Η Προσμονή - Χριστούγεννα σε τέσσερις πράξεις!

Συμμετοχή στο Χριστουγεννιάτικο δρώμενο του διαδικτυακού συνταξιδιώτη Giannis Pit με το ιστολόγιο ΗΔΥΠΟΤΟΝ

   Αλήθεια τι μπορεί να προσμένεις από τις γιορτινές μέρες των Χριστουγέννων; Τη λάμψη των φώτων στις πλατείες των πόλεων και των χωριών; Τις στολισμένες βιτρίνες με ολόφωτα δεντράκια, πλαστικές μπάλες, Αγιοβασίληδες, ελαφάκια, μικρούς τυμπανιστές και πολύχρωμες γιρλάντες. Μία ακόμα ευκαιρία για διασκέδαση; Μία ακόμη ευκαιρία για αντάμωμα με φίλους, ένα ποτήρι κρασί και συνήθως έντονη κουβέντα; Τον εκκλησιασμό; Τον κόσμο που θα επιστρέψει στο χωριό του με την ευκαιρία των γιορτών; Την ελάχιστη διαταραχή της καθημερινότητάς σου; Την αλλαγή του Χρόνου; Την ίδια τη γιορτή σου;

  Δεν νομίζω ότι περιμένω (με αγωνία τουλάχιστον) τίποτε από τα παραπάνω. 

  Περιμένω όμως να δω τα πρόσωπα των παιδιών, των σημερινών χορτασμένων από τα πάντα παιδιών, με αγωνία φανερή μπροστά στις βιτρίνες με τα παιχνίδια. Τα πονηρά τους χαμόγελα όταν κοιτούν τους γονείς τους στα μάτια. Την έκπληξη και τη χαρά τους στις παραμυθιακές Χριστουγεννο - πόλεις που στήνονται σε όλη την Ελλάδα. Τα ροδοκόκκινα μάγουλα τους όταν σε επισκέπτονται μέσα στην παγωνιά για να σου πουν τα Κάλαντα. Τη ζεστή αγκαλιά τους όταν πρόκειται για τα ίδια, τα δικά σου εγγόνια!

 

Η ανάμνηση - Χριστούγεννα σε τέσσερις πράξεις!

Συμμετοχή στο Χριστουγεννιάτικο δρώμενο του διαδικτυακού συνταξιδιώτη Giannis Pit με το ιστολόγιο ΗΔΥΠΟΤΟΝ

  Τα Χριστούγεννα συνήθως τα προσπερνούσα.... Βλέπεις βιαζόμουν να έλθει η Πρωτοχρονιά! Να φύγει ο "φθαρμένος" χρόνος και να έλθει ο καινούριος, με μία μόνο ελπίδα, ότι αυτός θα ήταν καλύτερος απ' τον προηγούμενο. Μια βιασύνη, η οποία με διακατέχει ακόμα και σήμερα, που τάχατες είμαι πιο σοφός, φορτωμένος με χρόνια αρκετά στην πλάτη μου, μα όπως φαίνεται πάντα εθελότυφλος σαν να είμαι ακόμη παιδί! 

  Τα κάλαντα των Χριστουγέννων όριζαν την αρχή των διακοπών μου. Και μετά καβάλα σε μια ευθεία γραμμή, έφθανα στην παραμονή της Πρωτοχρονιάς, στην αγωνία του 'Αη Βασίλη, στο πριν και το μετά. Το πριν ήταν τότε που ζούσαμε στην Αυστραλία και το μετά όταν παλιννοστήσαμε στην εσχατιά του Αιγαίου, στην ακριτική Κάρπαθο, στις αρχές της δεκαετίας του 1970. Το πριν είχε πλούσια και εντυπωσιακά δώρα, μεγάλο γλέντι για τη γιορτή μου στο σπίτι μας, όπου μαζευόταν όλη η μικρή μας παροικία, καλοκαίρι και ανεξίτηλες μνήμες. Το μετά είχε ελάχιστα λαμπερά δώρα, τι μπορούσες να βρεις σ' ένα τόσο νησάκι τότε, μου έφερναν βιβλία, ήξεραν ότι μου άρεσαν, παρέες και γλεντιστάδες στο σπίτι μας, χειμώνα και θολές εικόνες. 

  Κάποια στιγμή η μόδα επίτασσε γαλοπούλα για το Χριστουγεννιάτικο τραπέζι. Κρέας άνοστο, σκληρό καμία σχέση με το χοιρινό που οι πρόγονοι μας ήξεραν, ευτυχώς αυτό το κερδίσαμε και πάλι. Μελομακάρονα και κουραμπιέδες, κουλουράκια βουτύρου, γαλακτομπούρεκο - αυτό είναι πάντα αγαπημένο μου! Φευγαλέες εικόνες, που και πάλι όμως με οδηγούν στην ημέρα της Πρωτοχρονιάς. Δέντρο ελάχιστο σε σχέση με αυτά που κυκλοφορούν σήμερα, με φωτάκια όμως, κάτι απίθανα, χρωματιστά  λαμπιόνια, με φάτνη δίπλα στην οποία πρόσμενα να δω το δώρο μου. Ένα κόκκινο, αστραφτερό πυροσβεστικό όχημα, μία αερόμπαλα με το σήμα του Ολυμπιακού, έναν φακό.....

 Πρόσωπα, πάντα τα πρόσωπα είναι παρόντα στο παιχνίδι της μνήμης. Εκείνο του πατέρα μου, που αρνούνταν για χρόνια το ποδαρικό ανθρώπου, έστω και παιδιού, φέρνοντας τον σκύλο του, νάναι αυτός ο πρώτος που θα διαβεί το κατώφλι μας. Ούτε κι εμάς άφηνε να πάμε σε άλλο σπίτι πρωινιάτικα την Πρωτοχρονιά. Δεν ήθελε, φοβόταν το βαρυγκώμισμα πάνω μας, αν τύχαινε η χρονιά να μην τους πάει όπως την ήθελαν.

  Πάνω πάνω έχουν καθίσει κείνες οι πικρές αναμνήσεις, ίσως αν ψάξω πιο βαθιά να βρω πιο χαρούμενες, ίσως κι όχι, ίσως να υπάρχουν άλλες ακόμα πιο μελαγχολικές, δεν θέλω να ανασύρω άλλες. Δεν ξέρω, ίσως φταίει ότι τα Χριστούγεννα ποτέ δεν ήταν η αγαπημένη μου γιορτή. Η Γέννηση, ποτέ δεν με συγκίνησε, σε αντίθεση με το δράμα του Σταυρού, ίσως τελικά είμαι ακόμα πολύ Ανατολίτης. 

  

  

Η Τεχνητή Νοημοσύνη: Δημιουργία και ηθική.

  Ένα από τα πιο συζητημένα θέματα μέσα στο 2025, ήταν η διείσδυση της Τεχνητής νοημοσύνης ( ΑΙ ) στον πολιτισμό, αλλά και τη λειτουργία της κοινωνίας μας.

Έργο ΑΙ Microsoft designer

  Υπάρχουν ανοιχτά θέματα, για τα οποία η Ευρώπη έχει αρχίσει να ψελλίζει κάποιες εύλογες απορίες και φόβους, αλλά η ΗΠΑ, όπου εδρεύουν οι κολοσσοί εταιρίες, που ελέγχουν την επανάσταση αυτή, μέχρι στιγμής αντιδρούν έντονα σε κάθε προσπάθεια περιορισμού ή επιβολής των οποιωνδήποτε κανόνων. Θέματα που έχουν σχέση με την αυθεντικότητα του παραγόμενου έργου από τη ΑΙ, την ιδιοκτησία των έργων, αλλά και το μέλλον, όχι μόνο των καλλιτεχνών, αλλά και της ίδιας της τέχνης.

  Αφορά το φάσμα κάθε καλλιτεχνικής δημιουργίας, τους εικαστικούς, τους λογοτέχνες, τους μουσικούς, τους ανθρώπους που δουλεύουν γύρω από τον κινηματόγραφο. Μπαίνουν θέματα που έχουν σχέση με τη δημιουργική διαδικασία πλέον και κατά πόσο η ευκολία της παραγωγής ενός έργου, εθίζει τους δημιουργούς σε μια άκοπη παραγωγή έργων. Με συνέπεια, έτσι πιστεύω, το ανθρώπινο μυαλό σιγά σιγά να αποκοιμιέται στην ήδη υπάρχουσα "αποθήκη" έργων, κάνοντας δύσκολη (ή και αδύνατη) στο μέλλον την παραγωγή πραγματικά νέων, πρωτοποριακών δημιουργιών. Μια αποθήκη που συγκεντρώνει χωρίς κανενός είδους συναίνεση, όλη την μέχρι τώρα γνώση σε κάθε είδος καλλιτεχνικής δημιουργίας. Από μουσική και τη λογοτεχνία ως τη γλυπτική. Έξυπνες μηχανές που σου γράφουν από κινηματογραφικά σενάρια, ως μουσική, ως εικόνες, ως video με όποιον θελήσεις, ως λογοτεχνία στο στυλ και το ύφος που εσύ επιθυμείς.

  Στον παρακάτω σύνδεσμο μπορείς να ακούσεις μουσική (και να εντυπωσιαστείς), κατασκευασμένη από μηχανή Τεχνητής νοημοσύνης. Μπορείτε επίσης να πειραματιστείτε κι εσείς φτιάχνοντας το δικό σας τραγούδι: https://suno.com/explore/

  Κι εδώ μπαίνουν τα σοβαρά ερωτήματα:

• Μπορεί μια μηχανή να είναι "καλλιτέχνης";
• Πώς αλλάζει η έννοια της πνευματικής ιδιοκτησίας;
• Μπορούν να υπάρξουν υπάρξουν όρια της χρήσης της Τεχνητής Νοημοσύνης στην τέχνη γενικότερα;

Poll# Ολύμπιανς

Ολύμπιανς

   Δύο συγκροτήματα τα οποία άκουσα για πρώτη φορά ως μαθητής του
Λυκείου (1979, 80, 81), μαζί με όλες τις ξένες ροκ μπάντες της εποχής. Τα συγκροτήματα βέβαια είναι παλαιότερα, οι Ολύμπιανς είναι της δεκαετίας του 60 και οι Poll των αρχών του 70, αλλά η δυναμική τους έφτανε ως τα χρόνια εκείνα.

  Δύο συγκροτήματα που σημάδεψαν την pop μουσική σκηνή της χώρας μας, με πολύ διαφορετικό στυλ το καθένα. Αν αποτολμούσα μια πρόχειρη κριτική 

Poll

θα έλεγα ότι οι Ολύμπιανς είχαν πιο ανάλαφρο ήχο, επηρεασμένοι από pop επιτυχίες που έρχονταν από την Αμερική. Αυτό που ξεχώριζε, ήταν ο ελληνόφωνος στίχος που για πρώτη φορά εισήγαγαν στην ελληνική pop σκηνή. Από την άλλη οι Poll, ήταν πιο σοφιστικέ, είχαν επιρροές από τη ροκ και αυτό που τους ξεχώριζε ήταν ο στίχος (ελληνόφωνος κι αυτός), ο οποίος μιλούσε για θέματα που άγγιζαν τη νεολαία παγκοσμίως εκείνα τα χρόνια, όπως την ειρήνη και την αγάπη.

   Οι Ολύμπιανς έγιναν γνωστοί με τραγούδια όπως "Το Κορίτσι του Μάη", "Ο τρόπος", "Ο Αλέξης" και άλλα, ενώ οι Poll που είχαν βραχύβια ζωή (περίπου δύο χρόνια), άφησαν πίσω τους δύο τραγούδια τα οποία ακόμα και σήμερα μπορούν να ακουμπήσουν τις ευαίσθητές πλευρές κάθε μουσικόφιλου. Το "Άνθρωπε αγάπα" και το "Ήλιε μου" στον ίδιο μικρό 45άρι δίσκο.

  Πιστεύω ότι μετά την παραπάνω σύντομη παρουσίαση μου, πολύ εύκολα μπορείτε να συμπεράνετε τίνος συγκροτήματος εξακολουθώ να είμαι fan και ποιο θυμάμαι με συγκατάβαση. Μπορεί οι Ολύμπιανς να διέγραψαν μια λαμπρή μουσική πορεία τα χρόνια εκείνα αλλά οι στίχοι των τραγουδιών των Poll, όπως το Άνθρωπε αγάπα στο κλείσιμό του, εξακολουθούν να με συγκινούν:

... Άνθρωπε αγάπα τη φωτιά σταμάτα

Και τη δύναμή σου δώσ' την στο φιλί σου

Παρακάτω δύο τραγούδια μόνο, ένα από κάθε συγκρότημα:

Περισσότερες πληροφορίες για τα συγκροτήματα πατήστε στα link στην πρώτη παράγραφο.

Η Βουλγάρα (διήγημα)

   Στη Δράμα κατεβαίνω τακτικά. Αν και το χωριό που μένω δεν είναι μικρό, το μεγαλύτερο μέρος των καθημερινών μας αναγκών τις διεκπεραιώνουμε στη γειτονική μας πόλη. Ψώνια, γιατρούς, φροντιστήρια των παιδιών, διασκέδαση. Έτσι κι εκείνη την ημέρα, αρχές καλοκαιριού ήταν, βρέθηκα εκεί, για κάποιον λόγο που δεν θυμάμαι. Θυμάμαι όμως την ανυπόφορη, απογευματινή ζέστη. Μέσα στην παραζάλη του ξυπνήματος από τον μεσημεριανό μου ύπνο, η ώρα στο ρολόι που φορώ πάντα στο δεξί χέρι, τραβήχτηκε μια ώρα πίσω. Αλαφιασμένος, έριξα λίγο νερό στο πρόσωπο μου για να ξυπνήσω, ντύθηκα στα γρήγορα και χωρίς καν να δώσω σημασία στην θέση του ήλιου που ήταν ακόμα ψηλά ή στην απόλυτη ησυχία που σκέπαζε ακόμα το χωριό, μπήκα στο αυτοκίνητο μου και ξεκίνησα. 

  Περνώντας τον Αγγίτη, η ματιά μου πέφτει στο ρολόι του καντράν, αμέσως επιβεβαιώνω αυτό που έβλεπα τώρα καθαρά πλέον και στο ρολόι του δεξιού μου χεριού, βλαστήμησα την τύχη μου, τσάμπα η βιασύνη, γρήγορα όμως ξαναβρήκα την συνηθισμένη μου απάθεια, όταν υπολόγισα ότι είχα τον χρόνο για έναν κρύο καφέ, τον οποίο αληθινά τον χρειαζόμουν εκείνη την ώρα. Φτάνοντας στην άδεια πόλη, πατώντας την άσφαλτο που έκαιγε παραμορφώνοντας τον αέρα στην επιφάνεια του δρόμου που είχα μπροστά μου, κατευθύνθηκα προς την καφετέρια που τα τελευταία χρόνια φοιτούσα. Φοιτούσα, από τα φοιτητικά μου χρόνια μου άρεσε να χρησιμοποιώ τη λέξη με την αρχαία της σημασία, όταν κολλούσα σε κάποιο στέκι. Σύχναζα τα τελευταία χρόνια στη συγκεκριμένη καφετερία με τα γνωστά κοκτέιλ, τα οποία ο ιδιοκτήτης της έφτιαχνε κάθε βράδυ, όταν το μαγαζί μετατρεπόταν σε ένα συνοικιακό μπαράκι με θαμώνες κυρίως της μέσης ηλικίας και διάσπαρτα νεότερους, κουρασμένους από τα ορθάδικα, παντός τύπου Ελληνάδικα. Πάρκαρα σε έναν κοντινό παράδρομο, κατευθύνθηκα γρήγορα προς τα εκεί, ο ήλιος έπεφτε πια από την πίσω πλευρά του κτιρίου, τα τραπέζια όλα άδεια, κάθισα σε ένα γωνιακό τραπέζι δίπλα τον δρόμο μακριά από τον ανεμιστήρα που εκτόξευε σταγονίδια νερού απέναντι μου, με εκνεύριζε αυτό το πιτσίλισμα, ελπίζοντας ότι θα ήμουν στη σωστή θέση όπου το απογευματινό αεράκι, που κατέβαινε από τον Κορύλοβο, θα μπορούσε να με δροσίσει.

  Παράγγειλα Freddo, αυτός ήταν ο εθνικός μας καφές πια, άνοιξα το κινητό μου έτοιμος να σερφάρω στις σελίδες του Facebook, με την αδημονία κάποιου που φοβάται μήπως χάσει κάποια συνταρακτική είδηση, ικανή να τον επηρεάσει για όλη του τη ζωή. Δεν πρόλαβε ακόμα να εμφανιστεί η πρώτη εγγραφή στην οθόνη και βλέπω τα χέρια της κοπέλας με τα μπλε βαμμένα, στολισμένα με στρασάκια νύχια, να αφήνει τον καφέ μπροστά μου, σηκώνω το κεφάλι να την ευχαριστήσω, εκείνη ήδη είχε προλάβει να μου γυρίσει την πλάτη κρύβοντας μου τη θέα από την πελάτισσα που μόλις είχε καθίσει στο διπλανό τραπέζι, παίρνοντας παραγγελία. «Νες με γάλα, χωρίς ζάχαρη.» την άκουσα να λέει. Ξαναγύρισα στην οθόνη του κινητού μου, οι φίλοι μου πόσταραν φωτογραφίες από λουκούλια γεύματα από κάποιο παραλιακό ουζερί, τι ηλίθια συνήθεια σκέφτηκα, γιατί τόση καΐλα να επιδεικνύουν αυτά που σε λίγη ώρα θα βρίσκονται πολτοποιημένα στο στομάχι τους, για να μην το συνεχίσω και παραπέρα….

 « Κύριε, μπορώ να σας ρωτήσω κάτι; »

  Σήκωσα το βλέμμα μου προς τη φωνή που ακούστηκε, ήταν εκείνη που πριν από λίγο είχε καθίσει στο διπλανό τραπέζι, έγνεψα θετικά αφήνοντας ένα «ναι» να ακουστεί απρόθυμα.

 «Μήπως ξέρετε κάποιο μέρος, γύρω από τη Δράμα που να αξίζει να το επισκεφτώ;»

 «…Ναι…» απαντώ και πάλι, αφήνοντας ένα μικρό, κενό διάστημα πριν και ένα ακόμα μεγαλύτερο μετά, προσπαθώντας να κερδίσω χρόνο μέχρι να καταλάβω ποιος με ρωτούσε και τι έπρεπε να απαντήσω. Αδύνατη, ντυμένη στα κατάμαυρα, με ένα τσιγάρο στο χέρι, τα μαλλιά της μακριά, βιαστικά χτενισμένα μα κατάμαυρα, το πρόσωπο της ταλαιπωρημένο από τα χρόνια, οι ρυτίδες πρόδιδαν την ηλικία της, πάνω από εξήντα πέντε σίγουρα, τα χείλη της βαμμένα μπορντό.

 «Από πού είστε;» με ρωτάει προτού της απαντήσω οτιδήποτε.

 «Από ένα χωριό εδώ κοντά» της απάντησα αμήχανα.

 «Ξέρετε γιατί σας ρωτώ; Βρίσκομαι εδώ και λίγες μέρες στη Δράμα, για
να δω την μητέρα μου, μεγάλη σε ηλικία πια, την κοιτάζει βέβαια η αδελφή μου, αλλά την ξεκουράζω τα πρωινά, τα απογεύματα όμως δεν έχω τι να κάνω, εμένα μου αρέσουν πολύ τα ταξίδια, να γνωρίζω νέα μέρη, η πατρίδα μας είναι γεμάτη από όμορφα μέρη, έλεγα μήπως μπορείτε να μου συστήσετε κάποιο κοντινό αξιοθέατο, που να αξίζει να το επισκεφτώ.»

  Ήταν φανερή η αγωνία της, να διαλύσει όσο πιο γρήγορα μπορούσε την κάθε επιφύλαξή μου.

 «Δεν μένετε εδώ;» ρώτησα αν και ήδη είχε αναφέρει ότι μόλις λίγες μέρες είχε που βρισκόταν εδώ.

 «Όχι, η καταγωγή μου είναι από τη Δράμα, αλλά όλη μου τη ζωή την έζησα στη Αθήνα. Μπορείτε να φανταστείτε τι δουλειά μπορεί να έκανα, κύριε…;»

 «Βασίλης, κυρία μου.»

 «Μάλιστα κύριε, Βασίλη. Σας ρώτησα αν μπορείτε να φανταστείτε ποια ήταν η επαγγελματική μου ενασχόληση, τι λέτε λοιπόν;»

 «Κυρία μου! δεν είμαι καλός σε αυτά.» απάντησα κρύβοντας όσο μπορούσα τον εκνευρισμό μου, γενικά δεν μου αρέσουν τέτοιου είδους οικειότητες, ειδικά με κάποιαν άγνωστη σε μένα, δεν χρειαζόταν να ξέρω καν το όνομά της, προτιμούσα να συνεχίσει να μου είναι μια εντελώς άγνωστη.

 «Δικαστικός ήμουν, κύριε Βασίλη, μέχρι τα ανώτερα αξιώματα έφθασα, μάλιστα! Για δέκα χρόνια ήμουν εισαγγελικός λειτουργός, προϊσταμένη σε υποθέσεις του οργανωμένου εγκλήματος. Ξέρετε τι έχουν δει τα μάτια μου και τι έχω ακούσει με τα ίδια μου τα αυτιά; Δεν μπορείτε να ξέρετε! Δέκα χρόνια άντεξα, έφυγα από εκεί ψυχικά διαλυμένη. Στην αρχή με είχε συνεπάρει όλο αυτό. Ένιωθα ικανοποιημένη, πίστευα αφελώς ότι είχα τη δύναμη να κτυπήσω το οργανωμένο έγκλημα στην καρδιά του. Μέρα νύχτα ανέκρινα ανθρώπους που η έκφραση του προσώπου τους σε εμπόδιζε να δεις τι έκρυβαν στο μυαλό τους, που μέσα στα μάτια τους το μόνο που έβλεπα ήταν η περιφρόνηση στο πρόσωπό μου. Διάβαζα και έγραφα δικογραφίες, μελετούσα από την αρχή όλον τον ποινικό κώδικα, δεν ήθελα να μου ξεφύγει τίποτα, ακόμα και στο σπίτι μου μετέφερα τη δουλειά, λάθος μου αυτό. Ικανοποίηση ένιωθα μόνο όταν κατόρθωνα να απαλλάξω την κοινωνία από την παρουσία όλων αυτών των ανθρώπων. Προαγωγοί, ναρκέμποροι, πληρωμένοι δολοφόνοι. Μα δεν προλάβαινες να καθαρίσεις μια περιοχή και σε λίγο μόλις χρονικό διάστημα μια νέα γενιά από δαύτους εμφανιζόταν.»

 «Πρέπει να ήταν πολύ ενδιαφέροντα, αλλά αγχωτικά όλα αυτά που έζησες!» προσπάθησα να της δώσω μια ευκαιρία να πάρει μια ανάσα, αλλά συγχρόνως η συζήτηση άρχισε παραδόξως να ενδιαφέρει κι εμένα.

 «Ναι, ήταν! Ήμουν καλή στη δουλειά μου. Ξέρετε είχα την ικανότητα να διαπερνώ την ψυχρή τους όψη και να βλέπω στο βάθος της ψυχής τους. Από τη φυσιογνωμία και μόνο ήξερα που θα οδηγούσε η κάθε υπόθεση. Όσο κι αν θεωρούσαν ότι εύκολα θα ξεμπέρδευαν μαζί μου, εκμεταλλευόμενοι την γυναικεία μου φύση, γρήγορα το μετάνιωναν. Δεν άφηνα τίποτα στην τύχη, τίποτα δεν μου ξέφευγε. Πολύ γρήγορα καταλάβαιναν κι αυτοί και οι συνήγοροι τους, ότι τα πράγματα δεν ήταν εύκολα μαζί μου. Στο τέλος έσκυβαν το κεφάλι και αποχωρούσαν σχεδιάζοντας από την αρχή την υπερασπιστική τους γραμμή.

 «Μήπως μπορείτε να μου αναφέρετε κάποια υπόθεση σας, κάποια με κάποιο τρανταχτό όνομα της πιάτσας;» την τσίγκλησα εγώ βλέποντας την ότι είχε τη διάθεση να αναφερθεί στα χρόνια εκείνα.

 «Όχι, δεν θα σου πω τίποτα τέτοιο. Υπάρχει πολύ βρωμιά στον κόσμο, τόση που για εσάς που κινείστε το φως της ημέρας δεν χρειάζεται να ξέρετε πολλά. Έτσι δεν είναι; Από την όψη σου και μόνο καταλαβαίνω ότι δεν έχεις καμία σχέση με τον κόσμο αυτό. Ποτέ μου δεν λάθεψα! Ούτε τότε, που ξαφνικά διαλύθηκε το σπίτι μου. Ο άντρας μου αστυνομικός ήταν, της ασφάλειας, στη δουλειά μας γνωριστήκαμε, κάναμε οικογένεια, έχω δύο παιδιά, κάνουν τη ζωή τους τώρα. Εκείνος βγήκε νωρίς στη σύνταξη, ήταν τότε που εγώ ξημεροβραδιαζόμουν προσπαθώντας να μην μου ξεφύγει κανένας εγκληματίας. Μια Κυριακή βγήκαμε για φαγητό οι δυο μας. Καθόταν απέναντι μου, έβλεπα το πρόσωπο του, μετά από πολύ καιρό είχα την ευκαιρία να τον δω από τόσο κοντά, δεν χρειάστηκα παρά μόνο λίγα λεπτά για να διαβάσω αυτά που μου έκρυβε. Δυστυχώς, δεν λάθεψα! Μακάρι να είχα κάνει λάθος. Δεν ήταν πια μαζί μου! Όχι μόνο το παραδέχτηκε αμέσως, αλλά μόλις επιστρέψαμε στο σπίτι, μάζεψε τα πράγματά του και έφυγε. Δεν πρόλαβα καν να τον διώξω εγώ. Βουλγάρα ήταν. Τον ερωτεύτηκε, μου είπε. Ο βλάκας. Τα λεφτά του ήθελε. Τυχαία λέει συναντήθηκαν, μα πόσο βλάκες είστε εσείς οι άντρες! Ξαφνικά όλες οι μεσήλικες Βουλγάρες ερωτεύτηκαν τα δικά μας ραμολιμέντα. Κύκλωμα είναι, ψάχνουν δικούς μας με παχυλές συντάξεις, ναι αυτές οι συντάξεις για τις οποίες εμείς κλαιγόμαστε είναι θησαυρός γι΄αυτές, τους την πέφτουν στη ψύχρα, τους κάνουν αυτά, που εμείς αποκαμωμένες από τα τόσα χρόνια συμβίωσης έχουμε ξεχάσει και ξαφνικά βρισκόμαστε μόνες μας, ενώ αυτές γλεντούν το υπόλοιπο της ζωή τους. Είναι αβάσταχτη η μοναξιά σε αυτήν την ηλικία, να το θυμάσαι αυτό. Κύκλωμα είναι, άκου που σου λέω, ξέρω!»

  Μια σιωπή επικράτησε για λίγο, αφήνοντας με άφωνο για την τροπή της συζήτησης. Δυσκολευόμουν από τη μία να πιστέψω τα περί οργανωμένου κυκλώματος μεσηλίκων Βουλγάρων που την έπεφταν σε δικούς μας συνταξιούχους, αλλά από την άλλη μου ήταν δύσκολο να την αμφισβητήσω. Αντίθετα αυτό που διέκρινα στο πρόσωπό της τώρα, ήταν  πόνος, βαθύς. Τα μάτια της είχαν υγρανθεί, οι ρυτίδες στο πρόσωπο της πολλαπλασιάστηκαν, τα μαλλιά της έχασαν την λάμψη τους, τα χέρια της έτρεμαν. Άλλαξα την κουβέντα, μου ήταν αδύνατον να βλέπω αυτήν την γυναίκα, που σύμφωνα με τα δικά της λεγόμενα, είχε αντιμετωπίσει κατάματα τους πιο σκληρούς εγκληματίες της χώρας, αδύναμη μπροστά μου, καταπονημένη από την επαγγελματική της ευσυνειδησία, διαλυμένη από τη μοναξιά της.

 «Ξέρετε στο χωριό μου, την Αλιστράτη, έχουμε ένα πολύ ωραίο Σπήλαιο! Ίσως θα μπορούσατε ένα πρωινό να το επισκεφτείτε. Ξέρετε, είναι ένα από τα διασημότερα της Ευρώπης!».

  Αυτή τη φορά δεν είπε τίποτα. Κάρφωσε τα μάτια της πάνω μου, για λίγα δευτερόλεπτα με διαπέρασε ολόκληρο, την ένιωσα σαν να με ακτινογραφούσε, γύρισε προς το τραπέζι της, σήκωσε τον καφέ της και ρούφηξε μια γουλιά, μου γύρισε την πλάτη της.

Μάρτης 2020 

Νίκος Φλώρος, ένας διεθνώς καταξιωμένος γλύπτης μας....

   Πέρσι μου έκανε εντύπωση η ιστορία ενός Έλληνα γλύπτη, του Νίκου Φλώρου, καταξιωμένου στη διεθνή σκηνή, του οποίου το έργο Μαρία Κάλλας, η Εθνική Πινακοθήκη αρνήθηκε την έκθεσή του, δίχως παραπέρα εξηγήσεις. Παρ' όλο που ο καλλιτέχνης έχει παρουσιάσει έργα του στην πατρίδα μας, αυτήν την φορά η Πινακοθήκη μας του έκλεισε την πόρτα. Και ευλόγως δημιουργήθηκαν ερωτήματα.

   Η καινοτομία του έργου του είναι, ότι μετατρέπει τα ευτελή αλουμινένια τενεκεδάκια σε τρισδιάστατα έργα τέχνης, ιδιαίτερης τεχνοτροπίας, κυρίως με ελληνοκεντρική θεματολογία. Θεματολογία η οποία την αποδέχονται με σεβασμό όπου κι αν παρουσιαστεί στο εξωτερικό, αλλά και στη χώρα μας. Για παράδειγμα η σειρά έργων του εμπνευσμένα από το έργο του Δομίνικου Θεοτοκόπουλου, τα επισκέφτηκαν πάνω από ένα εκατομμύριο φιλότεχνοι, όταν εκτέθηκαν στην Παλιά Πόλη της Ρόδου. Το δε γλυπτό της Μαρίας Κάλλας με την ελληνική σημαία έχει ήδη εκτεθεί στην Όπερα της Ρώμης, στο κτίριο της UNESCO στο Παρίσι, στη Βενετία στον υπαίθριο χώρο του Teatro La Fenice και στη στη Φλωρεντία, έξω από την είσοδο του θεάτρου Maggio Musicale Fiorentino.  Είναι γεγονός ότι έχει ενθουσιάσει όσους είχαν την τύχη να το δουν από κοντά. Ειδικά τους Ιταλούς, που θεωρούν δική τους την Κάλλας. Αλλά και το προηγούμενο έργο του Έλληνα γλύπτη, αντιμετωπίστηκε με ενθουσιασμό όπου κι αν εκτέθηκε. 

Μαρία Κάλλας, έργο από ατσάλι

  Το αίτημα του Νίκου Φλώρου, να γίνουν τα αποκαλυπτήρια του γλυπτού της Μαρίας Κάλλας με την ευκαιρία της συμπλήρωσης των 100 χρόνων από τη γέννησή της στην Αθήνα, δεν έγινε δεκτό από κανέναν πολιτιστικό φορέα της πόλης, διότι ήδη έγιναν πάρα πολλά αφιερώματα για την μεγάλη Ελληνίδα αοιδό, και δεν χωρούσε μία ακόμα, όπως λέει ο ίδιος ο καλλιτέχνης ότι του ψιθύρισαν οι διάφοροι ειδικοί επί των πολιτιστικών στη χώρα μας. Κάποιοι άλλοι είπαν ότι ενόχλησε η ελληνική σημαία στην πλάτη της Κάλλας, ζήτησαν μάλιστα αν γινόταν να αφαιρεθεί. Αυτό το τελευταίο, αποτελεί μια στρέβλωση του εθνικού έναντι του εθνικιστικού. Από πότε η σημαία μιας χώρας "χαρίζεται" στους εθνικιστές και δεν αντιπροσωπεύει όλον τον Λαό;

  Φοβάμαι ότι ο Νίκος Φλώρος δεν γίνεται δεκτός στη χώρα μας από το αθηνοκεντρικό κατεστημένο, το οποίο καθορίζει την πολιτιστική κίνηση της χώρας μας. Ένα κατεστημένο το οποίο αντιμετωπίζει τους Έλληνες καλλιτέχνες που δραστηριοποιούνται και πετυχαίνουν στο εξωτερικό, με ένα φοβικό σύνδρομο. Τους κλείνουν την πόρτα, φοβούμενοι μήπως τους επισκιάσουν πιότερο, μιας κι αυτοί είναι αναγκασμένοι να εκφράζονται στα στενά όρια της πατρίδας μας. Πρόσφατα το ΚΑΣ απέρριψε αίτημα του Λάνθιμου, να του παραχωρηθεί ο χώρος της Ακροπόλεως για γυρίσματα. Πώς μια ταινία, ενός καταξιωμένου Έλληνα της διασποράς πλέον, μπορεί να προσβάλει το μνημείο; Πώς γίνεται ένα έργο ενός καταξιωμένου και πολυβραβευμένου γλύπτη σε όλον τον κόσμο, να μην γίνεται αποδεκτό στην πόλη που τα μουσεία είναι πλήρη γλυπτών, τα οποία την κοσμούσαν στην αρχαιότητα;

  Ο Νίκος Φλώρος είναι εδώ και πολλά χρόνια όχι μόνο αποδεκτός στο εξωτερικό, αλλά οι εκθέσεις των έργων του αντιμετωπίζονται με ενθουσιασμό. Μια σειρά πέντε τρισδιάστατων έργων του, εμπνευσμένα από τον Δομίνικο Θεοτοκόπουλο και τίτλο "Φως στο σκοτάδι" εκτίθενται το 2014 στην Αγία Πετρούπολη και στη συνέχεια στο Τολέδο, στο μουσείο του μεγάλου ζωγράφου. Κι αυτό από μόνο είναι σημαντικό. Στη συνέχεια τα έργα εκτέθηκαν στο Μεσαιωνικό Κάστρο της Ρόδου.

Έργο από τη σειρά: " Φως στο σκοτάδι"

  Το 2017 ο Φλώρος παρουσιάζει στη Λισαβώνα την έκθεση έργων του με τίτλο Μαρία Κάλλας - Μήδεια - Αργοναύτες εμπνευσμένο από την εκτέλεση του έργου Μήδεια από της Κάλλας. Τη νύχτα των εγκαινίων της έκθεσης ο διεθνώς βραβευμένος και εκπαιδευμένος στην École des Beaux Arts του Παρισιού, Νίκος Φλώρος έγινε επίτιμο Μέλος της Ακαδημίας Γραμμάτων και Τεχνών της Λισαβόνας και τιμήθηκε με το χρυσό παράσημο από τον Πρόεδρο της Γεωγραφικής Εταιρείας της Λισαβόνας και την Αυτού Υψηλότητα τον Πρίγκιπα της Πορτογαλίας H.R.H. Dom Miguel de Braganaça.

  Το 2021 με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση, εκτίθεται και εντυπωσιάζει στην Καλαμάτα η σειρά έργων του Ήρωες από μέταλλο. 

Δύο γλυπτά του από τη σειρά: Ήρωες από μέταλλο

  Το 2025 δωρίζει στην Εθνική Πινακοθήκη δύο από τα έργα αυτής της συλλογής (ένα από αυτά ήταν η παραπάνω Ελληνική σημαία), αλλά η διευθύντρια της δεν ανταποκρίνεται καν στη χειρονομία αυτή, η οποία κοστίζει δεκάδες χιλιάδες ευρώ....  

  Ουδείς προφήτης στον τόπο του; Ή κάτι βαθύτερο το οποίο η άρνηση της όποιας αιτιολόγησης του προσβάλει όχι μόνο τον καλλιτέχνη, αλλά και όλους εμάς!

Λεπτομέρεια έργου του

Η Κάσος και η Κάρπαθος κατά τον 19ο αιώνα.

   Το παρακάτω κείμενο έχει μόνο ιστορικό ενδιαφέρον (με κάποιες επιφυλάξεις) και αφορά την οικονομία και την ευημερία των δύο νησιών στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, με κάποιες δικές μου παρατηρήσεις. 

  Τα στοιχεία της εγγραφής αυτής τα άντλησα από το Βρετανικό περιοδικό  JOURNAL OF THE SOCIETY OF ARTS του τεύχους του 1872, και το Βρετανικό, Εικονογραφημένο, Παγκόσμιο Γεωγραφικό Λεξικό The illustrated Universal Gazetteer του 1863, τα οποία βρήκα στην βιβλιοθήκη της Google. 

  Το περιοδικό ήταν ετήσιο και είχε θέματα σχετικά με την οικονομία και τις επιχειρήσεις, την εκπαίδευση, την ιστορία των επιστημών και της τεχνολογίας, την ιστορία των κοινωνικών επιστημών, την τέχνη και την ιστορία της. Εκεί λοιπόν ανακάλυψα μία αναφορά του Βρετανού υποπρόξενου στη Ρόδο, του κ. Biliotti που γράφτηκε το 1869 για τις Σποράδες. Κυρίως τον ενδιαφέρει η οικονομική κατάσταση των νησιών, αλλά παραθέτει κι άλλα στοιχεία. Στα χρόνια της Οθωμανικής αυτοκρατορίας ως Σποράδες νοούνται τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου, από την Ικαρία ως την Κάσο και το Καστελόριζο. Εξαιρουμένης της Ρόδου, ως πιο ενδιαφέρον οικονομικά νησί, θεωρεί την Κάλυμνο, εξαιτίας της μοναδικής ασχολίας των κατοίκων της με την σπογγαλιεία και τα μεγάλα έσοδα που της απέφεραν. 

  Το Παγκόσμιο Γεωγραφικό Λεξικό πάλι υποστηρίζει, ότι οι πληροφορίες που περιέχει είναι πρόσφατες και έγκυρες, κι έχουν συλλεχθεί από ταξιδευτές που επισκέφτηκαν τα καταγραφόμενα σημεία του πλανήτη. Η έκδοση ολοκληρώθηκε σε 50 εβδομαδιαία τεύχη, από τον W. F. AINSWORTH. 

  Ως πιο έγκυρη, θα θεωρούσα την αναφορά του κ. Biliotti, με την απλή σκέψη ότι ως υποπρόξενος που ζούσε στη Ρόδο και συνέλεγε πληροφορίες για εμπορικούς λόγους, θα πρέπει να είχε μια άποψη αυτών που έγραψε από πρώτο χέρι.

Θα ξεκινήσω με την Κάσο και την αναφορά του Λεξικού:

  CASSOS, CAXOS ή KASSUS είναι νησί του Οθωμανικού Αρχιπελάγους, που βρίσκεται νότια της νήσου Καρπάθου. Ένας πορθμός πλάτους 6 μιλίων χωρίζει τις δύο νησίδες. Υπάρχει επαρκές βάθος νερού στο κανάλι για τα μεγαλύτερα σκάφη. Το νησάκι της Κάσου έχει περιφέρεια 36 μιλίων, είναι τραχύ και ορεινό σε όλη του την έκταση. Περίπου 100 χρόνια πριν η Κάσος είχε δύο κοιλάδες, μία στα Βόρια και μία στα Ανατολικά, ήταν δασωμένη σε πολλά σημεία και καλά αρδευόμενη. Πριν από την Ελληνική Επανάσταση υπήρχε αφθονία οπωροφόρων δέντρων, με καλούς αμπελώνες και προσεκτικά καλλιεργημένα χωράφια. Αλλά τώρα, ως συνέπεια της καταστροφής των δασών, το νησί είναι άγονο, χωρίς γλυκό νερό, το οποίο μεταφέρεται εκεί από την Κάρπαθο, με μεγάλα έξοδα. Δεκαπέντε πλοία χρησιμοποιούνται συνεχώς για το σκοπό αυτό. Ο πληθυσμός αποτελείται από περίπου 5000 ψυχές, όλοι Έλληνες και κατοικούν σε πέντε χωριά, την (Παν)αγιά, το Αρβανιτοχώρι, το Φρυ, την (Αγία) Μαρίνα και την Πόλι. Όλες οι εμπορικές υποθέσεις διεκπεραιώνονται και όλα τα πλοία κατασκευάζονται στο Φρυ, το οποίο βρίσκεται στο Β. τμήμα του νησιού στην ακτή. Το κλίμα είναι εξαιρετικά ευχάριστο και υγιεινό. Η παραγωγή του αποτελείται από ασήμαντη ποσότητα κριθαριού. Οι κάτοικοι κατέχουν περίπου 4000 αιγοπρόβατα, τα οποία τρέφονται στα γειτονικά νησιά. Έχει βρεθεί γύψος. Η σπογγαλιεία απασχολεί δύο βάρκες και δεκατέσσερις άνδρες. Η ναυπήγηση πλοίων συνεχίζεται σε κάποιο βαθμό, το μεγαλύτερο μέρος της ξυλείας εισάγεται λαθραία από την Ανατολία, καθώς η εξαγωγή της από εκεί απαγορεύεται από την Υψηλή Πύλη. Το νησί υπάγεται στη δικαιοδοσία του Αρχιεπισκόπου Καρπάθου, ο οποίος κατοικεί εκεί.

  Το λήμμα για την Κάσο δίνει αρκετές πληροφορίες, για το πως ήταν το νησί πριν την Καταστροφή, δεν ξέρω όμως κατά πόσο ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Για παράδειγμα το να καούν τα δάση και οι καλλιέργειες όταν το κατέλαβαν οι Τούρκοι το καταλαβαίνω, αλλά να πάψει να έχει νερό, αφού κάποτε ήταν καλά αρδευόμενο, δεν έχει λογική. Γενικά δίνει την εντύπωση ότι η Κάσος είναι ένα εξαθλιωμένο νησί, το οποίο ίσως και να είναι αλήθεια, καθότι βρισκόμαστε μόλις 39 χρόνια από την Καταστροφή του νησιού, κατά την Ελληνική Επανάσταση. 

  Η αναφορά  του υποπρόξενου, μόλις εννέα χρόνια αργότερα, παρουσιάζει μια εντελώς διαφορετική εικόνα για την Κάσο (Cassos): 

  Οι Κασιώτες είναι οι πιο δραστήριοι και τολμηροί από όλους τους κατοίκους των Σποράδων. Κατά τη διάρκεια της ελληνικής εξέγερσης ήταν αρκετά ανταγωνιστικοί με το οθωμανικό ναυτικό. Η Κάσος, η οποία τότε υπέφερε πολύ, διαθέτει τώρα έναν ακμάζοντα πληθυσμό τουλάχιστον 7.000 ψυχών, που οφείλει την ευημερία τους στη ναυτιλία, την οποία υπηρετούν πιστά ανά πάσα στιγμή. Όλοι οι Κασιώτες είναι ναυτικοί και οι καλύτεροι στο οθωμανικό αρχιπέλαγος, γεγονός που μπορεί να αποδοθεί στο γεγονός ότι αναγκάστηκαν, λόγω της έλλειψης λιμανιών στο νησί τους, να βρίσκονται στη θάλασσα όλο το χρόνο, αντί να αφοπλίζουν τα πλοία τους κατά τη χειμερινή περίοδο, όπως κάνουν οι άλλοι νησιώτες. Λίγα ξένα πλοία καταπλέουν στην Κάσο. Το μόνο είδος εξαγωγής είναι ο γυψόλιθος, ο οποίος βρίσκεται στο γειτονικό νησί Αρμάθια. Περίπου 20.000 cwt*. αποστέλλονται ετησίως στην Κωνσταντινούπολη, τη Σμύρνη, την Οδησσό και την Αθήνα. Τα σπίτια των Κασιωτών είναι καλύτερα επιπλωμένα και ζουν σε πιο άνετο στυλ από τους κατοίκους των άλλων νησιών των Σποράδων. Στο νησί καλλιεργούνται περίπου 2.000 δεμάτια σιτάρι και 4.000 δεμάτια κριθάρι. Διαθέτουν 6.000 αιγοπρόβατα, τα οποία παρακολουθούν σχεδόν 100 βοσκοί, οι οποίοι κερδίζουν 4.000 λίβρες βουτύρου και 8.000 λίβρες τυρί. Υπάρχουν στην Κάσο λίγες συκιές, ελιές και αμυγδαλιές, καθώς και λίγα στρέμματα αμπελιών. Κάθε σπίτι διαθέτει δύο ή τρεις δεξαμενές νερού, καθώς η μόνη πηγή στο νησί βρίσκεται σε κάποια απόσταση από την πόλη, και δίνει μόνο μια ασήμαντη ποσότητα νερού. Δεν υπάρχουν κοινοτικά σχολεία, όπως συμβαίνει στα άλλα νησιά αλλά υπάρχουν τρία ιδιωτικά σχολεία, στα οποία βρίσκονται οι μαθητές που μπορούν να πληρώσουν το αναγκαίο ποσό. Ωστόσο, οι Κασιώτες, κατά συνέπεια, των συνεχών ταξιδιών και των συναναστροφών τους με ξένους, έχουν περισσότερες γενικές γνώσεις από τους άλλους κατοίκους των Σποράδων.

*cwt: μονάδα ογκομέτρησης στην ναυτιλία

  Η αναφορά αυτή μας δίνει μια εντελώς διαφορετική εικόνα του νησιού. Από την πρώτη πρόταση μας εκπλήσσει θετικά η αναφορά του Βρετανού υποπρόξενου, ο οποίος χαρακτηρίζει τους Κασιώτες ως τους πιο δραστήριους και τολμηρούς ανάμεσα σε όλους τους νησιώτες των Σποράδων. Μας εντυπωσιάζει επίσης ότι μετά από μόλις 45 χρόνια από την Καταστροφή του νησιού από τον Τουρκοαιγυπτιακό στόλο, το νησί ακμάζει και πάλι, έχει ισχυρή ναυτιλία και πληθυσμό 7000 κατοίκων. Ο πλούτος από τη ναυτιλία είναι εμφανής, καθώς αυτός φαίνεται στα σπίτια των Κασιωτών και τις ανέσεις που προσφέρουν. Παρά το άγονο του νησιού καλλιεργούν ικανές ποσότητες σιτηρών και έχουν αξιόλογη παραγωγή κτηνοτροφικών προϊόντων. Από τα γειτονικά Αρμάθια εξάγονται σημαντικές ποσότητες γύψου, βασικού υλικού για την οικοδομή τα χρόνια εκείνα. Η εκπαίδευση παρέχεται από τρία ιδιωτικά σχολεία δίχως παραπέρα επεξηγήσεις. Τέλος άνετα θα μπορούσαμε να τους χαρακτηρίσουμε ως τους πλέον κοσμοπολίτες νησιώτες της εποχής εκείνης.

Λεπτομέρεια από το Κασιώτικο σπίτι της κυρίας Ιουλίας Δασκαλάκη

 

  Ας διαβάσουμε τώρα το σχετικό λήμμα για την Κάρπαθο, από το Γεωγραφικό λεξικό του AINSWORTH:

  CARPATHOS ή SCARPANTOS είναι ένα νησί, που βρίσκεται σχεδόν στη μέση του καναλιού, μεταξύ του Ανατολικού άκρου της Κρήτης και της Νότιας Ρόδου. .... Μια σειρά από βουνά εκτείνονται από το ένα άκρο στο άλλο, με το υψηλότερο σημείο να είναι περίπου 4000 πόδια. πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Είναι εύφορη, καλά δασωμένη και καλά αρδευόμενη. Στο νησί υπάρχουν 120 μεγάλες πηγές που αναβλύζουν, οι οποίες κινούν 42 υδρόμυλους. Μια από αυτές τις πηγές, ονομάζεται Snow Spring (Χιονισμένη πηγή;), από την υπερβολική ψυχρότητα του νερού, ... Το κλίμα είναι αρκετά υγιεινό. Στο Βόριο άκρο του νησιού είναι ένα εξαιρετικό ευρύχωρο λιμάνι, που ονομάζεται Τρίστομο, που σχηματίζεται από το μικρό νησάκι της Σαρίας προς τα Βόρια. Το λιμάνι είναι προστατευμένο από όλους τους ανέμους και είναι ικανό να κρατήσει οποιονδήποτε αριθμό σκαφών μεγαλύτερου μεγέθους. ... Υπάρχουν δύο άλλα λιμάνια προς τα Νοτιοανατολικά, που ονομάζονται Μακρύς Γιαλός και Pigtradia (εννοεί: Πηγάδια). Το αγκυροβόλιο είναι καλό και στα δύο, αλλά ανοιχτό σε Ανατολικούς. ανέμους. Υπάρχουν 7 χωριά στο νησί και συγκεκριμένα, Appolia (εννοεί το Απέρι) όπου βρίσκεται το Δημαρχείο, Vola (Βωλάδα), Othos, Menaihes (Μενετές), Pilais, Olymbos και Misohori (Μεσοχώρι). Ο πληθυσμός της είναι περίπου 7000 ψυχές, όλοι Έλληνες. Όλοι οι κάτοικοι έχουν γη, την οποία βρίσκουν χρόνο να καλλιεργήσουν, αν και το μεγαλύτερο μέρος τους είναι κτίστες, ξυλουργοί, ξυλοκόποι και βοσκοί. Βρίσκονται στην πιο άθλια κατάσταση από όλους τους κατοίκους του αρχιπελάγους. Πολλοί μεταναστεύουν ετησίως στην Ανατολία ή την Κάσο, έτσι ώστε ο πληθυσμός μειώνεται. Το νησί υπέφερε σοβαρά από το σεισμό του 1856, με αποτέλεσμα το μεγαλύτερο μέρος των σπιτιών των χωριών να έχει καταστραφεί από αυτόν, επιπλέον οι ιθαγενείς δεν έχουν λάβει καμία αποζημίωση. Υπάρχουν αρκετοί αρχαιοελληνικοί τάφοι, στους οποίους έχουν βρεθεί χρυσά και ασημένια στολίδια. Η αγροτική παραγωγή του νησιού είναι ανεπαρκής για την κατανάλωση του πληθυσμού. Το μόνο είδος που εξάγεται είναι ξυλεία, για ναυπηγική, ετήσιας αξίας £700

  Εντύπωση κάνει η αναφορά στις 120 μεγάλες πηγές του νησιού, αν κι αυτή που ονομάζει (Snow Spring), μου είναι άγνωστη. Κατά την άποψή μου ο αριθμός αυτός δεν πρέπει να απέχει από την αλήθεια, αν αναλογιστώ πόσες πηγές μόνο στην περιοχή του Όθους που γνωρίζω, έχουν στερέψει εδώ και χρόνια. Αναφέρει μόνο επτά από τα δέκα χωριά κι αυτά με πολλά λάθη. Ορίζει τους Καρπάθιους ως τους πιο άθλιους από τους κατοίκους όλων των νησιών. Πιθανόν διότι μεγάλο μέρος του ανδρικού πληθυσμού μετανάστευε ετησίως, από άνοιξη ως αρχές χειμώνα, για να βιοποριστεί, κάνοντας οικοδομικές εργασίες. Αναφέρει δε ότι οι συνέπειες του μεγάλου σεισμού του 1856, είναι ακόμα ορατές και τονίζει ότι οι κάτοικοι του νησιού δεν έλαβαν καμία σχετική αποζημίωση από την Υψηλή Πύλη. Μιλά για τους αρχαιοελληνικούς τάφους του νησιού, που όπως γνωρίζουμε, κίνησαν το ενδιαφέρον των διαφόρων περιηγητών, οι οποίοι ανέσκαφαν ανενόχλητοι το νησί κατά τον 19ο αιώνα και μετέφεραν τα ευρήματά τους στα Μουσεία των χωρών τους. Τέλος αναφέρει ως μόνο εξαγώγιμο προϊόν την ξυλεία, όπου η ποιότητα αυτής μας είναι γνωστή από αναφορές των παλιότερων.

Η αναφορά του  υποπρόξενου κ. Biliotti τώρα για την Κάρπαθο: 

  Η Κάρπαθος, αν κι έχει ευεργετηθεί με πλούσιους φυσικούς πόρους, βρίσκεται στην πλέον άθλια κατάσταση απ΄ όλες τις Σποράδες. Είναι γενικά λοφώδης, αλλά αρδεύεται καλά και είναι ευνοϊκή για τη γεωργία. Ωστόσο, οι ιθαγενείς επέτρεψαν για πολλά χρόνια οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις τους να καλυφθούν με δέντρα, τα οποία η κυβέρνηση διεκδικεί τώρα ως αυτοκρατορικά δάση. Οι κάτοικοι προτιμούν να μεταναστεύουν ετησίως, για αρκετούς μήνες, σε διάφορα μέρη της Τουρκίας και της Ελλάδας, όπου εργάζονται ως κτίστες, ξυλουργοί κ.λπ., αντί να ασχολούνται αποκλειστικά με τη γεωργία. Ένα γεγονός το οποίο αξίζει να σημειωθεί είναι, ότι ακόμη και στα πιο φτωχά νησιά εισάγονται βρετανικά υφάσματα αντί για μάλλινα και βαμβακερά είδη που ύφαιναν οι γυναίκες και που ήταν παλαιότερα τα αποκλειστικά ενδύματα τους.

  Απ' ότι καταλαβαίνουμε ο κ. Biliotti, δεν αντιμετωπίζει διόλου θετικά την Κάρπαθο, καθότι κι αυτός την κατατάσσει στην αθλιότερη κατάσταση απ' όλα τα νησιά των Σποράδων. Δεν αναφέρεται διόλου στην εκπαίδευση, αν και σχολεία υπήρχαν σε όλα τα χωριά την εποχή αυτή. Επίσης δεν παραθέτει κανένα στοιχείο για τον πληθυσμό του νησιού, σαν να μην τον ενδιαφέρει καθόλου το βασικό αυτό στοιχείο. Παρατηρεί ότι οι Καρπάθιοι μεταναστεύουν μια φορά τον χρόνο, είτε στην ελεύθερη Ελλάδα είτε στην Τουρκία, και ασχολούνται κυρίως ως οικοδόμοι. Μια παράδοση που ήταν ισχυρή  στο νησί μας, ως τις αρχές περίπου του 20ου αιώνα. Τέλος του κάνει εντύπωση, ότι τα βρετανικά υφάσματα, βρίσκονται ακόμη και στα πιο φτωχά νησιά, σε αυτά κατατάσσει και την Κάρπαθο. Απ' ότι αντιλαμβάνομαι, αυτό που περίμενε να βρει ήταν μια γεωργική κοινωνία, όπου θα άκμαζε η οικοτεχνία, αγνοώντας όμως το γεγονός ότι το ιδιαίτερο κληρονομικό δίκαιο του νησιού, άφηνε πολλά τέκνα του νησιού εκτός κάθε δικαιώματος επί της γης, με αποτέλεσμα ως μόνη διέξοδό τους να βρίσκουν την μετανάστευση. 

    Κλείνοντας θα ήθελα να τονίσω, παρότι οι παραπάνω πληροφορίες σίγουρα είναι ελλιπείς, σε γενικές γραμμές η κατάσταση απ' ότι ξέρουμε, ήταν αυτή  τότε. Η Κάσος συσσώρευε πλούτο από την ανεπτυγμένη της ναυτιλία (αν έχεις την τύχη να επισκεφτείς παλιό Κασιώτικο σπίτι το αντιλαμβάνεσαι μεμιάς αυτό) ενώ η Κάρπαθος προσπαθούσε να επιβιώσει από τα διάσπαρτα κτήματα των κανακαρών και των κανακάρηδων* και τα έσοδα που έφερναν στο νησί οι περίφημοι κτιστάδες της. Και σίγουρα μια εξωστρεφής οικονομική δραστηριότητα όπως είναι η ναυτιλία, κάνει τους κατοίκους πιο ανεξάρτητους από μια κοινωνία, που στηριζόταν στην αγροτική οικονομία, με ένα σύστημα που όχι μόνο απέκλειε τα δευτερότριτα παιδιά της από αυτήν, αλλά και απαιτούσε από αυτά, ειδικά αν ήσουν ανύπανδρη αδελφή, να υπηρετείς την οικογένεια στην υπόλοιπη ζωή σου.

* Κανακαρά: Η πρωτοκόρη η οποία κληρονομεί όλη τη μητρική περιουσία.     Κανακάρης: Ο πρωτογιός, ο οποίος κληρονομεί όλη την πατρική περιουσία.  (Δες σχετικό άρθρο από τα Καρπαθιακά Νέα)

Η καταπράσινη Κάρπαθος των αρχών της δεκαετίας του 80,
από καρτ ποστάλ  του Γ. Παραγιού

Στα παπούτσια των άλλων της Μαρίας Κανελλάκη

  Αγαπητοί μου, με τα πρώτα κρύα εδώ στη Μακεδονία, ενεργοποιείται  και πάλι το ιστολόγιο μου. Χαίρομαι που βλέπω ξανά τους διαδικτυακούς μου συνοδοιπόρους, χαίρομαι που θα βρεθώ και πάλι ανάμεσά σας.

Ξεκινώ τις εγγραφές μου για φέτος, με μία βιβλιοπαρουσίαση μιας σειράς διηγημάτων της Μαρίας, τα οποία απόλαυσα μέσα στο καλοκαίρι.

  Με την Μαρία Κανελλάκη, κατά καιρούς συνομιλούμε διαμέσου των ιστολογίων μας. Πάντα θαύμαζα τον τρόπο γραφής της, που συνδυάζει την απλότητα με την ανάδυση των ουσιαστικών ζητημάτων, που μας απασχολούν καθημερινά. Αυτά που ένα ευαίσθητο άτομο, ικανό να αφουγκραστεί όσα μικρά ή μεγάλα συμβαίνουν γύρω μας, με την πένα του μας τα μεταφέρει με αμεσότητα, αλλά και με ευθύτητα, προβληματίζοντάς μας για τον κόσμο μέσα στον οποίο ζούμε.

  Η Μαρία είναι μία συγγραφέας, την οποία πάντα ήθελα να διαβάσω, έτσι ζήτησα και έλαβα τη συλλογή διηγημάτων της με τίτλο: Στα παπούτσια των άλλων. Τα θέματα της επίκαιρα όπως η προσφυγιά και η ξενοφοβία. Η ακροδεξιά και ο υποκριτικός της λόγος, αλλά και η σταδιακή νομιμοποίηση όσων πρεσβεύει.  Κοινωνικά με έμφαση στις αντιφάσεις που διαρκώς αναφύονται στον κόσμο που ζούμε, την αδικία που κυριαρχεί, τα γυναικεία ζητήματα σε κάθε τους διάσταση, τα γηρατειά και η αναγκαία τρυφερότητα η οποία τα απαλύνει, την καθημερινότητα της συζυγικής ζωής, τη μοναξιά. Την ενδιαφέρει η χρήση της ελληνικής γλώσσας και την ενοχλούν οι νεολογισμοί και όλες οι ξένες προσθήκες σε αυτήν.

 Το χιούμορ δεν λείπει, χάρισμα που η Μαρία Κανελλάκη μπορεί αβίαστα να μας μεταφέρει. Ενίοτε ο λόγος της γίνεται πικρός, αλίμονο πώς μπορεί να γίνει διαφορετικά στη σημερινή εποχή. Άλλοτε γίνεται τρυφερός, τόσο όσο θα ήθελε να είναι ο κόσμος μας.

  Δύσκολο να ξεχωρίσω κάποιο από τα διηγήματα. Λόγω εποχής, φέτος τα κρύα πιάσανε νωρίς, θα διάλεγα το Τραυμαπλαστ για τον χειμώνα. Για τις "καταπραϋντικές στιγμές που θα τις ανασύρεις, όταν θα βρεθείς στη μεγάλη ανάγκη." Τις όμορφες αναμνήσεις όλων όσων έζησες στον δικό σου Αύγουστο. Τρυφερό, μελαγχολικό, μα με ζεστασιά, που γέμισε την ψυχή μου.

 Σαράντα τέσσερα διηγήματα τα οποία διάβασα μέσα στο καλοκαίρι αβίαστα, άλλοτε προβληματιζόμενος, άλλοτε μειδιώντας και άλλοτε συμφωνώντας απόλυτα μαζί της, μα κυρίως πετυχαίνοντας να με χωρέσει μέσα στα παπούτσια των άλλων, των δίπλα σε εμάς, έστω κι αν αυτά τα παπούτσια ήταν στενά, φθαρμένα ή και τρύπια ακόμα.

Η Παλαιστίνη και το Ισραήλ

  Το μπλοκ μου θα σιγήσει για το καλοκαίρι. Έτσι είχα πει. Πόσο όμως μπορεί να μένει η γραφή σου αποκλεισμένη όταν έρχεσαι αντιμέτωπος με όλα αυτά, που καθημερινά βλέπουμε, ακούμε για το δράμα που εκτυλίσσεται στη Λωρίδα της Γάζας αλλά και στη Δυτική όχθη. Πόσο μπορείς να μένεις σιωπηλός όταν μπροστά σου εκτυλίσσεται ένα οργανωμένο σχέδιο εξευτελισμού κάθε έννοιας δικαίου έναντι ενός Λαού, των Παλαιστινίων. Το οποίο δεν περιορίζεται μόνο στις μάχες εντός της Λωρίδας της Γάζας με τα αθώα θύματα (παράπλευρες απώλειες έχουμε μάθει να λέμε), ή στην επισιτιστική κρίση, ή στην διάλυση κάθε δομής που μας κάνει ανθρώπους, αλλά επεκτείνεται σε ένα σχέδιο το οποίο έχει ως στόχο τη διάλυση κάθε δυνατότητας να μπορέσουν οι Παλαιστίνιοι στο μέλλον να διεκδικήσουν το δικό τους, ανεξάρτητο κράτος.

   
  Κι όσο κι αν η Χαμάς σήμερα φέρει τις δικές της, απόλυτα καταδικαστέες ευθύνες, αυτό δεν δικαιολογεί όλο αυτό που γίνεται εκεί κάτω από τους Ισραηλίτες, υπό την υψηλή προστασία των ΗΠΑ αλλά και την ανοχή των υπολοίπων κυβερνήσεων, Ευρωπαϊκών και Αραβικών. Σαν να θέλουν όλοι μαζί, να εξαλείψουν την όποια δυνατότητα των Παλαιστινίων να ζήσουν μια μέρα ελεύθεροι στη δική τους χώρα.

  Δεν ενστερνίζομαι το σύνθημα "από τη θάλασσα ως το ποτάμι", αλλά ούτε και δέχομαι την πολιτική των εποικισμών που συνεχίζεται με αμείωτο ρυθμό στη Δυτική Όχθη. Δεν δέχομαι τη συνεχόμενη αστυνομοκρατία που καθιστά αβίωτη τη ζωή Παλαιστινίων, όχι σήμερα, αλλά εδώ και δεκαετίες. Δεν μπορώ να δεχθώ τον αποκλεισμό της Γάζας από τον έξω κόσμο. Όσο καταδικάζω τη βία που ασκούν διαχρονικά οι Ισραηλίτες ενάντια στους Παλαιστίνιους άλλο τόσο καταδικάζω και τις τρομοκρατικές ενέργειες των Παλαιστινίων (κάθε εποχής).

  Ο τίτλος της εγγραφής μου θα ήταν η ιδανική κατάσταση για τους δύο Λαούς. Δύο κράτη δίπλα δίπλα που να συμβιώνουν αρμονικά. Σήμερα όμως το ζητούμενο είναι η Ειρήνη και αυτή έχει χαθεί, φοβάμαι οριστικά σε αυτή τη μεριά της Γης, με ευθύνη όλων εκείνων των ακραίων που θεωρούν ότι είναι δυνατή η επιβολή ενός Λαού έναντι ενός άλλου. Ίσως ο Γολιάθ σήμερα κερδίζει τη μάχη, αλλά η ιστορία διδάσκει ότι ο Δαυίδ δεν είχε πει ακόμη την τελευταία του λέξη. Και ο χρόνος συνήθως είναι αμείλικτος έναντι των αλαζόνων της ιστορίας.

Όλα τα πήρε το καλοκαίρι...

  Τελειώνοντας και τη φετινή μου σεζόν για το ιστολόγιο μου, συνεχίζω με το αφιέρωμά μου στο καλοκαίρι.  Αυτό που έρχεται και με αγωνία, αυτό που άλλος με περισσότερες κι άλλος με λιγότερες προσδοκίες, περιμένει. Είναι η εποχή της χαλάρωσης σε κάθε επίπεδο (εξαιρώ αυτούς που εργάζονται στην τουριστική μας βιομηχανία), είναι η εποχή που τα όνειρα θα ταξιδέψουν ελεύθερα προς κάθε κατεύθυνση. Θα φορτίσουμε τις μπαταρίες μας ώστε, καλά να είμαστε όλοι, και τον επόμενο χειμώνα να είμαστε μαζί.

  Αυτό δεν σημαίνει blogo - φίλοι μου ότι θα χάσω κάθε επαφή μαζί σας. Θα φροντίσω να σας διαβάζω, θα απαντώ στις εγγραφές σας όσο πιο συχνά μπορώ, θα συμμετάσχω ακόμα και στις όποιες διαδικτυακές προκλήσεις σας και φυσικά, το fb μου θα είναι πάντα ενεργό.

   Δεν θα χαθούμε και δίνω νέο ραντεβού για το επερχόμενο φθινόπωρο....

Είμαι αυτή η ροή της άμμου που γλιστράει – Σάμιουελ Μπέκετ

Είμαι αυτή η ροή της άμμου που γλιστράει

ανάμεσα στο βότσαλο και στον αμμόλοφο

η καλοκαιρινή βροχή πέφτει πάνω στη ζωή μου

πάνω σ' εμένα η ζωή μου που μου ξεφεύγει με

καταδιώκει

και θα σβήσει τη μέρα που άρχισε

αγαπημένη στιγμή σε βλέπω

μέσα σ' αυτό το παραπέτασμα της ομίχλης που χάνεται

όπου δε θα 'χω παρά να πατήσω σ' αυτά τα μακριά

κινούμενα κατώφλια

και θα ζήσω

όσο ν' ανοιγοκλείσει μια πόρτα

Pablo Picasso: Δυο γυναίκες τρέχουν στην παραλία

Το καλοκαίρι  Στίχοι/Μουσική/τραγούδι: Μαρίζα Ρίζου

Ο Τίτος Πατρίκιος αφηγείται το ποίημα του: Άλλο ένα καλοκαίρι

Λουκάς Γεραλής: Παιδί που τρώει καρπούζι

Καλοκαίρι Μουσική/στίχοι/τραγούδι: Διονύσης Σαββόπουλος

Όλα τα πήρε το καλοκαίρι του Οδυσσέα Ελύτη

Όλα τα πήρε το καλοκαίρι

τ’ άγριο μαλλί σου στην τρικυμία

το ραντεβού μας η ώρα μία

Όλα τα πήρε το καλοκαίρι

τα μαύρα μάτια σου το μαντίλι

την εκκλησούλα με το καντήλι

Όλα τα πήρε το καλοκαίρι

κι εμάς τους δύο χέρι με χέρι

Όλα τα πήρε το καλοκαίρι

με τα μισόλογα τα σβησμένα

τα καραβόπανα τα σχισμένα

Μες στις αφρόσκονες και τα φύκια

όλα τα πήρε τα πήγε πέρα

τους όρκους που έτρεμαν στον αέρα

Όλα τα πήρε το καλοκαίρι

κι εμάς τους δύο χέρι με χέρι.

Henri Matisse:   Απόλαυση της ζωής

 Το καλοκαίρι Στίχοι/Μουσική/Τραγούδι: Αρλέτα

ΚΑΛΟ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ ΦΙΛΟΙ ΜΟΥ!!!

...σώμα του καλοκαιριού, γλυκό καμένο...

   Κι ενώ πλησιάζει πλέον το καλοκαίρι -  όλοι μας για κάποιον λόγο το περιμένουμε, αν και ξέρουμε ότι ποτέ δεν θα προλάβουμε να φάμε όσα παγωτά λαχταρά η ψυχή μας - θα αποχαιρετήσω τον χειμώνα που πέρασε με ένα μικρό αφιέρωμα σε αυτό, με την κρυφή ελπίδα ότι θα είναι ένα από εκείνα τα οποία στο μέλλον, θα αναπολώ με ένα γλυκό μειδίαμα. 

  Ποίηση, τραγούδι και ζωγραφική από σπουδαίους καλλιτέχνες, συνταξιδιώτες μου... 

Σώμα του καλοκαιριού - Οδυσσέας Ελύτης

Ω σώμα του καλοκαιρού γυμνό καμένο

Φαγωμένο από το λάδι κι από το αλάτι

Σώμα του βράχου και ρίγος της καρδιάς

Μεγάλο ανέμισμα της κόμης λυγαριάς

Άχνα βασιλικού πάνω από το σγουρό εφηβαίο

Γεμάτο αστράκια και πευκοβελόνες

Σώμα βαθύ πλεούμενο της μέρας!

Νικόλαος Λύτρας  Το ψάθινο καπέλο

Το ωραίο καλοκαίρι, στίχοι Αργύρης Χιόνης, Μουσική και τραγούδι Αδελφοί Κατσιμίχα (συμμετοχή Πασχάλης)

Σαν δέσμη από τριαντάφυλλα - Κώστας Καρυωτάκης

Σαν δέσμη από τριαντάφυλλα είδα το βράδυ αυτό. 

Κάποια χρυσή, λεπτότατη

 στους δρόμους ευωδιά. 

Και στην καρδιά αιφνίδια καλοσύνη. 

Στα χέρια το παλτό, στ' ανεστραμμένο πρόσωπο η σελήνη. Ηλεκτρισμένη από φιλήματα θα 'λεγες την ατμόσφαιρα. 

Η σκέψις, τα ποιήματα, βάρος περιττό.

Έχω κάτι σπασμένα φτερά. Δεν ξέρω καν γιατί μας ήρθε το καλοκαίρι αυτό. Για ποιαν ανέλπιστη χαρά, για ποιες αγάπες, για ποιο ταξίδι ονειρευτό.

Edward Hopper, Second Story Sunlight, 1960

Για ένα καλοκαίρι, στίχοι - μουσική: Φοίβος Δεληβοριάς, τραγούδι: Νεφέλη Φασούλη

Το καλοκαίρι – Κωστής Παλαμάς

Απ' το κανάλι οι πάσσαρες με τ' απλωτά πανιά

γυρίζουν πρίμα,

μας φέρνουν τα ζακυθιανά λουλούδια τ' ακριβά,

το πέρασμά τους γλύκανε κ' εσένα, πικρό κύμα!

Και πιο καλοπιθύμητα και πιο φανταχτερά

κι από τα κρίνα,

πάσσαρες γοργοσάλευτες, με τ' άσπρα σας φτερά,

μας φέρνετε τ' αγόρια μας απ' τη μεγάλη Αθήνα.

Κι ανοίχτε, λιακωτά, χλωρά, φουντώστε, πασκαλιές,

του πόθου τη σκόλη˙

και σείστε τα μαντήλια σας ανάερα, λιγερές˙

παραμονεύουν οι έρωτες˙ ετοιμαστήτε, μώλοι,

το καλοκαίρι μύρισε˙ προσμένουν οι αμμουδιές

και τα πρυάρια,

πριν έμπης, άθεη χειμωνιά, να γίνουν εκκλησιές˙

οι ερωτεμένοι λειτουργοί και τα φιλιά τροπάρια.

Παύλος Σάμιος - Και με της θάλασσας την αύρα

Το καλοκαίρι πέρασε σαν ρίγος  στίχοι: Ναπολέων Λαπαθιώτης, μουσική: Γιώργος Κοστογιώργης, τραγούδι: Αργύρης Μπακιρτζής

ν δέσμη από τριαντάφυλλα - Κώστας Καρυωτάκης Σαν δέσμη από τριαντάφυλλα είδα το βράδυ αυτό. Κάποια χρυσή, λεπτότατη στους δρόμους ευωδιά. Και στην καρδιά αιφνίδια καλοσύνη. Στα χέρια το παλτό, στ' ανεστραμμένο πρόσωπο η σελήνη. Ηλεκτρισμένη από φιλήματα θα 'λεγες την ατμόσφαιρα. Η σκέψις, τα ποιήματα, βάρος περιττό. Έχω κάτι σπασμένα φτερά. Δεν ξέρω καν γιατί μας ήρθε το καλοκαίρι αυτό. Για ποιαν ανέλπιστη χαρά, για ποιες αγάπες, για ποιο ταξίδι ονειρευτό. [Πηγή: www.doctv.gr]

Σαν δέσμη από τριαντάφυλλα - Κώστας Καρυωτάκης Σαν δέσμη από τριαντάφυλλα είδα το βράδυ αυτό. Κάποια χρυσή, λεπτότατη στους δρόμους ευωδιά. Και στην καρδιά αιφνίδια καλοσύνη. Στα χέρια το παλτό, στ' ανεστραμμένο πρόσωπο η σελήνη. Ηλεκτρισμένη από φιλήματα θα 'λεγες την ατμόσφαιρα. Η σκέψις, τα ποιήματα, βάρος περιττό. Έχω κάτι σπασμένα φτερά. Δεν ξέρω καν γιατί μας ήρθε το καλοκαίρι αυτό. Για ποιαν ανέλπιστη χαρά, για ποιες αγάπες, για ποιο ταξίδι ονειρευτό. [Πηγή: Kalwww.doctv.gr]

Σαν δέσμη από τριαντάφυλλα - Κώστας Καρυωτάκης Σαν δέσμη από τριαντάφυλλα είδα το βράδυ αυτό. Κάποια χρυσή, λεπτότατη στους δρόμους ευωδιά. Και στην καρδιά αιφνίδια καλοσύνη. Στα χέρια το παλτό, στ' ανεστραμμένο πρόσωπο η σελήνη. Ηλεκτρισμένη από φιλήματα θα 'λεγες την ατμόσφαιρα. Η σκέψις, τα ποιήματα, βάρος περιττό. Έχω κάτι σπασμένα φτερά. Δεν ξέρω καν γιατί μας ήρθε το καλοκαίρι αυτό. Για ποιαν ανέλπιστη χαρά, για ποιες αγάπες, για ποιο ταξίδι ονειρευτό. [Πηγή: www.doctv.gr]