυτό. έχουν εκδοθεί. 

14 σχόλια:

  1. Ταυτίζομαι με την άποψή σου, Βασίλη. Κι εγώ το ταξίδι έχω στο νου και όλα όσα μαζεύεις στην καρδιά σου πηγαίνοντας προς στην Ιθάκη σου.
    Θαυμάζω όσους έχουν το σθένος και την πίστη να γίνουν προσκυνητές κυρίως της ίδιας της ζωής!
    Καλό Πάσχα, εύχομαι από καρδιάς!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Σίγουρα το ταξίδι, το είπε και ο Καβάφης, είναι η ουσία της ίδιας της ζωής μας. Κι από εμάς εξαρτάται με τρόπο θα το αξιοποιήσουμε.
      Καλό Πάσχα και η Ανάσταση του Χριστού, να φέρει σε όλον τον κόσμο την γαλήνη που τόσο ποθούμε.

      Διαγραφή
  2. Καλησπέρα αγαπητέ μου φίλε.
    Βασίλη μου, υπέροχη η σημερινή σου βαθυστόχαστη ανάρτηση, στο βωμό της εσωτερικής αναζήτησης και γαλήνης, που οφείλουμε ο καθένας στον εαυτό του.
    Σού εύχομαι, Βασίλη μου, σε σένα και στην οικογένειά σου, καλή Ανάσταση με την καρδιά μου.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Ευχαριστώ για τα καλά σου λόγια! Αντεύχομαι κι εγώ, η Ανάσταση του Χριστού να φέρει στην οικογένεια σου κάθε χαρά!

      Διαγραφή
  3. Διαβάζοντας το ταξίδι του οικουμενικού Καζαντζάκη στην Ιαπωνία και την πορεία του ως εκεί, διαπιστώνω αυτό που λες κι εσύ, Βασίλη. Είναι η προσωπική μας διαδρομή μέχρι εκεί που η σάρκα γίνεται πνεύμα. Δεν έχει σημασία ο προορισμός και ο χρόνος, αυτά εξυπηρετούν πρακτικούς σκοπούς, αλλά το ανυπότακτο ένστικτο και οι ανησυχίες της ψυχής. Όπως έγραψε άλλωστε κι ένας άλλος σπουδαίος ποιητής μας & ταξιδευτής του κόσμου, ο Κώστας Ουράνης:
    "Τι; Πάλι να γυρίσουμε στη βαρετήν Ιθάκη,
    στις μίζερες τις έγνοιες μας και τις φτηνές χαρές μας..."

    Υπέροχη η ανάλυσή σου και επίκαιρη λόγω των ημερών. Το τραγούδι του Αλκίνοου είναι απ' τα αγαπημένα μου. Όπως εξαιρετικός κι ο πίνακας του Νταλί που δεν τον γνώριζα...
    Καλή Ανάσταση εύχομαι, ανάταση στις ψυχές μας, ειρήνη και αγάπη στις κοινωνίες των ανθρώπων!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Δεν το ήξερα το απόσπασμα αυτό του Ουράνη, αλλά περιέχει πολλή αλήθεια.
      Καλή Ανάσταση Μαρία, να φέρει κάθε χαρά σε όλους σας!!!

      Διαγραφή
  4. Ενστερνίζομαι Βασίλη την άποψη ότι προσκυνητής είναι αυτός που συνδυάζει το ταξίδι με την εσωτερική αναζήτηση.
    Αγαπημένο τραγούδι του Αλκίνοου Ιωαννίδη.
    Καλή Ανάσταση!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Αλίμονο, αν αφεθούμε σε κάποιον προορισμό, όσο σπουδαίος κι αν είναι αυτός, και αφήσουμε το ταξίδι!
      Καλή Ανάσταση Ελένη, να την γιορτάσετε με πολύ χαρά όλοι σας!

      Διαγραφή
  5. Το ταξίδι για την εσωτερική ανάταση και αναζήτηση. Αυτό και για μένα έχει σημασία. Φυσικά και η πίστη σ'αυτήν την αναζήτηση. Ωραία ανάρτηση Βασίλη μου
    Καλή Ανάσταση εύχομαι Κάθε καλό στο σπιτικό σου

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Ναι, το ταξίδι και η πίστη σε κάποιον σκοπό (ή σκέτη Πίστη), πρέπει να συνυπάρχουν.
      Καλή Ανάσταση Άννα, με κάθε χαρά στην οικογένεια σου!

      Διαγραφή
  6. Ταξίδια κάνουμε πολλά! Σημαντικά είναι μόνο εκείνα που στο τέλος τους, ξεχνάς τις δυσκολίες και ανακαλύπτεις τη γνώση, την εμπειρία, τη σοφία, το νόημα της ζωής! Το ταξίδι γίνεται για τη δική σου Ιθάκη!
    «…..έτσι σοφός που έγινες, με τόση πείρα, ήδη θα το κατάλαβες, οι Ιθάκες τι σημαίνουν» -Καβάφης
    «φτάσε όπου δεν μπορείς» Ν. Καζαντζάκης. Εκείνο που δεν μπορείς να πλησιάσεις, είναι για αυτό που δεν προσπάθησες.
    Υπέροχη η αναφορά σου Βασίλη κι ο Αλκίνοος, αγαπημένος! Να είσαι καλά!
    Το Αναστάσιμο Φως να διώχνει τα σκοτάδια της ψυχής μας και να αφήνει χώρο για αγάπη!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Πολύ σωστές οι λογοτεχνικές επισημάνσεις που παρέθεσες, Αννίκα.
      Χριστός Ανέστη!!!!

      Διαγραφή
  7. Μπράβο ρε Βασίλη, πολύ ωραίο θέμα! Με έβαλες στη διαδικασία να επεξεργαστώ το ερώτημά σου. Πιστεύω ότι μπορεί κάποιος να "κατέχει" και τις δυο ιδιότητες τού "προσκυνητή", ταυτόχρονα. Δε θεωρώ ότι ισχύει για τους περισσότερους όμως που επιλέγουν έναν προσκυνηματικό προορισμό.

    Σε ό,τι με αφορά, επειδή έχω υπάρξει δεινή ταξιδεύτρια, έχω έρθει "αντιμέτωπη" με την Αλήθεια μέσα μου, ειδικότερα στους μακρινούς προορισμούς. Κι όχι λόγω απόστασης, αλλά τα "εύκολα" και εύπεπτα ταξίδια, τα επιλέγουν οι περισσότεροι. Οι λιγότεροι, που πάνε/πάμε σε πιο "ψαγμένους" προορισμούς, ερχόμαστε πρόσωπο με πρόσωπο με το μέσα μας ή πάμε ψαγμένα ταξίδια, ακριβώς γι' αυτόν τον λόγο.

    Το φθινόπωρο που μας πέρασε, είχα "αγοράσει" ένα ταξίδι για τους Αγίους Τόπους (Ισραήλ) και ήξερα εντελώς συνειδητά, ότι ήθελα να πάω, όχι γιατί είμαι θρησκευόμενο άτομο (δεν είμαι καθόλου), αλλά για να "μελετήσω" όλους αυτούς τους προσκυνητές γύρω μου, που σε συντριπτικό ποσοστό, θεωρώ ότι επιλέγουν τέτοιους προορισμούς, προσεγγίζοντάς τους, σχεδόν επιφανειακά (ας μου επιτραπεί ο όρος..)

    Έχασα την ευκαιρία να κάνω αυτό το "ντοκουμενταρίστικο" (κατ' εμέ) ταξίδι, γιατί έγινε ο πόλεμος, κι ακυρώθηκε το ταξίδι.. (Μου) εύχομαι να τα καταφέρω στο μέλλον. Να είσαι καλά και χρόνια πολλά, με όμορφα και ψαγμένα κείμενα! 🌼

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Χαίρομαι, που σου αρέσουν οι επιλογές των θεμάτων μου. Διάβασα με πολύ ενδιαφέρον το σκεπτικό σου, κ θα έλεγα ότι δεν διαφωνώ. Εύχομαι το ταξίδι στους Αγίους Τόπους να το πραγματοποιήσεις με Ειρήνη για όλους τους εκεί πληθυσμούς. Καλά να είσαι, Πέτρα, να απολαμβάνουμε τις εγγραφές σου!

      Διαγραφή

Όλα τα σχόλια σας με χαροποιούν και τυγχάνουν απάντησης.

Έτσι ήταν καλύτερα. ( διήγημα)

Image by  Engin Akyurt  from  Pixabay   Με την ευκαιρία της σημερινής εορτής της μητέρας....      Κ υριακή πρωί και η Ζωή βρίσκεται μπροστά ...