Κωδικός Γκάντερ της Φωτεινής Τομαή ( ή η ζωή του Αλέξανδρου Γεωργιάδη )

  Ο Αλέξανδρος Γεωργιάδης, με καταγωγή από το Όθος της Καρπάθου, έγινε γνωστός ακόμα και σε μας τους συγχωριανούς του, χάρις στο μυθιστόρημα της Φωτεινής Τομαή: Κωδικός Γκάντερ. Η κ. Τομαή είναι πρεσβευτής Α΄ επί τιμή, πολυγραφότατη συγγραφέας, ιστορικός και υπήρξε διευθύντρια για πολλά χρόνια της υπηρεσίας Διπλωματικού και Ιστορικού Αρχείου του υπ. Εξωτερικών. Ως εκ τούτου, το έργο της αυτό σίγουρα υπερβαίνει την μυθιστορηματική αφήγηση κι αυτά που αναφέρει έχουν πραγματική ιστορική βάση. Εξάλλου τα ιστορικά στοιχεία που αναφέρει επιβεβαιώνονται από τα αρχεία που μας παραθέτει στο τέλος του βιβλίου αλλά και από μαρτυρίες άλλων αγωνιστών της εποχής.

 Το βιβλίο της κ. Τομαή δεν το αξιολογώ ως λογοτεχνικό αλλά ως ιστορικό έργο, μιας κ παρουσιάζει τη δράση του Ελληνοαμερικανού, Καρπαθιακής καταγωγής, Αλέξανδρου Γεωργιάδη, στον κατεχόμενο Έβρο και στον πρώτο χρόνο της απελευθέρωσης μας από τις δυνάμεις του Άξονα. Ενδιαφέρουσα ιστορικά στοιχεία, αλήθειες που δεν λέγονται  εύκολα ακόμα και σήμερα και η απρόβλεπτη αντιμετώπιση από την δεύτερη πατρίδα του, περιγράφονται σε πρώτο πρόσωπο στο βιβλίο αυτό. Διαβάζεται ως μυθιστόρημα, διδάσκει όμως το ίδιο με πανεπιστημιακό εγχειρίδιο. 

  Ο Αλέξανδρος Γεωργιάδης είναι ένας ήρωας, που αγάπησε με όλη του την ψυχή και τις δύο πατρίδες του, αν και απογοητεύτηκε από αυτές το ίδιο. Από τη μία, η Αμερική του γκρέμισε την εικόνα της ιδανικής δημοκρατίας που πίστευε γι΄ αυτήν και από την άλλη, η Ελλάδα τον πόνεσε με τον αχρείαστο αδελφοκτόνο πόλεμο την ώρα που οι άλλοι Ευρωπαίοι, (νικητές και ηττημένοι) μονιασμένοι ανάσταιναν από τα ερείπια τις χώρες τους.

Ποιος  όμως ήταν ο Αλέξανδρος Γεωργιάδης; Για ποιον λόγο η κυρία Τομαή, γράφει ένα μυθιστόρημα για τη ζωή του; Και για ποιον λόγο είμαστε σήμερα εμείς, οι συγχωριανοί του, υπερήφανοι και για τη δράση του στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο αλλά και όλη τη ζωή του;

  Ο Αλέξανδρος Γεωργιάδης, γεννήθηκε στο Όθος της Καρπάθου το 1898. Το 1912 με την κατάληψη των Δωδεκανήσων από τους Ιταλούς στέλνεται από τους δικούς του στην Αθήνα για καλύτερες σπουδές. Ανήσυχο πνεύμα όπως ήταν, η στενάχωρη χώρα μας δεν τον ικανοποιεί και σε ηλικία μόλις 18 ετών φεύγει για την χώρα της ελευθερίας, τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Κυνηγά το Αμερικάνικο όνειρο και μετά από πολύ προσπάθεια αλλά και τύχη το κερδίζει. Το 1942 καλείται από την Αμερικανική κυβέρνηση, μαζί με άλλους Ελληνοαμερικανούς, να στελεχώσει τη νεοσύστατη υπηρεσία πληροφοριών την γνωστή O.S.S. με σκοπό να διεισδύσει στην κατεχόμενη Ελλάδα. Το εγχείρημα ήταν δύσκολο. Πέρα από τους προφανείς λόγους ότι έπρεπε να δράσει σε μία εχθρική χώρα, οι ΗΠΑ εξαιτίας του μέχρι τότε απομονωτισμού τους, δεν είχαν ανάλογη εμπειρία σε τέτοιου είδους αποστολές. Επιπλέον η Ελλάδα ανήκε στην σφαίρα επιρροής των Άγγλων και οι Αμερικάνοι κατάσκοποι αν και σύμμαχοι, αντιμετωπίζονταν με μεγάλη καχυποψία, όχι μόνο από αυτούς αλλά και από το διπλωματικό κατεστημένο της χώρας μας.  Ο Γεωργιάδης όμως καταφέρνει με τον καλύτερο τρόπο να φέρει σε πέρας την αποστολή που του είχε ανατεθεί από την αρχή. Να οργανώσει το σαμποτάζ  στις γραμμές ανεφοδιασμού των Γερμανών από την Τουρκία, και συγκεκριμένα να σταματήσει τη ροή χρωμίου, απαραίτητου υλικού για τη στρατιωτική της βιομηχανία. Επιπλέον ξεσκέπασε ένα δίκτυο Βούλγαρων κατασκόπων κι ένα άλλο Τούρκων. Η βάση του ήταν στο ελληνικό προξενείο της Ανδριανούπολης και το πεδίο δράσης του ο κατεχόμενος από τους Γερμανούς Έβρος.  Για να πετύχει τον σκοπό του, συνεργάζεται με τo τοπικό κλιμάκιο του ΕΛΑΣ, αφού πρώτα κερδίζει την εμπιστοσύνη τους. Γι΄ αυτούς ήταν ο Αλέκος ο Αμερικάνος, ο ντόμπρος συνεργάτης σε αυτά που τους έταζε, ο αγνός πατριώτης, που πέρα από τις εντολές που είχε, πολεμούσε στο πλάι τους με την ίδια αυταπάρνηση με εκείνους.

  Η πετυχημένη δράση του στον Έβρο, δεν θα ήταν δυνατή, εάν δεν είχε το σθένος να παρακάμπτει τους ασφυκτικούς γραφειοκρατικούς κανόνες της υπηρεσίας του, αν δεν είχε την διορατικότητα να βλέπει τι κρυβόταν πίσω από τις χειραψίες και τα κτυπήματα στην πλάτη κι αν δεν είχε το ηθικό ανάστημα να συνομιλεί με τους Ελασίτες αντάρτες, την γλώσσα της αλήθειας. 

  Μετά την θετική έκβαση της αποστολής του και την απελευθέρωση της Ελλάδας, παίρνει νέες εντολές. Αυτή τη φορά έπρεπε να εκμεταλλευτεί τις πολύ καλές σχέσεις που είχε αναπτύξει στην περιοχή της Θράκης με στελέχη του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδος προκειμένου να διερευνήσει τις προθέσεις τους αμέσως μετά την απελευθέρωση. Ήταν το μοναδικό στέλεχος της O.S.S. που εμπιστεύονταν οι πρώην αντάρτες του ΕΛΑΣ.  Όλοι ανησυχούσαν κατά πόσο τα ένοπλα στρατιωτικά τμήματα του ΕΑΜ, κυρίως στη Βόρεια Ελλάδα, ήταν διατεθειμένα να καταθέσουν τα όπλα τους μετά τις συμφωνίες  του Λιβάνου(1) και της Καζέρτας (2). Κατά την παραμονή του στην Αθήνα ζει από κοντά τα τραγικά γεγονότα των Δεκεμβριανών του 44, τα οποία όπως διαπιστώνουμε σημαδεύουν για πάντα την ψυχή του. Αν και είχε ζήσει στη Θράκη τις ένοπλες συγκρούσεις ανάμεσα στον περιβόητο Τσαούς Αντών (Αντώνης Φωστερίδης) και των δυνάμεων του ΕΛΑΣ, τις οποίες υποδαύλιζαν οι Άγγλοι, καταλάβαινε ότι το χάσμα που υπήρχε ανάμεσα στους Έλληνες θα θα τελείωνε εκεί αλλά θα είχε ολέθριες συνέπειες για το μέλλον της χώρας μας. Ήταν εξοργισμένος με τον ύπουλο ρόλο των Άγγλων και κατά τη διάρκεια της Κατοχής αλλά και μετά την απελευθέρωση, βλέποντας τους να μην σέβονται έναν Λαό, που σε όλη τη διάρκεια του Πολέμου έχυσε ποταμούς αίματος τασσόμενος στο πλευρό των Συμμάχων.  Μία ακόμα αποστολή του στην Βόρεια Ελλάδα ακολουθεί, όπου συναντά τον Μάρκο Βαφειάδη και τον Ευριπίδη Μπακιρτζή, προβληματισμένους με την πολιτική που ακολουθούσαν τα ηγετικά στελέχη του ΚΚΕ των Αθηνών. Τότε ανακαλείται στο Κάιρο για να δώσει αναφορά για τα τεκταινόμενα στην Ελλάδα και για να παρασημοφορηθεί. Επιστρέφει στην Ελλάδα το 1945 και τότε του δίνεται επιτέλους η πολυπόθητη άδεια που ζητούσε, να επισκεφτεί τον γενέθλιο τόπο του, την Κάρπαθο. Την μόνη που βρίσκει ζωντανή από τους δικούς του, είναι η ογδονταδιάχρονη μητέρα του. Αυτή ήταν και η τελευταία φορά, που επισκέφτηκε τον τόπο καταγωγής του. 

  Επιστρέφοντας στην Αμερική του ζητείται να ενταχθεί εκ νέου στις μυστικές υπηρεσίες με αποστολή την παρακολούθηση των νέων εχθρών, των κομμουνιστών, με έδρα του τα παράλια της Μικράς Ασίας. Αυτή τη φορά αρνείται. Ήδη έχει πληγωθεί με τον αλληλοσπαραγμό μεταξύ των Ελλήνων, που μετά την απελευθέρωση τους αντί μονιασμένοι να οικοδομήσουν την πατρίδα τους, αυτοί αλληλοεξοντώνονται μεταξύ τους. Ακατανόητη του ήταν και η εχθρότητα που επέδειξαν οι Άγγλοι ενάντια στους μαχητές του ΕΛΑΣ και η διαγραφή κάθε προδοσίας των δωσίλογων, πρώην συνεργάτες των ΝΑΖΙ.  Ο Καρπάθιος, που έφυγε από τα σκλαβωμένα Δωδεκάνησα, που υπέρτατη αξία γι΄ αυτόν ήταν η Ελευθερία και η δικαιοσύνη, πονούσε βλέποντας την κατάντια των ομοεθνών του. Κυρίως όμως, δεν μπορούσε να κατανοήσει την αναγκαιότητα που ώθησε τις δύο αντιμαχόμενες πλευρές στον εμφύλιο πόλεμο. Έβλεπε με συμπάθεια τους μαχητές του ΕΛΑΣ, αναγνώριζε τον πατριωτισμό τους, πίστευε όμως ότι η Ελλάδα δεν θα κέρδιζε τίποτα, αν προσδενόταν στο άρμα της Σοβιετικής Ένωσης.

  Η άρνησή του αυτή, όπως και κάποιες αντιζηλίες από πρώην συμμαχητές του στον O.S.S. τον έβαλαν στο στόχαστρο των μυστικών υπηρεσιών των ΗΠΑ. Οι καλές του σχέσεις με τους αντάρτες του ΚΚΕ, γίνεται το όπλο για να τον κυνηγήσουν. Είναι η εποχή όπου τα πάντα εξουσιάζει η πολιτική του Μακαρθισμού και ο Γεωργιάδης είναι ένα καλό θύμα για να δείξουν ως υπαρκτό, έναν ανύπαρκτο κίνδυνο για τις ΗΠΑ. Ο Αλέξανδρος Γεωργιάδης όμως δεν είναι από εκείνους που δειλιάζουν ή φοβούνται μπροστά στις απειλές. Τους αγνοεί και δεν πέφτει στην παγίδα να συνδιαλλαγεί μαζί τους. Αυτοί του το κρατάνε, παρενοχλώντας τον για πολλά χρόνια ακόμα. Πέρασε δύσκολα! Δεν υπήρχε χειρότερη κατάσταση τότε από το να υποδειχθείς ως φίλα προσκείμενος στην Σοβιετική Ένωση. Ο Τζόσεφ Μακάρθυ είχε απλώσει ένα πλέγμα τρόμου πάνω από την αμερικανική κοινωνία, που διαπερνούσε όχι μόνο όσους έβαζε στο στόχαστρό του αλλά και κάθε έναν, που πιθανόν να είχε την όποια σχέση μαζί του.

  Μόλις το 2018 του απονέμονται στρατιωτικές τιμές και η ανώτατη διάκριση ήρωα Πολεμιστών του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου, στο Εθνικό Μνημείο Πολεμιστών της Ουάσιγκτον. Μόνο που ο ένθερμος αυτός αγωνιστής της Ελευθερίας και της δικαιοσύνης, έχει ήδη αποβιώσει.  

  Περισσότερα για τη ζωή και τη δράση του, μπορείτε να διαβάσετε στο βιβλίο της Φωτεινής Τομαή αλλά και στην σχετική εγγραφή των Καρπαθιακών Νέων: Alekos ο Αμερικάνος, ο Οθείτης κατάσκοπος της O.S.S.  

  Όπως λέει η κυρία Τομαή, ο άντρας αυτός, με την ηρωική του δράση στον ακριτικό μας Έβρο σημάδεψε την πορεία του πολέμου. Το αποτέλεσμα ήταν η επιβράδυνση της παραγωγής πολεμικού υλικού  από την βιομηχανία των Γερμανών  στους τελευταίους κρίσιμους μήνες του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου στην Ευρώπη. Αυτό ήταν σημαντικό γεγονός διότι έκανε πιο εύκολη την τελική επικράτηση των Συμμαχικών δυνάμεων, που αντιμετώπιζαν τη λυσσαλέα άμυνα των Γερμανών σε όλα τα μέτωπα. Δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε, ότι επιτάχυνε την λήξη του πολέμου στην ήπειρό μας. Ήταν ένας πράκτορας που εκμεταλλεύτηκε όλα τα χαρίσματα που του έδωσε ο σκληρός τόπος της γέννησής του αλλά και όσα έμαθε καθώς ωρίμαζε στη χώρα των θαυμάτων. Επί δεκαοχτώ μήνες σήκωνε το βάρος της επιτυχημένης αποστολής του, όταν το ορισμένο από την O.S.S. χρονικό διάστημα που μπορούσε κάποιος πράκτορας να βρίσκεται σε αποστολή ήταν το εξάμηνο. Αυτόν τον ήρωα, τον Αλέξανδρο Γεωργιάδη, τον Αλέκο τον Αμερικάνο για τους αριστερούς του ΕΛΑΣ, η Αμερική του επεφύλαξε την πιο άδικη και σκληρή αντιμετώπιση. Δεν μπορώ να φανταστώ με ποιον τρόπο συνεχίζεις τη ζωή σου μετά από αυτό. Εμείς όμως, οι επόμενες γενιές του χωριού μας, του Όθους της Καρπάθου, οφείλουμε όχι μόνο να μην ξεχάσουμε αλλά και να αναδείξουμε όλα εκείνα με τα οποία ο μικρός τόπος μας γαλούχησε τις γενιές εκείνων των αντρών. Ένας τόπος σκλαβωμένος πολύ πιο πέρα από τα τετρακόσια χρόνια Οθωμανικής Κυριαρχίας, που ποτέ του όμως δεν έπαψε να ονειρεύεται την Ελευθερία του, την Ένωσή του με την μητέρα Ελλάδα.

Όθος Καρπάθου, αρχές του 20ου αιώνα

 Κλείνοντας θα ήθελα να ευχαριστήσω, την κ. Φωτεινή Τομαή, για την εξαίρετη δουλειά που έκανε στο βιβλίο της: Κωδικός Γκάντερ, αλλά και διότι πρώτη έβγαλε από την ιστορική λήθη ένα σημαντικό αγωνιστή του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, τον συγχωριανό μας, τον Αλέκο τον Αμερικάνο, όπως τον φώναζαν οι Εβρίτες αντάρτες. 

(1) Συνέδριο του Λιβάνου:  (17 - 20 Μαΐου 1944) Διάσκεψη των αρχηγών των ελληνικών πολιτικών παρατάξεων και αντιστασιακών οργανώσεων,  με σκοπό τη δημιουργία κυβέρνησης εθνικής ενότητας στη χώρα, μετά το τέλος της γερμανικής κατοχής.

(2) Συμφωνία της Καζέρτας: (26 Σεπτεμβρίου 1944) Συμφωνία μεταξύ της «ελεύθερης» ελληνικής κυβέρνησης εθνικής ενότητας που συστάθηκε στο Κάιρο , αφενός, και αφετέρου των ελληνικών αντιστασιακών οργανώσεων (ΕΑΜ και ΕΔΕΣ) που δρούσαν τότε στην Ελλάδα. Η συμφωνία αυτή έγινε υπό την επίβλεψη των Βρετανικών στρατιωτικών δυνάμεων της Μεσογείου. Σκοπός της συμφωνίας αυτής ήταν να καθορισθούν θέματα σχετικά με τη δράση, τον έλεγχο και/ή τον αφοπλισμό των ένοπλων τμημάτων αντίστασης που είχαν δημιουργηθεί κατά τη διάρκεια της Κατοχής στον ελληνικό χώρο προκειμένου η χώρα να οδηγηθεί στην ομαλότητα, μετά την απελευθέρωση.

Κάρπαθος