Το αηδόνι της KRISTIN HANNAH

   Ως λάτρης της ιστορικής λογοτεχνίας, το προηγούμενο καλοκαίρι διάλεξα για να διαβάσω, το πολυσέλιδο, ιστορικό μυθιστόρημα Το Αηδόνι της Kristin Hannah. Αναφέρεται στην ηρωική ιστορία δύο αδερφάδων, πολύ διαφορετικών μεταξύ τους, της Βιαν και της Ιζαμπέλ, κατά τη διάρκεια της Κατοχής της Γαλλίας στον το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

  Αν και έχει αποσπάσει πολύ καλές κριτικές, αν και η συγγραφέας επιλέγει να δώσει τον πρωταγωνιστικό ρόλο στις γυναίκες έναντι των αντρών, όπως έχουμε συνηθίσει για την περίοδο αυτή, αν και η πλοκή του έχει ενδιαφέρον, εμένα δεν κατόρθωσε να με συγκινήσει.

  Το μυθιστόρημα πραγματεύεται την αντίδραση των δύο αδερφάδων, όταν η Γαλλία κατακτιέται από από τους Ναζί. Αντιδράσεις εκ διαμέτρου αντίθετες, μιας και η Ιζαμπέλ είναι από χαρακτήρα πολύ πιο ατίθαση και παρορμητική, μια αληθινή επαναστάτρια, ενώ η Βιάν είναι συντηρητική, πολύ πιο μετρημένη και η οποία το μόνο που επιδιώκει, είναι η επιβίωση αυτής, του άντρα και της κόρης της. Εξαιτίας του αντίθετου χαρακτήρα τους, η σχέση τους πάντα οδηγούνταν στα άκρα, συχνά χωρίζουν οι δρόμοι τους, αλλά πάντα, με κάποιον τρόπο, ξανασμίγουν.

  Αν κάτι μου κίνησε το ενδιαφέρον σε αυτό το μυθιστόρημα, ήταν ένα ερώτημα το οποίο με τριγύριζε συνεχώς, καθώς το διάβαζα. Ποια από τις δύο τελικά είναι πιο "ήρωας" από την άλλη; Σε κάποιους το ερώτημα αυτό θα είχε απαντηθεί πολύ εύκολα, από την αρχή, δίχως δεύτερες σκέψεις, αλλά από εμένα όχι.

  Η Ιζαμπέλ οποία βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της Αντίστασης, κινδυνεύει καθημερινά να συλληφθεί με κάθε τραγικό επακόλουθο ή ακόμη και να χάσει τη ζωή της σε κάποια αποστολή, ή η Βιάν οποία είναι αναγκασμένη να υπομένει την κάθε απαίτηση του δυνάστη που εγκαταστάθηκε στο σπίτι της, να διατηρεί χαμηλό προφίλ, να σκύβει το κεφάλι της για να μην διασταυρωθεί η ματιά της με αυτήν του εχθρού, να στήνεται υπομονετικά στην ουρά για ένα κομμάτι ψωμί και λίγου λίπους, μόνο και μόνο  για να μην θέσει σε κίνδυνο όχι μόνο τη δική της ζωή αλλά και του παιδιού της; Κι αν η σύγκρουση των συναισθημάτων μου διατηρούνταν μόνο σε αυτό το επίπεδο, αν η συγγραφέας φρόντιζε να τονίσει περισσότερο τη διάσταση αυτή, θα ήμουν απολύτως ικανοποιημένος. Αντί αυτού, η Kristin Hannah προσθέτει στη Βιάν περαιτέρω κλασσική ηρωική δράση, η οποία δυστυχώς έχει ως αποτέλεσμα, η πλοκή του μυθιστορήματος να καταπέσει στο επίπεδο ενός κειμένου, το οποίο θα μπορούσε άνετα να γίνει ένα σχετικό τηλεοπτικό σήριαλ, καλού σίγουρα, αποστερούμενο όμως από το όποιο "βάθος" οφείλει να έχει η καλή λογοτεχνία.

  Ένας άλλος λόγος που δεν με ικανοποίησε το παρόν μυθιστόρημα, είναι ο εξής. Όταν έχεις διαβάσει μαρτυρίες, ακόμα και σε μυθιστορηματική μορφή, ανθρώπων που έζησαν εκείνα τα τραγικά γεγονότα από πρώτο χέρι και διαπιστώνεις με πόση δυσκολία, με πόσο πόνο ανακαλούν τα γεγονότα στα οποία οι ίδιοι πρωταγωνίστησαν, είτε ως αντιστασιακοί είτε ως κρατούμενοι στα εξοντωτικά στρατόπεδα συγκέντρωσης των Ναζί, ξενίζεσαι με την ευκολία που κάποιος τρίτος (στην περίπτωσή μας η συγγραφέας) αναφέρεται στην περίοδο εκείνη. Και περισσότερο σε ξενίζει η ευκολία με την οποία βάζει την ταμπέλα της ηρωίδας στις πρωταγωνίστριες της, όταν οι περισσότεροι αγωνιστές τις περιόδου εκείνης την αρνούνται πεισματικά. Προς επίρρωση των παραπάνω θα πρότεινα να διαβάσει κάποιος του μυθιστόρημα Γραφή ή ζωή του Χόρχε Σεμπρουν .  

  Τέλος, μου φάνηκε ακατανόητη η επιλογή της, να εξαφανίσει στο τέλος του μυθιστορήματος, τον άντρα της Βιαν, ο οποίος επέζησε από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, κατόρθωσε να γυρίσει στο σπίτι του, προσπαθεί να προσαρμοστεί στη νέα πραγματικότητα της οικογένειας του, και ξαφνικά χάνεται, δίχως καμία αιτιολόγηση από το προσκήνιο. Έναν άντρα τον οποίο αγαπούσε, αγωνίστηκε με κάθε τίμημα να τον βοηθήσει στην αιχμαλωσία του, ξαφνικά γίνεται σκιά, ως που χάνεται δίχως περεταίρω σχολιασμό.

  Κλείνοντας θα έλεγα ότι τα γεγονότα του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου, όπως και κάθε πολέμου, είναι από μόνο τους τόσο δύσκολα και αποκαλυπτικά, τόσο απάνθρωπα και τόσο ακατανόητα, που όποιος νεότερος θέλει να ασχοληθεί μαζί τους λογοτεχνικά, καλό θα ήταν να αφήσει κατά μέρους κάθε φτιαχτή ηρωική διάσταση των ηρώων του και να επικεντρωθεί περισσότερο στην τραγική καθημερινότητά τους, στην κάθε μέρα επιβίωσης που μετρούσαν και στην αναζήτηση της πολυπόθητης ειρήνης. 

  Ο πόλεμος τίποτε το ηρωικό δεν έχει, εκτός κι αν μιλάμε για το Χόλυγουντ και τους μύθους που φροντίζει να κτίζει.