Παρασκευή 3 Φεβρουαρίου 2023

Μαρίνα, η αγαπημένη του Ελύτη...

Marina_Eliitis
  Το 1955 εμφανίστηκε ο Οδυσσέας Ελύτης μαζί με την νεαρή Μαρίνα Καραγάτση (κόρη του γνωστού λογοτέχνη), στην Άνδρο. Κάποιοι απρόσεχτοι "μελετητές" του μεγάλου  μας ποιητή, κάνοντας αυτήν την ανακάλυψη, βλέπετε υπάρχει και φωτογραφικό ντοκουμέντο, αναφώνησαν περιχαρείς, ότι ανακάλυψαν την Μαρίνα, στην οποία αναφέρεται ο ποιητής μας, σε δύο έργα του. Το ένα είναι η "Μαρίνα των βράχων", το οποίο δημοσιεύτηκε στην ποιητική  συλλογή, Προσανατολισμοί, η οποία εκδόθηκε το 1940. Η Μαρίνα Καραγάτση ήταν τότε μόλις έξι ετών. Λίγο δύσκολο να είναι αυτή. Το άλλο ποίημα με τίτλο "Μαρίνα"*, ήταν μία από τις επιτυχίες που συνέθεσε ο Μίκης Θεοδωράκης στον δίσκο Μικρές Κυκλάδες,  με την Ντόρα Γιαννακοπούλου, να το τραγουδάει το 1963. Αυτό, ναι, ίσως έχει κάποια σχέση με την Μαρίνα Καραγάτση

  Εδώ όμως γίνεται το δεύτερο μπέρδεμα, Πολλοί, ακόμα και τραγουδιστές όπως ανακάλυψα στην μικρή μου έρευνα, μπερδεύουν τα δύο έργα. Λένε η Μαρίνα των βράχων και αναφέρονται στο γνωστό τραγούδι Μαρίνα. Η Μαρίνα των βράχων, δεν έχει μελοποιηθεί. Είναι όμως ένα εξαίσιο ποίημα, που υμνεί τον έρωτα, την ομορφιά, το Αιγαίο, το ελληνικό καλοκαίρι. Ένα απόσπασμα θα σας πείσει:

Έχεις μια γεύση τρικυμίας στα χείλη

Κι ένα φόρεμα κόκκινο σαν το αίμα

Βαθιά μέσ' στο χρυσάφι του καλοκαιριού

Και τ' άρωμα των γυακίνθων - Μα που γύριζες

Κατεβαίνοντας  προς  τους  γιαλούς  τους  κόλπους  με τα

βότσαλα

Ήταν εκεί ένα κρύο αρμυρό θαλασσόχορτο

Μα πιο βαθιά ένα ανθρώπινο αίσθημα που μάτωνε

Κι άνοιγες μ' έκπληξη τα χέρια σου λέγοντας τ' όνομα του

Ανεβαίνοντας ανάλαφρα ως τη διαύγεια των βυθών

Όπου σελάγιζε ο δικός σου ο αστερίας.

(Μπορείτε να το διαβάσετε όλο το ποίημα εδώ)

  Πιο γνωστό είναι το ποίημα Μαρίνα, το οποίο είχε την τύχη να μελοποιηθεί. Και μάλιστα μετά την Ντόρα Γιαννακοπούλου, το ερμήνευσαν εξίσου σπουδαίες φωνές, όπως η Σούλα Μπιρμπίλη, η Μαρία Φαραντούρη, ο Κώστας Χατζής και πάρα πολλοί άλλοι, ως και σήμερα. Κι αυτό το ποίημα υμνεί τον έρωτα, με έναν τρόπο όμως πιο απλό, όσο απλός μπορεί να είναι ο Ελύτης. 

Δώσε μου δυόσμο να μυρίσω,
Λουίζα και βασιλικό
Μαζί μ'αυτά να σε φιλήσω,
και τι να πρωτοθυμηθώ

Τη βρύση με τα περιστέρια,
των αρχαγγέλων το σπαθί
Το περιβόλι με τ' αστέρια,
και το πηγάδι το βαθύ

Τις νύχτες που σε σεργιανούσα,
στην άλλη άκρη τ' ουρανού
Και ν' ανεβαίνεις σε θωρούσα,
σαν αδελφή του αυγερινού

Μαρίνα πράσινο μου αστέρι
Μαρίνα φως του αυγερινού
Μαρίνα μου άγριο περιστέρι
Και κρίνο του καλοκαιριού

  Κλείνοντας θα έκανα κάποιες υποθέσεις. Ο Ελύτης πράγματι γράφει το παραπάνω ποίημα, ενθυμούμενος τις ευτυχισμένες στιγμές που πέρασε κάποτε στην Άνδρο με την Μαρίνα Καραγάτση. Ίσως πάλι η εμμονή του με τις λέξεις να τον οδήγησε στη χρήση του ονόματος Μαρίνα, το οποίο ακούγεται όμορφο και ταιριαστό δίπλα σε κάθε κάθε σχήμα του λόγου, από αυτά που φτιάχνει ο ποιητής. Ή, ίσως, να είναι απλώς, μία ιδεατή και αψεγάδιαστη γυναίκα η οποία τον εμπνέει να γράψει τα δύο παραπάνω, ποιήματα. 

  Σημασία έχει, ότι τους στίχους αυτούς του Νομπελίστα Ποιητή μας, ο καθένας μας είχε την ευκαιρία να τους ψιθυρίσει  - ή να τους σιγοτραγουδήσει, την εποχή που η καρδιά του παλλόταν στον ρυθμό του έρωτα. Το ίδιο κάνουν ως και σήμερα χιλιάδες ερωτευμένοι. Είναι η δύναμη των λέξεων και το μαγικό τους συνταίριασμα, που κάνουν τη διαφορά, όπως θα έλεγε ο ίδιος ο Ελύτης, που κάνουν αυτό το θαύμα.

 Από τις πολλές εκτελέσεις, του τραγουδιού αυτού, εγώ επέλεξα αυτήν της Ντόρας Γιαννακοπούλου, στη ταινία Καταιγίδα (1965), όπου έχει και τον πρωταγωνιστικό ρόλο :



* Δημοσιεύηκε το 1972, στη συλλογή ποιημάτων, Τα ρω του Έρωτα

12 σχόλια:

  1. Λυρική και ρομαντική αναπόληση έχουμε σήμερα, Βασίλη μου. Ταξιδεύουμε, με τη βοήθειά σου, σε ένα εμβληματικό ποίημα, ύμνο, καθώς λες, στην ίδια τη ζωή αλλά και τον έρωτα.
    Τι όμορφο συνταίριασμα βρε Βασίλη! Κοιτώ τη φωτογραφία του Ελύτη με τη νεαρή γυναίκα και βλέπω μια εικόνα γεμάτη ζωή και τους χυμούς της! Είναι εκπληκτικό έτσι;
    Πολυτραγουδισμένο ποίημα η Μαρίνα και ένα όνομα, που σωστά το ονομάζεις πηγή έμπνευσης σε ποιητικό λόγο και ερωτεύσιμο.
    Να είσαι καλά φίλε μας για την ομορφιά, που μάς χάρισες.
    Την καλησπέρα μου.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Πράγματι, είναι δύο ποιήματα τα οποία αγαπήθηκαν πολύ και ύμνησαν τον έρωτα με τον ιδιαίτερο τρόπο, που μας έδειξε ο μεγάλος μας Ελύτης. Δεν μπορούσε να με αφήσει ήσυχο...
      Την Καλημέρα μου, φίλε!

      Διαγραφή
  2. Βασίλη, με γύρισες κάποια χρόνια πίσω, όταν ο καθηγητής των λογοτεχνικών, τιμής ένεκεν του ονόματος μου, με έβαλε να κάνω ανάλυση στο ποίημα.
    Πραγματικά, οι στίχοι του είναι ιδιαίτεροι στο ποίημα, Η Μαρίνα των βράχων. Και τριγυρνούν γύρω απ' το νερό, τιμώντας την έλευση του ονόματος Μαρίνα.
    Αλλά και στο μελοποιημένο ποίημα του, ο τρόπος που διαχειρίζεται τη "Μαρίνα" (όποια και αν ήταν) είναι τόσο λεπτός και προσεγμένος, που στο μυαλό του την έχει ως κάτι σπάνιο και μονάκριβο.
    Ευχαριστούμε για τους όμορφους στίχους που μας θύμισες Βασίλη.
    Καλό Σαββατοκύριακο!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Πάντα ήμουν εναντίον των σχολικών αναλύσεων στην ποίηση. Πιστεύω ότι σκοτώνουν την ουσία της γραφής των ποιητής. Περισσότερο δε από εμένα, την μισούν οι ίδιοι οι ποιητές, να είσαι σίγουρη γι' αυτό. Η ποίηση μιλά μέσα μας ή δεν μας ακουμπά καν. Και ο Ελύτης, με τη βοήθεια των μελοποιημένων του στίχων (Θεοδωράκης), το κέρδισε αυτό το στοίχημα.
      Τυχερή πάντως, που είχες καθηγητή, ο οποίος σας δίδασκε Ελύτη, σε αντίθεση με τη δική μου εποχή.
      Την Καλημέρα μου, Μαρίνα!

      Διαγραφή
  3. "Πρέπει να ‘χει, φοβούμαι, πεισθεί κανένας προηγουμένως ότι η ψυχική διεργασία που απαιτείται για να συλλάβει έναν άγγελο είναι πολύ πιο επώδυνη και τρομαχτική από την άλλη, που κατορθώνει να εκμαιεύει δαιμόνους και τέρατα, για να μπορέσει να καταλάβει τι θέλω να πω."
    Σε ευχαριστώ που μου έδωσες την ευκαιρία να διαβάσω το παραπάνω.
    Σε φιλώ :)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Η πρόταση σου, εντός εισαγωγικών ή όχι, είναι απολύτως σωστή. Η ομορφιά κι όσα τη συνοδεύουν, πνευματικά αποκαλύπτεται, από ανθρώπους με ιδιαίτερα χαρίσματα, οι οποίοι μπορούν να το κάνουν να χάνονται από τον κόσμο αυτόν, και να την ανασύρουν από τα βάθη της ψυχής τους.
      Ο Ελύτης δεν ήταν μια συνηθισμένη μορφή των γραμμάτων μας. Τρέφω απεριόριστο σεβασμό προς το πρόσωπο και την πένα του!
      Την Καλημέρα μου, Μάνια!

      Διαγραφή
  4. Ωραία ποιήματα μας θύμησες Βασίλη. Και το μελοποιημένο που προσφέρεται για μελοποίση εξαιτίας του ''πλεξιματος'' των λέξεων έχει χιλιοτραγουδηθεί. Αν δεν έχει πει ο ποιητής για ποια Μαρίνα πρόκειται δεν μας αφορά, απλά βυθιζόμαστε στα νοήματα και απολαμβάνουμε ποίηση Να σαι καλά
    Καλό μήνα

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Συμφωνώ απόλυτα μαζί σου Άννα! Το ελάχιστο είναι το πρόσωπο (αν υπάρχει) και το σημαντικό είναι ένα υπέροχο τραγούδι, το οποίο όλοι μας αγαπήσαμε.
      Την Καλημέρα μου!

      Διαγραφή
  5. Όποια κι αν ήταν η αφορμή για τα ποιήματα αυτά, εμείς κρατάμε τη "δύναμη των λέξεων και το μαγικό τους συνταίριασμα" που χαρακτηρίζει το σύνολο του έργου του. Αυτοί οι "μελετητές" που φυτρώνουν σαν τις τσουκνίδες διαρκώς, προσβάλουν βάναυσα την τέχνη. Το τραγούδι που διάλεξες, είναι εκπληκτικό Βασίλη. Τι ερμηνεία κι αυτή απ' την Ντόρα Γιαννακοπούλου!...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Πράγματι, πολλοί από δαύτους ξεφεύγουν από την ουσία του έργου, ψάχνουν ασημαντότητες ως δημοσιογράφοι κίτρινων φυλλάδων, ενώ τα ίδια τα ποιήματα έχουν τόση δύναμη, που μπορούν και τα ξεπερνούν όλα αυτά τόσο εύκολα.
      Την Καλημέρα μου, Μαρία!

      Διαγραφή
  6. Μου έφερε μεγάλη ευφορία η ανάρτησή σου Βασίλη!
    Τα ερωτικά ποιήματα του Ελύτη, ο τρόπος που μίλησες γι' αυτά, οι λέξεις γενικά, με έκαναν να νιώσω υπέροχα και σ' ευχαριστώ πολύ γι' αυτό. Πάντα υπάρχει τρόπος τελικά να μιλούμε για την ομορφιά.
    Καλό απόγευμα Βασίλη!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Χαίρομαι, Μαρία, που η εγγραφή μου σου χάρισε τέτοια όμορφα συναισθήματα Μα είναι Ελύτης αυτός. Ξέρει να συγκινεί και τα ελάχιστα κύτταρα της καρδιάς μας.
      Την Καλημέρα μου!

      Διαγραφή

Όλα τα σχόλια σας με χαροποιούν και τυγχάνουν απάντησης.

Νάρκισσος, ο μυθικός ωραιοπαθής!

    « Αυτός που ερωτεύεται τον εαυτό του δεν θα έχει αντίπαλους ».  -Βενιαμίν Φραγκλίνος Ο Νάρκισσος είναι ένας ιδιαίτερος χαρακτήρας της...